Αναβαθμισμένος ο ρόλος της Γαλλίας στην Ανατολική Μεσόγειο

Του Βασίλη Κοψαχείλη

Τα τελευταία χρόνια η Γαλλία μεθοδικά προωθεί τα συμφέροντά της και αναβαθμίζει τον ρόλο της στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι περιφερειακές και διεθνείς συνθήκες την ευνόησαν να ενεργοποιήσει τους δικούς της διαύλους και επαφές στην περιοχή και να ανακάμψει σε μια περιοχή που ιστορικά αποτελούσε ευσεβή πόθο της να ελέγξει.

Σε αυτή την προσπάθεια της Γαλλίας, τρία είναι ενδεχομένως τα κρίσιμα ζητήματα που μπορούν να ανακόψουν την φαινομενικά πετυχημένη πορεία της στην Ανατολική Μεσόγειο. Πρώτον, η δυνατότητα της χώρας να παρακολουθήσει μία γεω-στρατηγική υπερεξάπλωση. Δεύτερον, η στάση που θα κρατήσουν η Γερμανία και η Βρετανία απέναντι στη Γαλλία. Τρίτο και κυριότερο, αν θα υπάρξει σύγκρουση συμφερόντων στην περιοχή μεταξύ Γαλλίας και Ρωσίας.

Αναβαθμισμένη παρουσία

Λίγοι γνωρίζουν ότι η Γαλλία είχε, έστω έμμεσα, σχέση με το ξέσπασμα της περίφημης «Αραβικής Άνοιξης» στα τέλη του 2010 στη Τυνησία, χώρα από την οποία ξεκίνησε αυτή η ιστορική αναταραχή. Οι Γαλλικές πολυεθνικές ήλεγχαν σε τέτοιο βαθμό την οικονομία της χώρας, που δεν υπήρχε απλά χώρος για ανάπτυξη του οποιουδήποτε ντόπιου «κεφαλαίου». Κανονική οικονομική αποικία της Γαλλίας, που δημιούργησε συνθήκες κοινωνικής ασφυξίας και τέλος[next] οδήγησε στο ξέσπασμα της λαϊκής οργής. Φυσικά, ήταν παρούσες οι δυνάμεις εκείνες που πιθανολογούσαν την κοινωνική έκρηξη και θα την εκμεταλλεύονταν ανάλογα. Αυτή η ιστορία είναι πλέον γνωστό πως εξελίχθηκε.

Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν η Γαλλία μελέτησε τα λάθη που έγιναν στην Τυνησία τότε. Ωστόσο, αυτό που γίνεται έκτοτε φανερό είναι μία αναθέρμανση του ενδιαφέροντος της Γαλλίας για την περιοχή της Βόρειας Αφρικής και κυρίως την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, μία περιοχή ταμπού για το Παρίσι, αφού ιστορικά όποτε διεκδίκησε ρόλο σε αυτή την σημαντική γωνιά της Μεσογείου, βρήκε μπροστά του το Βρετανικό Ναυαρχείο!

Μετά το 2010 τα πράγματα εξελίχθηκαν διαφορετικά αυτή τη φορά. Οι Βρετανοί διατηρούν οριακή φυσική παρουσία αλλά ισχυρά συμφέροντα που αλληλο-εξυπηρετούνται με αυτά των Αμερικανών, που από επιλογή και όχι από αδυναμία αποφασίζουν στις αρχές του 2013 να αποχωρήσουν και αυτοί ως φυσική παρουσία από την προβληματική περιοχή της Μεσογείου, αλλά να διατηρήσουν ακέραιο το ενδιαφέρον τους.

Δημιουργείται κενό το οποίο σπεύδει η Ρωσία και η Γαλλία να το καλύψουν.[next]

Μετά τα γεγονότα στην Ουκρανία το 2014, δυσκολεύουν τα μέγιστα οι σχέσεις Γαλλίας - Ρωσίας και η Γαλλία αρνείται να παραδώσει τα δύο ελικοπτεροφόρα Mistral στους Ρώσους.

Τα ελικοπτεροφόρα πωλούνται τάχιστα στην Αίγυπτο και έτσι χτίζεται μία πολύ πιο στενή αμυντική σχέση μεταξύ του Παρισιού και του Καίρου. Νέες παραγγελίες δίνονται από την Αίγυπτο στην Γαλλική αμυντική βιομηχανία για φρεγάτες και σύγχρονα μαχητικά αεροσκάφη. Η Γαλλία βάζει γερά πλέον το πόδι της στον αμυντικό τομέα της Αιγύπτου.

Δεν μένει μόνο στην Αίγυπτο. Έχει ενεργώ συμμετοχή στις επιχειρήσεις πάνω από τη Λιβύη και έντονη διπλωματική κινητικότητα και στρατιωτική παρουσία σε όλα τα ζητήματα που αφορούν τη Μεσογειακή ακτή της Μέσης Ανατολής μέχρι και τις επιχειρήσεις εναντίον των τζιχαντιστών στο Ιράκ. Πρόσφατα είδαμε την διπλωματική κινητικότητα του Παρισιού στην πολιτική κρίση με τον Λιβανέζο πρωθυπουργό και τις σχέσης της χώρας του με την Σαουδική Αραβία. Το παζλ συμπληρώνεται με το έντονο ενεργειακό ενδιαφέρον που επιδεικνύει η Γαλλία για τον υπό διερεύνηση ενεργειακό πλούτο της Ανατολικής Μεσογείου. Τέλος, είδαμε την περασμένη εβδομάδα με την επίσκεψη του Γάλλου προέδρου στην Τυνησία, να κλείνει το Γαλλικό ενδιαφέρον στην περιοχή με μια επιστροφή στον τόπο του (αρχικού) «εγκλήματος».

Η όλη προσπάθεια της Γαλλίας φαντάζει για τα σημερινά δεδομένα της ως γεωστρατηγική υπερ-εξάπλωση. Το ερώτημα είναι αν μπορεί η χώρα να παρακολουθήσει τις προεκτάσεις αυτής της εξέλιξης, διότι τυχόν απότομη σύμπτυξη και αναδίπλωσή της, αν δει ότι δεν ελέγχει το παιχνίδι, να δημιουργήσει μεγαλύτερα προβλήματα.

Ο Βρετανο-Γερμανικός παράγοντας[next]

Στην υπερ-εξάπλωση της Γαλλίας στην Ανατολική Μεσόγειο, ερωτηματικό αποτελεί ο ρόλος των Βρετανών και των Γερμανών, ιστορικά ανταγωνιστών της Γαλλίας στις φιλοδοξίες της στην περιοχή.

Η αλήθεια είναι ότι η Γαλλία επωφελήθηκε το προηγούμενο διάστημα από την κόντρα μεταξύ της Βρετανίας και της Γερμανίας εντός της ΕΕ, στη συνέχεια της απόφασης του Βρετανικού λαού για Brexit και τέλος των μετεκλογικών πονοκεφάλων της Γερμανίας να σχηματίσει επιτέλους κυβέρνηση και να μην χρειαστεί να ξαναπάει σε εκλογές. Όσο Βρετανία και Γερμανία ήταν απασχολημένες με την εσωστρέφειά τους, τόσο κεφαλαιοποιούσε η Γαλλία στην Ανατολική Μεσόγειο.

Το ερώτημα ωστόσο παραμένει. Όταν κάποια στιγμή αποφασίσουν να ασχοληθούν, γιατί θα αναγκαστούν να ασχοληθούν, η Βρετανία και η Γερμανία με τη Γαλλία και τις φιλοδοξίες της στην Ανατολική Μεσόγειο, τι στάση θα κρατήσουν; Μέχρι αυτή τη στιγμή, φαίνεται ότι οι Γάλλοι, σε ότι αφορά τη Γερμανία, αφήνουν περιθώρια παρουσίας και ελιγμών.

Ο παράγοντας Ρωσία

Τρίτος και πολύ κρίσιμος παράγοντας είναι η Ρωσία. Ολοένα και πλησιάζουν τα συμφέροντα του Παρισιού με αυτά της Μόσχας στον στενό χώρο της Ανατολικής Μεσογείου και το ερώτημα είναι αν είμαστε ακόμη μακριά ή πόσο κοντά βρισκόμαστε, όπου αυτά τα συμφέροντα θα γίνουν μεταξύ τους ανταγωνιστικά και ενδεχομένως συγκρουσιακά!

Εύθραυστη ισορροπία![next]

Μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι σκέψεις, οι εξελίξεις δείχνουν να υπάρχει συμφωνία στη μοιρασιά μεταξύ των κύριων δρώντων. Οι καταστάσεις είναι ωστόσο οριακά ισόρροπες και πολύ εύκολα μπορούν να ανατραπούν.

Το βέβαιο είναι ένα. Ότι οι δυνάμεις που εμφανίστηκαν έτοιμες να εκμεταλλευτούν το ξέσπασμα της «Αραβικής Άνοιξης» στα τέλη του 2010, είναι πάλι παρούσες και δηλώνουν έτοιμες να εκμεταλλευτούν νέα στρατηγικά ολισθήματα στην περιοχή…

*Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος, Γεωστρατηγικός Αναλυτής
Liberal