«Επαναφορά του αιτήματος επανίδρυσης Κλασσικών Λυκείων στην Ελλάδα»

Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός

(Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Βυζαντινής Ιστορίας απ’ το Α.Π.Θ.) 

Υπεύθυνη Σχολικής Βιβλιοθήκης 2^ου ΕΠΑΛ Τρικάλων

Οι συμμετέχοντες σε ημερίδα που οργανώθηκε απ' την Ελληνική Γλωσσική Κληρονομιά (Ε.Γ.Κ.) και την Εταιρεία Ελλήνων Φιλολόγων (Ε.Ε.Φ.) που πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα τελετών του Φ.Σ. «ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ»,(Αύγουστος 2010) αποφάσισαν να επαναλάβουν προς την Πολιτεία την πάγια θέση τους για την ενίσχυση της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας και την αναβάθμιση της ανθρωπιστικής παιδείας στην Εκπαίδευση της χώρας μας, η οποία σήμερα είναι όσον ουδέποτε άλλοτε αναγκαία για την ανάδειξη αξιών και προτύπων και για την έμπνευση οραμάτων στους νέους . Την επανίδρυση των άστοχα καταργηθέντων στο παρελθόν Κλασσικών Λυκείων ζητούν με ψήφισμά τους στο τέλος της ημερίδας.
Στην γειτονική μας Ιταλία με το αντίστοιχα βαρυσήμαντο κλασσικό λατινικό παρελθόν, θεσμικά προγράμματα κλασσικών λυκείων καταρτίστηκαν για πρώτη φορά το 1893 (Martini Decretum) και τα Ελληνικά έγιναν προαιρετικό μάθημα το 1904 στον 3ο (και τελικό) χρόνο των τάξεων του Λυκείου. Η ανάγνωση αρχαίων Ελληνικών κειμένων από το πρωτότυπο (Όμηρος, τραγωδία ή κωμωδία) καθιερώθηκε για πρώτη φορά το 1911 από τον Υπουργό Credaro και στη συνέχεια τα Αρχαία Ελληνικά αποτέλεσαν ξεχωριστό μάθημα στα Ιταλικά σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Από το 1923 μέχρι σήμερα 4 ώρες την εβδομάδα έχουν διατεθεί για τη διδασκαλία αυτού του μαθήματος στα κλασικά Σχολεία. Τον τελευταίο αιώνα έγιναν λίγες αλλαγές, με εξαίρεση κάποιους περιορισμούς και επαναπροσδιορισμούς των προγραμμάτων, οι πιο σημαντικές από τις οποίες έγιναν το 1965, το 1967 και το 1991.
Δεν περιποιεί τιμή στην χώρα μας το γεγονός ότι, ενώ παρατηρείται μια γενικότερη τάση στον κόσμο για ενίσχυση των ανθρωπιστικών σπουδών, όπως, για παράδειγμα, συμβαίνει στην Ιταλία και την Ισπανία, οι οποίες διαθέτουν 3.500 και 2.200 Κλασικά Λύκεια αντιστοίχως, η Ελλάδα, η γενέτειρα των ανθρωπιστικών επιστημών, δεν έχει ούτε ένα Κλασικό Λύκειο! Είναι βεβαίως αυτονόητο ότι η επανίδρυση των Κλασικών Λυκείων δεν συνεπάγεται την μείωση της ανθρωπιστικής παιδείας απ' τα Γενικά Λύκεια, διότι μία τέτοια απόφαση θα οδηγούσε σε μείωση της καλλιέργειας των μαθητών και σε γενικότερη υποβάθμιση της παρεχομένης Παιδείας.
Ἡ καθηγήτρια J. de Romilly, μὲ τὸ μοναδικό ὕφος τῆς γραφῆς της, ἐξαίρει τὴν σημασία τῶν κλασικῶν γραμμάτων γιὰ τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο (Η ΚΛΑΣΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΗΜΕΡΑ.ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ 21ου ΑΙΩΝΑ, ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ τῆς Ε.Ε.Φ , ΠΛΑΤΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΟΜΟΣ 2, 2003, σ. 24 κ.ἑξ.): « Ὁ ἑλληνικὸς πολιτισμὸς παρουσιάζει, πράγματι, τὸ πλεονέκτημα ὅτι εἶναι κοινός, σὲ διάφορες βαθμίδες, σὲ ὅλες σχεδὸν τὶς εὐρωπαϊκὲς χῶρες. Ποῦ, ὅμως, ὀφείλεται αὐτὸ τὸ πλεονέκτημα; Τὶ ἀντιπροσωπεύει ἡ Ἑλλάδα; Θὰ μοῦ ἦταν ἀδύνατο νὰ συνοψίσω ἐδῶ σὲ λίγες λέξεις αύτὸ ποὺ ἀποτέλεσε τὸ πάθος ὁλόκληρης τῆς ζωῆς μου. Θὰ ἤθελα ὅμως νὰ πῶ ὅτι ὑπάρχει σὲ αὐτὴ τὴν ἀξιοθαύμαστη, περίτεχνη, ἀπέριττη γλῶσσα μία σκέψη καθαρὴ …. Θὰ ἤθελα νὰ ὑπενθυμίσω ὅτι ἡ ἑλληνικὴ λογοτεχνία στοχεύει πάντα στὸ πιὸ ἀνθρώπινο, στὸ παγκόσμιο, σὲ αὐτὸ ποὺ μπορεῖ νὰ ἀγγίξη πέρα ἀπὸ τὰ σύνορα καὶ τὶς ὅποιες διαφορές”.
Ἡ καθηγήτρια Γ. Ξανθάκη – Καραμάνου σὲ εἰσήγησή της στὸ ἴδιο Συνέδριο (ὅ.π. σ.321 κ.ἑξ.) ἐπισημαίνει τὰ ἀκόλουθα:
« Ἡ συρρίκνωση τῆς διδασκαλίας τῶν κλασικῶν γλωσσῶν καὶ γραμματειῶν στὴν Δευτεροβάθμια Ἐκπαίδευση, ἡ ἀπουσία ἐπιμόρφωσης καὶ ἐπαφῆς τῶν διδασκόντων μὲ τὴν βιβλιογραφία καὶ τὰ πορίσματα τῆς φιλολογικῆς ἔρευνας, ἡ ἀτελὴς προετοιμασία γιὰ τὴν σύνθετη καὶ ἀπαιτητικὴ διδασκαλία τῶν ἀρχαιογνωστικῶν μαθημάτων, εἶχαν διττὴ ἀρνητικὴ ἐπίπτωση: ἀνέκοψαν τὴν ἀνατροφοδότηση τοῦ πανεπιστημίου μὲ γλωσσικὰ καταρτισμένους καὶ εὐρύτερα καλλιεργημένους ἀποφοίτους Λυκείου καὶ ὑποβάθμισαν τὸν ἡγετικὸ ρόλο τοῦ Ἕλληνα φιλολόγου στὴν ἐκπαίδευση καὶ στὴν κοινωνία. Οἱ νεώτερες γενιὲς τῶν Ἑλλήνων πολιτῶν ἀποκόπτονται μὲ τὸν τρόπο αὐτὸν ἀπὸ τὶς πολιτισμικές τους ρίζες, τὰ διαχρονικὰ ἔργα τοῦ ἑλληνικοῦ ἀνθρωπισμοῦ, τὰ ὁποῖα συγκροτοῦν καὶ θὰ συγκροτοῦν τὴν πνευματικὴ καὶ πολιτιστικὴ παράδοση τῆς Εὐρώπης.
Τὸ μεγάλο ζητούμενο παραμένει ἡ σύνδεση τῆς κλασικῆς παιδείας μὲ τὸ κοινωνικὸ σύνολο, ἡ ἔνταξη καὶ καθιέρωσή της στὴν σύγχρονη κοινωνία…
Σύμφωνα μὲ πρόσφατες ἀπόψεις ἐκπροσώπων μεγάλων ἐπιχειρήσεων ἐπιζητοῦνται πλέον ὡς στελέχη ἄτομα μὲ εὐρύτερη καλλιέργεια, ἱκανὰ νὰ ἀντιμετωπίζουν τὰ θέματα σφαιρικά, καὶ ὄχι στεγνοὶ ἐξειδικευμένοι τεχνοκράτες ποὺ μοιραῖα ἔχουν τὴν τάση νὰ “βλέπουν τὸ δένδρο ἀντὶ γιὰ τὸ δάσος”. Στὰ νέα αὐτὰ δεδομένα ἡ κλασικὴ παιδεία καὶ οἱ παραδοσιακὲς ἀξίες καλοῦνται ἐκ νέου νὰ διαδραματίσουν ἕνα σημαντικὸ ρόλο. Τὰ ἀρχαῖα ἑλληνικά, σύμφωνα μὲ ἀγγλόφωνους, γιὰ παράδειγμα, ἐπιχειρηματίες, εἶναι ἀπαραίτητα γιὰ τὰ ἀνώτερα στελέχη τοῦ ἐπιχειρησιακοῦ χώρου, διότι ἡ διαχρονικὴ ἑλληνικὴ ἐνισχύει τὴν λογικὴ σκέψη καὶ τὴν ὀρθολογικὴ προσέγγιση καὶ ἔχει ἔτσι ξεχωριστὴ σημασία γιὰ τὸν τομέα ὀργάνωσης καὶ διοίκησης ἐπιχειρήσεων.
Ἡ ἐπιδιωκόμενη διεύρυνση τῶν ὁριζόντων τῶν κλασικῶν γραμμάτων, ὥστε νὰ ἀνταποκρίνωνται καὶ στὶς ἀπαιτήσεις τῆς ἀγορᾶς ἐργασίας, θὰ συμβάλη καὶ στὴν εὐρύτερη ἀποδοχή τους ἀπὸ τὸ κοινωνικὸ σύνολο. Θὰ ἐνισχυθῆ ἔτσι ἡ πεποίθηση τῆς εὐρύτερης κοινωνίας ὅτι ἡ ἀνθρωπιστικὴ παιδεία μπορεῖ καὶ σήμερα πολλὰ νὰ προσφέρη στὸν σύγχρονο ἄνθρωπο.
Ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ ἡ κλασικὴ παιδεία προσδιορίζουν τὴν ἐθνική μας ὑπόσταση καὶ ἀποτελοῦν γιὰ ὅλους μας ὕψιστο ὑπαρξιακὸ ἀγαθό. Ἡ προώθησή τους σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς ἐπιβάλλεται νὰ γίνεται μὲ κριτικὴ προσέγγιση, χωρὶς ἰδεολογικὲς προκαταλήψεις καὶ πομπώδη αὐταρἐσκεια, ἀλλὰ μὲ οὐσιαστικὴ ἀνάδειξη τῆς συμβολῆς τους στὴν διαμόρφωση τῶν ἀξιῶν τοῦ σημερινοῦ ἀνθρώπου”.
Ας αναλογιστούμε, ιδιαίτερα οι φιλόλογοι μα και κάθε σκεπτόμενος Έλληνας που σέβεται και θαυμάζει το μεγαλείο, το απέραντο πεδίο, επιστημονικό και ποιητικό, της αρχαίας και νέας ελληνικής γλώσσας μας, τις ευθύνες που μας “βαρύνουν”. Όπως οι ευρωπαίοι εταίροι μας αναδεικνύουν με πραγματικό πάθος τα στοιχεία που συνθέτουν την πολιτιστική τους κληρονομιά (μάλιστα τα αξιοποιούν εμπορικά και τουριστικά μ΄έναν αξιομίμητο τρόπο, όπως διαπίστωσα, ιδίοις όμμασιν, σε πολύ πρόσφατο ταξίδι μου στη Σκανδιναβία, στην οποία η πνευματική και εν γένει πολιτιστική κληρονομιά των Βίκινγκ “αποθεώνεται” δημιουργικά), έτσι κι εμείς ας πάψουμε τους νοερούς και “φυσικούς” εμφυλίους στους οποίους εμπλεκόμαστε, ελαφρά τη καρδία, κι ας δουλέψουμε, ο καθένας εφ’ ω ετάχθη για την “ανάνηψη”, υλική, και προπάντων, ηθική και πνευματική πρόοδο της Ελλάδας.


ailiadi@sch.gr
http://users.sch.gr/ailiadi
http://blogs.sch.gr/ailiadi
http://www.matia.gr