Σε δύο βάρκες προσπαθεί να ισορροπήσει η Ελλάδα

Tης ΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΣΠΑΝΟΥ
Μετά τις αμερικανικές πιέσεις το πάγωμα του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης αλλάζει τους όρους στο παιχνίδι
Για την Ελλάδα πλέον, προκειμένου να παραμείνει στο παιχνίδι, είναι σημαντικό να προχωρήσουν οι δύο αγωγοί φυσικού αερίου South Stream και ITGI, ρωσικού και αμερικανικού ενδιαφέροντος αντίστοιχα.
Με διπλωματικούς όρους ασκεί ενεργειακή πολιτική και η Τουρκία, η οποία επιχειρεί να συνδέσει το ενταξιακό της ζήτημα με τη συγκατάθεσή της για να περάσουν από το έδαφός της αγωγοί, σημαντικοί για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.

Τέσσερα χρόνια μετά την πολιτική συμφωνία Μόσχας -Αθήνας - Σόφιας για την κατασκευή του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης, η βουλγαρική κυβέρνηση επανέλαβε πως δεν καλοβλέπει το έργο. Ο ατλαντιστής πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσωφ, επικαλούμενος περιβαλλοντικές ανησυχίες, επιτείνει την σύγχυση για τον αγωγό που θα μετέφερε αργό πετρέλαιο από την Κασπία Θάλασσα.
Το οικονομικό ενδιαφέρον γύρω από αυτό το εγχείρημα ήταν εξαρχής περιορισμένο, αλλά το γεωπολιτικό του βάρος ήταν σημαντικό, δεδομένου ότι θα προσέφερε στη Ρωσία έξοδο προς τα Βαλκάνια, σφαίρα επιρροής κάποτε της ΕΣΣΔ, που έγινε στη συνέχεια «πίσω αυλή» για τις ΗΠΑ. Για διπλωματικούς λόγους η Ουάσιγκτον εξέφραζε διαρκώς εκνευρισμό σχετικά με το έργο αυτό.

Και τελικά κατάφερε, όπως όλα δείχνουν, να καθοδηγήσει την βουλγαρική κυβέρνηση ώστε να το ενταφιάσει οριστικά. Τι μένει για την Ελλάδα προκειμένου να διατηρήσει το ίχνος της στο μεγάλο ενεργειακό παιχνίδι; Η προσδοκία ότι θα προχωρήσουν δύο αγωγοί φυσικού αερίου, ο South Stream και ο ITGI, ρωσικού και αμερικανικού ενδιαφέροντος αντίστοιχα.

Ειδικότερα: Η Βουλγαρία εξακολουθεί να ενδιαφέρεται για τα άλλα δύο ενεργειακά σχέδια, τον αγωγό φυσικού αερίου South Stream και την κατασκευή εργοστασίου πυρηνικής ενέργειας. Ο South Stream που αποτελεί κοινό σχέδιο της Γκάζπρομ και της ιταλικής ΕΝΙ, θα έχει δύο γραμμές που θα κατευθύνονται προς την Ευρώπη μέσω Βουλγαρίας.
Η πρώτη θα μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Ρωσία και κατά πάσα πιθανότητα από την Κεντρική Ασία στην Ευρώπη μέσω Μαύρης Θάλασσας. Από το λιμάνι του Νοβοροσίσκ μέσω του βουλγαρικού λιμανιού της Βάρνας και του Διαβαλκανικού Αγωγού το φυσικό αέριο θα μεταφέρεται στην Αυστρία και την Ιταλία. Το μέγιστο υποθαλάσσιο μήκος του South Stream εδώ θα είναι περίπου 900 χιλιόμετρα και το μέγιστο βάθος περίπου δύο χιλιόμετρα.

Το δεύτερο τμήμα του South Stream θα ενώνει την Ελλάδα με τη Νότιο Ιταλία μέσω της Αδριατικής. Η παράδοση φυσικού αερίου μέσω του αγωγού αυτού έχει προγραμματιστεί για το 2015. Το κόστος του έργου ανέρχεται περίπου σε 10 δισ. ευρώ. Απρόσκοπτα προχωρεί μέχρι τώρα ο αγωγός Τουρκίας - Ελλάδας - Ιταλίας (ΙΤGΙ), που θα μεταφέρει αζερικό αέριο στις ευρωπαϊκές αγορές. Κάποιοι τον χαρακτηρίζουν «μικρό Νabucco» (ο μεγάλος θα ενώσει την Τουρκία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και την Αυστρία), επειδή επίσης συντελεί στην ενεργειακή απεξάρτηση της Ε.Ε. από τη Ρωσία.

Η Ελλάδα δίνει έμφαση στον ΙΤGΙ λόγω και του ΙGΒ. Πρόκειται για τον αγωγό που θα συνδέει την Κομοτηνή με τη Στάρα Ζαγόρα της Βουλγαρίας. Ουσιαστικά, ο μικρός αυτός αγωγός, μήκους 170 χιλιομέτρων, θα μετατρέψει την Ελλάδα σε πωλητή.
Ερευνητικά σκάφη στο Αιγαίο Δεν είναι τυχαίο ότι η Τουρκία τους προηγούμενους μήνες έστειλε ερευνητικά σκάφη στο Βόρειο και το Νοτιοανατολικό Αιγαίο (για πρώτη φορά ταυτόχρονα), θέλοντας να υπενθυμίσει στις πάγιες θέσεις της για την υφαλοκρηπίδα των νησιών του Αιγαίου, και ιδιαίτερα του Καστελόριζου.

Τα θρυλούμενα πετρελαϊκά κοιτάσματα στο Αιγαίο αποτελούν κεντρικό στοιχείο της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης πάνω από τριάντα χρόνια. Είναι ένα θέμα-ταμπού και το φόντο στο κάδρο των μονομερών τουρκικών διεκδικήσεων στον αέρα και στη θάλασσα. Η συνεκμετάλλευση φυσικών πόρων, εφόσον αποδειχτεί ότι υπάρχουν σε σημαντικές ποσότητες, αποτελεί άλλωστε πάγιο στόχο της Άγκυρας και αιτία φόβου και προβληματισμού για όσους βλέπουν στον ορίζοντα σκηνικό συνδιαχείρισης.

Στην περίπτωση της Κύπρου, τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Πρώτα πρώτα γιατί υπάρχουν σαφείς ενδείξεις πλέον ότι βρίσκονται μεγάλα κοιτάσματα στη θαλάσσια περιοχή της και έπειτα, επειδή η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ήδη δρομολογήσει διαδικασίες, που όταν ολοκληρωθούν θα επιτρέψουν την πραγματοποίηση γεωτρήσεων.

Η Κυπριακή Δημοκρατία προχωρεί στον καθορισμό Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με τις όμορες χώρες και δείχνει ότι θέλει να αξιοποιήσει τη διαφαινόμενη αλλαγή γεωπολιτικών ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο λόγω της έντασης στις σχέσεις Ισραήλ - Τουρκίας.
Η κυπριακή στρατηγική Η Κύπρος έχει ήδη εξασφαλίσει τη συμμετοχή μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών, που μπορεί να σημαίνει στην πράξη και υποστήριξη των κυβερνήσεων των χωρών τους.

Το γεγονός ότι η Ευρώπη ανησυχεί για την ενεργειακή της ασφάλεια προσφέρει πλεονεκτήματα στη Λευκωσία που θα έχει ενδεχομένως τη δυνατότητα να «κοινοτικοποιήσει» τον πιθανολογούμενο κυπριακό ενεργειακό πλούτο. Η γεωγραφία εντάσσει εκ των πραγμάτων την Ελλάδα στη Μεγάλη Ενεργειακή
Σκακιέρα του μέλλοντος. Στο Νότο, στη Μέση Ανατολή, κρύβονται μεγάλα ενεργειακά αποθέματα και στο Βορρά, στα Βαλκάνια, βρίσκονται οι δρόμοι από τους οποίους θα περάσουν προς τη Δύση.

Η αμερικανική αγωνία για τη σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης δεν μπορεί να ερμηνευθεί επαρκώς, χωρίς να συνεκτιμηθεί η συγκεκριμένη διάσταση. Το ενδιαφέρον μεγάλων ξένων εταιρειών αυτή την περίοδο επικεντρώνεται στα κοιτάσματα του Ιράκ, που παραμένει σε πολιτική αστάθεια. Σημαντικές εξελίξεις θα υπάρξουν για το βόρειο Ιράκ και την πλούσια σε κοιτάσματα περιοχή του Κιρκούκ. Η Τουρκία αναμένεται και εδώ να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο αφού δεν μπορεί να επιτευχθεί ειρήνη στο Ιράκ χωρίς συμμετοχή της Τουρκίας.

Σύμφωνα με επίσημες ανακοινώσεις του ΟΠΕΚ, τα αποθέματα που έχουν εντοπιστεί εκεί, φέρνουν τη χώρα αυτή της Μέσης Ανατολής ακριβώς πίσω από τη Σαουδική Αραβία με 264,5 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και τη Βενεζουέλα με 211,1 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου.

Ο ιρανικός ενεργειακός πλούτος είναι εγκλωβισμένος από το εμπάργκο της διεθνούς κοινότητας. Υπάρχουν εκτιμήσεις ότι οι προσπάθειες της Ουάσιγκτον να βρει δίαυλο επικοινωνίας με την Τεχεράνη συνδέονται ακριβώς με την επιδίωξή της να αξιοποιηθούν τα τεράστια κοιτάσματα που κρύβονται εκεί.

Όταν δε ακούστηκε ότι η Τουρκία συνήψε συμφωνία με το Ιράν για την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου, προκλήθηκε παγκόσμιος πανικός.

Αμερικανορωσικός ανταγωνισμός
Ο ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΡΩΣΙΚΟΣ ανταγωνισμός για την ενέργεια βρίσκεται σε ύφεση, αλλά η ουσία του ζητήματος παραμένει. Η Μόσχα με το ημικρατικό μονοπώλιο της Gazprom αντιμετωπίζει το φυσικό της πλούτο ως μοχλό επέκτασης της επιρροής της, ενώ διεκδικεί ρόλο αποκλειστικού προμηθευτή ενέργειας της Ευρώπης.

Η ενεργειακή εξάρτηση, άλλωστε, είναι μία από τις βασικές αιτίες της σύσφιγξης των δεσμών της Μόσχας με το γαλλογερμανικό άξονα. Η αμερικανική πλευρά προωθεί αγωγούς που θα παρακάμπτουν τη Ρωσία και θα τροφοδοτούν απευθείας την Ευρώπη με τα κοιτάσματα της Κασπίας.

Η Ρωσία αυτή τη στιγμή είναι η δεύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα μετά τη Σαουδική Αραβία και η πρώτη στην παραγωγή φυσικού αερίου με τα μεγαλύτερα αποθέματα παγκοσμίως.

Συνάπτει δε συμφωνίες για τη συνεκμετάλλευση κοιτασμάτων με τις χώρες του Καυκάσου και προωθεί ενεργειακή συνεργασία με την Κίνα, θέλοντας να αντιμετωπίσει τη γεωπολιτική της περικύκλωση, την οποία βλέπει στο προς Ανατολάς άνοιγμα του ΝΑΤΟ και στην επέκταση της αμερικανικής επιρροής στις χώρες που βρίσκονταν άλλοτε πίσω από το σιδηρούν παραπέτασμα.

http://www.isotimia.gr/default.asp?pid=24&ct=3&artid=89704

http://infognomonpolitics.blogspot.com/2010/11/blog-post_4788.html