Ελλάδα: Οι «θεσμοί» είναι πάντα στη παρανομία*

Του Renaud Vivien**
2015-03-27 01 renaud-vivien Η συμφωνία της 20ης Φεβρουαρίου μεταξύ της Ελλάδας και 18 άλλων κρατών της Ευρωζώνης παρατείνει για 4 μήνες το πρόγραμμα που είχε υπογράψει η προηγούμενη κυβέρνηση με την Τρόικα (ΔΝΤ, ΕΚΤ και Ευρωπαϊκή Επιτροπή) που μετονομάστηκε τώρα σε «θεσμούς». Αυτοί θα ξεμπλοκάρουν ένα νέο δάνειο υπό τον όρο ότι αποδέχονται τις μεταρρυθμίσεις που θα τους παρουσιάσει η ελληνική κυβέρνηση. Σε αυτή τη συμφωνία, η κυβέρνηση δεσμεύτηκε επίσης να πληρώσει στο ακέραιο το χρέος της μέσα στις δοσμένες διορίες.

Ωστόσο, αυτό το χρέος είναι σε μεγάλο βαθμό αμφισβητήσιμο. Στις 4 Μαρτίου, η πρόεδρος του ελληνικού Κοινοβουλίου Ζωή Κωνσταντοπούλου ανακοίνωσε εξάλλου τη δημιουργία επιτροπής λογιστικής ελέγχου για να ταυτοποιηθεί ο απεχθής, άνομος ή παράνομος χαρακτήρας των χρεών που συνάφθηκαν από τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Με δεδομένο το βάρος αυτού του χρέους, η αναστολή της αποπληρωμής του για τη διάρκεια αυτού του λογιστικού ελέγχου εμφανίζεται ως η καλύτερη επιλογή. Αυτή η δυνατότητα έχει μάλιστα νόμιμη βάση.

Δεδομένης της οικονομικής, κοινωνικής και ανθρωπιστικής κρίσης, η ελληνική κυβέρνηση θα είχε κάθε δικαίωμα να επικαλεστεί το νομικό επιχείρημα της «κατάστασης ανάγκης» για να αναστείλει τις αποπληρωμές. Από την επέμβαση της Τρόικας το 2010 μέχρι τώρα, το ποσοστό παιδικής θνησιμότητας αυξήθηκε κατά 43%. Σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού βρίσκεται σήμερα χωρίς ασφάλιση υγείας και το ποσοστό ανεργίας φτάνει το 29% του ενεργού πληθυσμού (60% στους νέους).

Αυτή η δυνατότητα να ανασταλούν μονομερώς οι αποπληρωμές βασίζεται επίσης στην υποχρέωση που έχουν όλα τα κράτη να δίνουν προτεραιότητα στο σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων έναντι όλων των άλλων δεσμεύσεών τους όπως εκείνων προς τους πιστωτές. Αυτό το καθήκον το υπενθυμίζουν ειδικότερα ο πρώην εμπειρογνώμων του ΟΗΕ για το χρέος, ο Cephas Lumina, καθώς και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κοινωνικών δικαιωμάτων. Με την απόφασή της της 7ης Δεκεμβρίου 2012, αυτή η επιτροπή στην οποία είχε προσφύγει η Ομοσπονδία Ελλήνων συνταξιούχων, καταδίκασε το ελληνικό κράτος για παραβίαση της Ευρωπαϊκής Κοινωνικής Χάρτας επειδή εφάρμοσε τα μέτρα που περιλαμβάνονταν στη συμφωνία με την Τρόικα. Οι δραστικές μειώσεις αυτών των συντάξεων (γύρω στο 30%) από το 2010 ήταν, σύμφωνα με αυτή την απόφαση, ικανές να προκαλέσουν μια σημαντική υποβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης μεγάλου αριθμού συνταξιούχων. Τονίζοντας ότι όλα τα κράτη είναι υποχρεωμένα να σέβονται σε κάθε περίπτωση τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη, η επιτροπή απέρριψε το επιχείρημα της ελληνικής κυβέρνησης σύμφωνα με το οποίο αυτή δεν έκανε τίποτα άλλο από το να εφαρμόζει τη συμφωνία με την Τρόικα.

Ευρισκόμενες αντιμέτωπες με δυο ασύμβατες μεταξύ τους δεσμεύσεις, οι κυβερνήσεις υποχρεώνονται λοιπόν να δίνουν προτεραιότητα στο σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων και να μην εφαρμόζουν τις συμφωνίες που οδηγούν στην παραβίαση αυτών των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Αυτή η υποχρέωση περιλαμβάνεται και στο άρθρο 103 του Χάρτη του ΟΗΕ. Το ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο θα νομιμοποιούσαν κατά συνέπεια ενδεχόμενες μονομερείς ενέργειες της Ελλάδας ακόμα και αν η συμφωνία της 20ης Φεβρουαρίου απαγορεύει κάθε μονομερή ενέργεια της ελληνικής κυβέρνησης.

Τέτοιες μονομερείς ενέργειες προορισμένες να απαντήσουν κατά προτεραιότητα στις ανάγκες του πληθυσμού (όπως ένα μορατόριουμ πάνω στο χρέος, η αύξηση του ελάχιστου μισθού, η επανακρατικοποίηση ιδιωτικοποιημένων τομέων) δικαιολογούνται ακόμα περισσότερο από το γεγονός ότι τα προγράμματα της Τρόικα είναι παράνομα.

Από τη μια πλευρά, οι Ευρωπαϊκές συμβάσεις δεν επιτρέπουν στη Τρόικα να νομοθετεί σχετικά με το δικαίωμα στην απεργία, την υγεία, το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι, την εκπαίδευση και τη ρύθμιση των μισθολογικών επιπέδων. Από την άλλη, τα μέτρα που επέβαλε η Τρόικα σε αυτές τις συμφωνίες παραβιάζουν με έκδηλο τρόπο μια σειρά ανθρώπινων δικαιωμάτων όπως το έχουν αποδείξει ξεκάθαρα πολυάριθμες νομικές εισηγήσεις και μελέτες. Η τελευταία μελέτη που επιγράφεται «Of austerity, Human Rights and International Institutions» («Περί λιτότητας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διεθνών θεσμών») είναι της Margot E. Salomon, διευθύντριας του Κέντρου μελέτη των ανθρώπινων δικαιωμάτων στο London School of Economics and Political Science.

Αυτή η μελέτη αποδεικνύει ειδικότερα ότι είναι πλήρης η νομική ευθύνη της Τρόικα στη παραβίαση αυτών των δικαιωμάτων καθώς αυτή εμπλέκεται σε όλα τα επίπεδα στην επεξεργασία και την εφαρμογή της συμφωνίας. Αντίθετα προς τις δηλώσεις του ΔΝΤ σύμφωνα με τις οποίες τα κράτη αποφασίζουν μόνα τους για τις πολιτικές τους, η Ελλάδα βρίσκεται υπό την κηδεμονία των πιστωτών της και δεν διαθέτει κανένα περιθώριο ελιγμών.

Αυτές οι παρανομίες, που η Επιτροπή λογιστικού ελέγχου θα πρέπει να καταδείξει, προκαλούν την ακύρωση των δεσμεύσεων της προηγούμενης κυβέρνησης προς την Τρόικα, συμπεριλαμβανομένων των δανείων που χορηγήθηκαν στην Ελλάδα σε αντάλλαγμα για την εφαρμογή αυτών των παράνομων συμφωνιών.

Για να τεθεί σε αμφισβήτηση η ισχύς αυτών των δεσμεύσεων, οι Έλληνες ηγέτες θα μπορούσαν να στηριχτούν στις μαρτυρίες του Paulo Nogueira Batista και του Philippe Legrain, αντιστοίχως εκτελεστικού διευθυντή του ΔΝΤ και συμβούλου του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο την εποχή του δανείου της Τρόικα το 2010. Σε ένα ντοκιμαντέρ που μόλις πρόβαλε το (γερμανο-γαλλικό) κανάλι ARTE («Puissante et Incontrôlée : La Troïka » του Harald Schumann)***, ο Batista δηλώνει ότι όλα τα διευθυντικά στελέχη του ΔΝΤ γνώριζαν πριν ψηφίσουν αυτό το δάνειο ότι αυτό είχε στη πραγματικότητα ως στόχο «να σώσει τις γαλλικές και γερμανικές τράπεζες και όχι την Ελλάδα».

Ο Legrain συμπληρώνει διευκρινίζοντας ότι: «Εκείνοι που παίρνουν τις αποφάσεις στο ΔΝΤ μπήκαν σε μειοψηφία από τον τότε διευθυντή του ΔΝΤ, τον Ντομινίκ Στρος-Καν που εκείνη την εποχή διεκδικούσε την προεδρία της Γαλλικής Δημοκρατίας και άρα δεν ήθελε να επιβάλει απώλειες στις γαλλικές τράπεζες. Από τη δική τους πλευρά, οι γερμανικές τράπεζες έπεισαν την Άνγκελα Μέρκελ ότι θα ήταν δραματικό να χάσουν χρήματα. Και έτσι οι κυβερνήσεις της Ευρωζώνης αποφάσισαν να κάνουν σαν η Ελλάδα να αντιμετώπιζε απλώς προσωρινές δυσκολίες». Και για αυτό, «παρέκαμψαν μια ουσιαστική αρχή της ρήτρας του Μάαστριχτ, τη ρήτρα της μη διάσωσης».

Βέβαια, η Τρόικα δεν υπάρχει πια στα χαρτιά, αλλά εξακολουθεί να υφίσταται η νομική ευθύνη των οργανώσεων που την αποτελούσαν όπως εξάλλου εξακολουθούν να υφίστανται και οι απαιτήσεις που κατέχουν έναντι της Ελλάδας. Αυτοί οι «θεσμοί» κατέχουν το 80% του ελληνικού χρέους από την εποχή αυτού του σχεδίου διάσωσης των τραπεζών. Είναι κατεπείγουσα η ανάγκη να τεθούν υπό αμφισβήτηση αυτά τα χρέη με δεδομένες τις αποπληρωμές που πρέπει να γίνουν στο αμέσως προσεχές μέλλον καθώς η Ελλάδα καλείται να πληρώσει 2 δισεκατομμύρια ευρώ στο ΔΝΤ το Μάρτη και 6,7 δισεκατομμύρια ευρώ στην ΕΚΤ στην περίοδο Ιουλίου-Αυγούστου.

*Το παραπάνω άρθρο δημοσιεύτηκε ως «ελεύθερο βήμα» στην ιστοσελίδα της μεγαλύτερης γαλλόφωνης εφημερίδας του Βελγίου Le Soir καθώς και σε εκείνη της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης του Βελγίου RTBF.

**O Renaud Vivien είναι νομικός, γενικός συν-γραμματέας του βελγικού τμήματος της Επιτροπής για την Ακύρωση του Χρέους του Τρίτου Κόσμου (CADTM).

***Για να δείτε αυτό το ντοκιμαντέρ :
http://www.contra-xreos.gr/ksenoglossa-arthra/786-comment-la-troika-s-est-erigee-en-decideur-financier-economique-et-politique-de-l-eurozone.html

Μετάφραση: Γιώργος Μητραλιάς
http://www.contra-xreos.gr/arthra/795-2015-03-27-09-49-28.html