Το αβασίλευτο πολίτευμα του παλαιολόγου

«Το δε την πόλιν σοι δούναι ούτ’ εμόν εστίν, ούτ’ άλλου των κατοικούντων εν ταύτη. Κοινή γαρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής ημών». Μ' αυτά τα λόγια απάντησε ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, αυτοκράτωρ των Ελλήνων, προς τον «δυσσεβή αμυρά» Μωάμεθ Β΄ όταν ο τελευταίος του ζητούσε το πετράδι του υπερχιλιετούς βυζαντινού στέμματος, την Βασιλεύουσα.

Λέγοντας το αυτονόητο, το διαχρονικό σύμβολο του μαχόμενου Ελληνισμού εξασφάλισε αιώνια σταθερότητα στον θρόνο του. Η Πόλη δεν ήταν δική του για να την προσφέρει στον πλιατσικολόγο Μωάμεθ Β΄. Η Πόλη δεν ανήκε καν στους κατοίκους της. Ο Παλαιολόγος, με τούτη τη σοφή φράση όρισε μια και καλή πως υποχωρήσεις στα ζητήματα της πατρίδας δεν μπορούν να γίνουν από κυβερνήτες που σέβονται το αξίωμά τους. Μνημόνια με τον εχθρό δεν υπογράφονται από εκείνους που αξίζουν θέση στη συλλογική μνήμη. Οι πόλεις, τα κράτη, τα έθνη δεν ανήκουν στους ζωντανούς. «Συνιδιοκτήτες» είναι οι αγέννητοι και οι νεκροί. Εκείνοι που έρχονται για να μεγαλώσουν ό,τι άφησαν πίσω τους εκείνοι που έφυγαν.

Το προσωπικό παράδειγμα
Η Ιστορία δεν φείδεται μεταβολών στα πολιτεύματα, ούτε γεωπολιτικών, οικονομικών και πολιτισμικών μεταβολών. Για να αντέξει μια ανθρώπινη δομή στο καμίνι του χρόνου πρέπει να θωρακιστεί με την πανοπλία του ήθους, της αυταπάρνησης, του αυτοπροαίρετου θανάτου που θα διατηρήσει στη ζωή τα σύμβολα που ενώνουν τις κοινωνίες.
Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος συνάντησε στον μαρτυρικό δρόμο του πολλές φορές τον πειρασμό στη μορφή της ελπίδας, της επιβίωσης. Τον κατανίκησε στην Πύλη του Ρωμανού επειδή είχε δομηθεί έτσι ως χαρακτήρας, επειδή τον θρόνο τον άξιζε, επειδή ήταν η μοίρα να κλείσει ένα κεφάλαιο της Ανατολικής Αυτοκρατορίας με τον τρόπο που της άξιζε: τον αυτοκράτορα έφιππο, ένοπλο, ενάρετο να πέφτει στα τείχη και να γυρεύει έναν Χριστιανό να του πάρει το κεφάλι. Όταν ο ηγέτης βάζει μπροστά τα δικά του στήθη για να υπερασπιστεί ιερά και όσια και είναι αρκετά τυχερός για να περάσει στην αθανασία την ώρα της μάχης, τότε το πολίτευμά του δεν πρόκειται να χάσει ποτέ την αίγλη και την αξία του. Παραμένει στις ψυχές των ανθρώπων άφθαρτο, τέλειο, αβασίλευτο. Το προσωπικό παράδειγμα, όπως έχει γράψει και ο Νίτσε, δεν είναι καλός τρόπος διδαχής. Είναι ο μόνος τρόπος διδαχής. Γι' αυτό που πέθανε ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος αξίζει να ζήσουμε και να προσπαθήσουμε.

Ελληνισμός & Βυζάντιο
Ο χριστιανός αυτοκράτορας προσέφερε κι άλλη ανεκτίμητη υπηρεσία στο έθνος εκείνες τις κρίσιμες ώρες που η ασιατική βαρβαρότητα διέσπειρε την ασχήμια της στην Θεοσκέπαστη Πόλη. Στην ομιλία που έκανε προς τους συμπολεμιστές του, έλυσε μια και καλή μια όψιμη... απορία που διατυπώνεται από ορισμένους ιστορικούς αναφορικά με την «προβληματική» -κατ' αυτούς- σχέση Ελληνισμού και Βυζαντίου: «Και ούτως λογίσθητε ως επί αγρίων χοίρων και πληθύν κυνήγιον, ίνα γνώσωσιν οι ασεβείς ότι ου μετά αλόγων ζώων ως αυτοί, παράταξιν έχουσιν, αλλά μετά κυρίων και αυθεντών αυτών και απογόνων Ελλήνων και Ρωμαίων». Ούτε λίγο ούτε πολύ εμψύχωνε τους μαχητές της Κωνσταντινούπολης λέγοντάς τους ότι δεν πηγαίνουν σε πόλεμο αλλά σε... κυνήγι και αντιπαρέβαλε την (ομολογουμένως) ζωώδη κατάσταση στην οποία βρίσκονταν τα στίφη του «δυσσεβής αμυρά» Μωάμεθ Β΄ με το υψηλό πολιτισμικό επίπεδο που αρμόζει σε απογόνους Ελλήνων και Ρωμαίων. Περιττό να αναφερθεί ότι οι μνημειώδεις ομιλίες του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου έγιναν στα ελληνικά.
Σήμερα, φευ, υπάρχουν εκλεγμένοι «ηγέτες», των οποίων τα ελληνικά είναι φτωχότερα από εκείνα αρκετών Οθωμανών και μισθοφόρων που πολιορκούσαν την Κωνσταντινούπολη. Σημεία των καιρών.

Δημοσιεύτηκε στη σημερινή έκτακτη έκδοση της «Δημοκρατίας» για την Βασιλεύουσα.

http://adiavroxoi.blogspot.com/2011/05/constantinople_29.html