Εάλω η Πόλις!

Οι τελευταίες κρίσιμες ώρες, η θυσία του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και η πτώση της Βασιλεύουσας

Του Τάσου Κ. Κοντογιαννίδη
akontogiannidis@yahoo.gr
Τον Ιανουάριο του 1453, οι Τούρκοι μεταφέρουν κανόνια από την Ανδριανούπολη στην Κωνσταντινούπολη για να την εκπορθήσουν. Ανάμεσα τους και το τεράστιο για την εποχή κανόνι πολιορκίας, που κατασκεύασε Σάξονας τεχνίτης και προκαλούσε δέος.
Στις αρχές Απριλίου ο σουλτάνος Μωάμεθ συγκέντρωσε έξω από τα τείχη στρατό 150.000 ανδρών, οργανωμένο και καλά εξοπλισμένο, που συνοδευόταν απο πλήθος δερβίσηδων, και μωαμεθανών ιερωμένων για να τονώσουν το ηθικό του με κηρύγματα. Και πίσω, ατέλειωτα πλήθη Τούρκων ατάκτων έτοιμοι για λεηλασίες.

Ο σουλτάνος στήνει τη σκηνή του έξω απο την Πύλη του Αγίου Ρωμανού, ενώ φτάνει και ο στόλος του με 300 πλοία που αγκυροβόλησε στο Βόσπορο. Μέσα στα τείχη, 5.000 βυζαντινοί στρατιώτες και 2.000 Γενουάτες και Βενετοί με λίγα πλοία στον Κεράτιο, τον οποίο είχε ασφαλίσει ο Κωνσταντίνος με μεγάλη ανθεκτική αλυσίδα, την οποία οι τούρκοι πολλές φορές επεχείρησαν να σπάσουν αλλά απέτυχαν.

Επι ένα δίμηνο πολιορκούσαν τα τείχη χωρίς αποτέλεσμα. Ο αγώνας άνισος. Μια μικρή νίκη στο Βόσπορο, του Φλαντανελλά που εμβόλισε τον τουρκικό στόλο, για να φέρει εφόδια, ενθουσίασε τους Βυζαντινούς και εξόργισε τον σουλτάνο που επέπληξε τον βουλγαρικής καταγωγής ναύαρχο του.

Διαπιστώνοντας, ότι χωρίς τη διάσπαση του εμποδίου της αλυσίδας είναι αδύνατη η κατάληψη της Πόλης, ο Σουλτάνος σοφίζεται ένα παράτολμο σχέδιο. Σύρει πάνω από την παρακαμπτήριο δίολκο που κατασκεύασε 70 πλοία που έφτασαν κρυφά στον Κεράτιο κόλπο. Η εμφάνιση τους έριξε το ηθικό των πολιορκημένων. Από τη μέρα εκείνη (21-4-1453) και για 40 μέρες βομβαρδίζουν τα τείχη και στις 28 Μαίου μεταφέρουν σκάλες να αναρριχηθούν.

Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος κάλεσε εμψυχώνοντας τους άνδρες του, να αγωνιστούν για πίστη, πατρίδα, οικογένεια και βασιλέα. Το βράδυ παρακολουθούν όλοι κατανυκτική, τελευταία λειτουργία στην Αγία Σοφία, με δάκρια και κλάματα! Μετά μεταλαμβάνουν των Αχράντων Μυστηρίων και τρέχουν στα χαρακώματα για να πεθάνουν αγωνιζόμενοι.

Τα ξημερώματα της «Μαύρης Τρίτης 29ης Μαίου», με αλλεπάλληλες εφόδους οι Τούρκοι κάμπτουν την αντίσταση και εισέρχονται από την κατεστραμμένη Πύλη του Αγίου Ρωμανού στην Πόλη, και η χιλιόχρονη Βυζαντινή Αυτοκρατορία καταλύεται!...
Ο Κωνσταντίνος μάχεται με γυμνό το σπαθί του και την ύστατη ώρα, μόνος, αφού οι μαχητές του, διέφυγαν ή κείτονταν νεκροί, αναφωνεί: « Δεν υπάρχει ένας Χριστιανός να μου πάρει το κεφάλι;»
Οι Τούρκοι ανενόχλητοι σφάζουν ή σέρνουν δεμένους άνδρες και γυναίκες για τα σκλαβοπάζαρα. Λίγοι Έλληνες πρόλαβαν να φύγουν στη Δύση με πλοία Γενουατών, ανενόχλητοι, γιατί τα πληρώματα των τουρκικών, είχαν πέσει στο πλιάτσικο. Αυτοί μετέφεραν το κακό μαντάτο: «Εάλω η Πόλις!».

Σε λίγες ώρες λεηλατήθηκαν ανάκτορα, αρχοντόσπιτα, ιδρύματα, εκκλησιές, σκορπούσαν λείψανα αγίων στους δρόμους, ενώ η Αγία Σοφία λεηλατήθηκε, χειρόγραφα σπάνια και εικόνες κατεστράφησαν. Η αξία τους ήταν τεράστια και η καταστροφή τους μέγα έγκλημα, διότι στερούμεθα σήμερα των θησαυρών του βυζαντινού πολιτισμού που οι δημιουργοί του διέφυγαν στη Δύση για να γίνουν οι εργάτες της Αναγέννησης στις τέχνες και κυρίως στη ζωγραφική, αφού το προπύργιο του ευρωπαϊκού πολιτισμού στην Ανατολή είχε καταστραφεί.

Το βράδυ της ίδιας μέρας, ο Μωάμεθ μπήκε θριαμβευτής με το άλογο του μέσα στην Αγία Σοφία και ένας χότζας ανέβηκε πάνω στην Αγία Τράπεζα για να προσευχηθούν και να ευχαριστήσουν τον Αλλάχ!...
Το “Μολών λαβέ” του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου
Στις 21-5-1453, ο Μωάμεθ ζητεί την παράδοση της Πόλης με τον όρο να επιτρέψει στο βασιλιά και σε όσους ήθελαν να φύγουν όπου θέλουν με τα υπάρχοντα τους. Και το έκανε για να αποφευχθεί η λεηλασία της πόλης, γιατί αν την κυρίευε με έφοδο ο Στρατός, θα καταστρεφόταν. Η απάντηση του Κωνσταντίνου ήταν γεμάτη λεβεντιά, «Μολών λαβέ»: « Το δε την πόλιν σοι δούναι, ούτ’ εμόν έστιν ούτ’ άλλου των κατοικούνταν εν ταύτη, κοινή γαρ γνώμη πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ού φεισόμεθα της ζωής ημών».
*Το άρθρο δημοσιευτηκε στην εφημερίδα Real News.