Το «αγκάθι» για την Τουρκία

Της Μαρίας Ζαχαράκη
Ο σύγχρονος «σουλτάνος της Τουρκίας» γιορτάζει την τρίτη του εκλογική νίκη και τη δεύτερη δεκαετία της οικονομικής ανάπτυξης και της ενεργού εξωτερικής πολιτικής της χώρας του, αλλά η «Αραβική Άνοιξη» έχει βαλθεί να του χαλάσει το πάρτι. Ειδικά η ανθρωπιστική κρίση στη Συρία.


Λίγο πριν κάνει την αποχαιρετιστήρια ομιλία του και δηλώσει την παραίτηση της προηγούμενης κυβέρνησής του στον πρόεδρο Γκιουλ, ο Τούρκος πρωθυπουργός τηλεφώνησε στο Σύρο πρόεδρο Μπασάρ αλ Άσαντ, επισημαίνοντάς του ότι υπάρχει ακόμη περιθώριο για μεταρρυθμίσεις. Δεν υπάρχουν ενδείξεις κατά πόσον ακούει ο Άσαντ το φίλο του τον Ερντογάν, αλλά η Άγκυρα φαίνεται να συνεχίζει να πιέζει το νότιο γείτονά της μέχρι την τελευταία στιγμή. Κι αυτό, κυρίως, γιατί η Άγκυρα δεν θέλει μία ξένη επέμβαση στα σύνορά της, όπως εκείνη στη Λιβύη.

Από την άλλη πλευρά, όμως, χιλιάδες Σύροι πολιορκούν τα σύνορα της Τουρκίας και ζητούν καταφύγιο, προκειμένου να ξεφύγουν από τις βαναυσότητες του καθεστώτος Άσαντ. Η κατάσταση αυτή έχει προβληματίσει την τουρκική κυβέρνηση και προσπαθεί να καθορίσει την πολιτική της υπό δύο πρίσματα: Το στρατηγικό και το ανθρωπιστικό.

Η στρατιωτική και πολιτική διάσταση λέει ότι η σταθερότητα της Συρίας είναι ζωτική απέναντι στην εύθραυστη κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το υπάρχον καθεστώς πρέπει να στηριχθεί με κάθε κόστος, όσο κι αν «πονάει» τον Ερντογάν ότι ο Άσαντ είναι ο πιο στενός του φίλος στην περιοχή. Γιατί το καθεστώς Μπάαθ δεν μπορεί να εγγυηθεί πια τη σταθερότητα, όσο επιμένει στην υπάρχουσα πολιτική.

Η νομική και ανθρωπιστική διάσταση γνωρίζει καλά, λόγω εμπειρίας, ότι δεν μπορεί κανένα κράτος να κρύβεται πίσω από την αρχή της μη παρέμβασης όταν βλέπει ένα καθεστώς να συμπεριφέρεται όπως θέλει στους πολίτες του. Η αρχή της μη επέμβασης δεν σημαίνει ότι δίνει σε κανένα κράτος την εξουσία να ενεργεί ενάντια στο λαό του εις το όνομα της πολιτικής σταθερότητας. Ο απολογισμός στη Συρία από τότε που ξεκίνησε η εξέγερση στη χώρα έχει ξεπεράσει τους 1.300 νεκρούς και η υπομονή της παγκόσμιας κοινής γνώμης και των διπλανών χωρών, όπως της Τουρκίας, αρχίζει να εξαντλείται. Αυτό, επομένως, κάνει τον Ερντογάν να αντιμετωπίζει ένα δίλημμα. Ο Άσαντ από τη μια είναι αδελφικός του φίλος, αλλά από την άλλη οι πρόσφυγες στα σύνορά του ζητούν μια σανίδα σωτηρίας από την Τουρκία.

Όταν καίγεται το σπίτι του γείτονα
ΛΟΓΩ της αναταραχής στη Μέση Ανατολή τους τελευταίους μήνες, το δόγμα της κυβέρνησης Ερντογάν περί μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες έχει πάει περίπατο... Όχι ότι δημιουργεί η Τουρκία προβλήματα με τους γείτονες, το αντίθετο.

Οι γείτονές της έχουν δημιουργήσει τέτοια προβλήματα που μόνο σχέσεις καλής γειτονίας δεν έχει με τους γύρω της. H κατάσταση απαιτούσε πιο γρήγορα και εμπνευσμένα αντανακλαστικά, που η Τουρκία όμως δεν τα είχε, γιατί δεν περίμενε, όπως και κανείς άλλος βέβαια, αυτό το ντόμινο των εξεγέρσεων στην περιοχή. Κι όσο η αναταραχή στη Μέση Ανατολή φουντώνει, έχει κάνει όσους κινούν τα νήματα να αντιπαλεύουν μεταξύ δημοκρατίας και ασφάλειας και ποιο πρέπει να υπερισχύσει. Μακροπρόθεσμα, είναι ευρέως γνωστό ότι η δημοκρατία διασφαλίζει την ασφάλεια. Αλλά υπάρχει μία απόσταση μεταξύ μεσοπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου και το κενό αυτό της απόστασης το γεμίζει η ανασφάλεια και η αναξιοπιστία. Άσε δε, που τις περισσότερες φορές η άμεση ανάγκη καθορίζει και την πολιτική ενέργεια.

Στην κρίση της Συρίας, αλλά και στις άλλες του μουσουλμανικού κόσμου, η Τουρκία και οι άλλοι παίκτες της περιοχής αναγκάστηκαν να λάβουν στρατηγικές αποφάσεις και να κάνουν σκληρές επιλογές. Και το χειρότερο, έπρεπε να επιλέξουν πλευρά. Όσο η βία αυξάνεται στη Συρία και τη σουνιτική πλειοψηφία, η Τουρκία γίνεται όλο και πιο ομιλητική. Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν αρχίσει, ήδη, να μιλάνε για εκκαθάριση σουνιτών, γεγονός που θέτει σε αμφισβήτηση πλέον την ικανότητα της Τουρκίας να παραμένει εκτός θρησκευτικών συρράξεων.

Η εξέγερση στη Συρία μπορεί να εξαπλωθεί και να εξελιχθεί σε μία αντιπαράθεση σουνιτών - σιιτών, που θα συμπεριλάβει και το Ιράν, με το οποίο η Τουρκία μοιράζεται σταθερά σύνορα από το 1600. Εσωτερικά, επίσης, ούτε η σουνιτική Τουρκία θεωρείται απρόσβλητη από μίαν αύξηση της θρησκευτικής έντασης στη γειτονιά της. Καθώς, λοιπόν, η Τουρκία ξυπνά με την τρίτη νίκη του Ερντογάν, έχει να αντιμετωπίσει τεράστιες προκλήσεις που αναπόφευκτα θα της αλλάξουν το ρόλο. Ερντογάν και Νταβούτογλου δεν μπορούν να στηρίζονται πλέον στην πολιτική μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες, όταν καίγεται το σπίτι του γείτονα. Αλλιώς, η Αραβική Άνοιξη θα εξελιχθεί σε Αραβική Θύελλα γι' αυτούς.

Και στη μέση...Αντζελίνα Τζολί
ΜΕΣΑ σε όλο αυτό το περίεργο και αβέβαιο σκηνικό, ξαφνικά εμφανίζεται και μια Αντζελίνα Τζολί στο προσκήνιο. Η διάσημη ηθοποιός, με την ιδιότητα της Πρέσβειρας Καλής Θελήσεως του ΟΗΕ, ζήτησε από το υπουργείο Εξωτερικών την άδεια να εισέλθει στην Τουρκία και να επισκεφθεί τα στρατόπεδα των Σύρων προσφύγων στο Χατάι, στα τουρκικά σύνορα. Σκοπός της επίσκεψής της, να στρέψει την προσοχή στα προβλήματα όσων υποφέρουν. Και το πέτυχε. Η παγκόσμια κοινή γνώμη ακολούθησε την Αντζελίνα Τζολί και είδε το νέο δράμα του κόσμου στην γωνία Τουρκίας και Συρίας. Τώρα ο Ερντογάν, μετά κι από αυτή την προβολή, δεν μπορεί παρά να νιώθει ακόμη πιο αναγκασμένος για δράση και θέση... Και τα αντανακλαστικά του εδώ θα δείξουν τον καθοριστικό ρόλο της Τουρκίας.
http://www.sigmalive.com

http://infognomonpolitics.blogspot.com/2011/06/blog-post_9135.html