21 Μαΐου 1864-2014: 150 χρόνια από την ένωση των Επτανήσων

Πέτρος Παπαπολυβίου
ΣΥΜΠΛΗΡΩΝΟΝΤΑΙ αυτές τις μέρες 150 χρόνια από την ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα. Στις 21 Μαΐου του 1864 (η ημερομηνία στο παλαιό ημερολόγιο) η ελληνική σημαία υψώθηκε στα επτά νησιά (Κέρκυρα, Κεφαλονιά, Ζάκυνθος, Λευκάδα, Ιθάκη, Παξοί και Κύθηρα) επισημοποιώντας τη λήξη της Αγγλοκρατίας, που είχε αρχίσει από το 1809 αλλά επισημοποιήθηκε, ως «προστασία», τον Νοέμβριο του 1815, αποτέλεσμα της νέας τάξης πραγμάτων που επέβαλε η Ιερά Συμμαχία στην Ευρώπη, ύστερα από τη ναπολεόντεια ήττα.

Τα τρία μεγάλα νησιωτικά ενωτικά κινήματα της νεοελληνικής ιστορίας (Επτανησιακό, Κρητικό, Κυπριακό) έχουν πολλές ομοιότητες αλλά και αρκετές διαφορές. Ένας βασικός κοινός τόπος, εμφανής ακόμη και σήμερα σε πτυχές της καθημερινότητάς μας, ήταν η προηγηθείσα βενετοκρατία: Στην Κύπρο έληξε το 1570-1571, στην Κρήτη το 1669 και στα Ιόνια μόλις το 1797. Έτσι, τα Επτάνησα ήταν η μόνη περιοχή όπου, με εξαίρεση τη Λευκάδα, η οθωμανική κατοχή ήταν βραχύβια ή σχεδόν ελάχιστη. Παράλληλα, ύστερα από την πολύχρονη βενετοκρατία, γνώρισαν την κυριαρχία της θαλασσοκράτειρας δύναμης του 19ου αιώνα, της Βρετανίας, όπως αργότερα και η Κύπρος. Η Κρήτη, μόνον, απέφυγε την κατάληψη από τον βρετανικό λέοντα. Η συνολική έκταση των Επτανήσων, μαζί με τα μικρότερα νησιά του Ιονίου πελάγους, είναι λιγότερη από το μισό της Κύπρου, όμως την εποχή της ένωσής τους με την Ελλάδα ο πληθυσμός τους, όπως και της Κρήτης, ήταν σχεδόν διπλάσιος από τον τότε πληθυσμό της Κύπρου: Μια θλιβερή απόδειξη των δεινών που κληροδότησαν στο νησί μας τρεις αιώνες οθωμανικής κακοδιοίκησης.

Ανεξαρτήτως των πληθυσμιακών μεγεθών, η υπεροχή του Ελληνισμού και στις τρεις νησιωτικές περιοχές, στα δυτικά, στα νότια και στα ανατολικά της ηπειρωτικής Ελλάδας, ήταν ξεκάθαρη και σε καμιά περίπτωση δεν είχε σχέση με τις αντίστοιχες «βαλκανικές σαλάτες». Οι επιρροές, όμως, ήταν διαφορετικές, όπως και οι προσανατολισμοί: Η Κύπρος είχε στενότερους δεσμούς με τη Μικρά Ασία, τη Σμύρνη, την Πόλη, τα Ιεροσόλυμα, χώρους όπου επιβίωσε ο Ελληνισμός με τη «σώφρονα πολιτική», που χάρασσε το Πατριαρχείο από το Φανάρι.

Αντίθετα, οι Επτανήσιοι ριζοσπάστες επηρεάστηκαν νωρίτερα από όλους τους υπόλοιπους Έλληνες, ελεύθερους και υπόδουλους, από τις νέες ευρωπαϊκές ιδέες και αξίες: τη γαλλική επανάσταση, και αργότερα, τον δημοκρατικό σαρωτικό άνεμο του 1848 και, τέλος, την ιταλική ενοποίηση και τα κηρύγματα του Γαριβάλδη αλλά και του Ματσίνι, που συνδύαζαν τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα με το όραμα για κοινωνική δικαιοσύνη.

Τι από όλα αυτά έφτασε στο ενωτικό κίνημα των Ελλήνων της Κύπρου του 1878-1959; Πολλά, εκ των οποίων τα πλείστα έχουν λησμονηθεί σήμερα. Από τους στίχους του ύμνου των Ριζοσπαστών, που έγραψε ο Γεράσιμος Μαυρογιάννης και έμελλε να τραγουδηθούν και στους κυπριακούς δρόμους στη δεκαετία του 1950 («Είμαι Έλλην, το καυχώμαι / Ξέρω την καταγωγή μου…»), τη φρίκη για τους απαγχονισμούς και τις εξορίες, κοινότοπη βρετανική απάντηση στην ενωτική απαίτηση, τόσο στα Ιόνια, όσο και στη Λευκωσία, τα ψηφίσματα και τον αγώνα των Επτανησίων βουλευτών υπέρ της ένωσης, που γνώριζαν άριστα, ως μελετηροί μαθητές, οι πολιτευτές της κοινοβουλευτικής περιόδου στην αγγλοκρατούμενη Κύπρο. Όμως γι’ αυτά, σε επόμενο άρθρο.

* Ο Π. Παπαπολυβίου είναι αναπλ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. www.papapolyviou.com

Πηγή: Φιλελεύθερος



http://infognomonpolitics.blogspot.gr/