Ανακατατάξεις στη Μέση Ανατολή

Γιατί η Σ. Αραβία δεν μπορεί να σταματήσει τον επεκτατισμό του Ιράν

Του Πέτρου Κράνια

Στον απόηχο του χτυπήματος κατά της μονάδας επεξεργασίας πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, στο Αμπκαΐκ, κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος ποιος ακριβώς τράβηξε τη σκανδάλη. Οι αντάρτες Χούθι, που υποστηρίχθηκαν από το Ιράν στην Υεμένη, ισχυρίστηκαν ότι ήταν τα drone τους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επισημάνει για άλλη μια φορά την εμπλοκή του Ιράν στο να πυροδοτήσει πυραύλους Κρουζ από το νότιο Ιράκ και απέκλεισε τη συμμετοχή της Υεμένης. Ο Μάικ Πομπέο ισχυρίστηκε αργότερα ότι οι πληροφορίες των ΗΠΑ, επιβεβαιώνουν τα λεγόμενα της Βαγδάτης ότι το έδαφός της δεν χρησιμοποιήθηκε για την επίθεση. Σχολιάζοντας τους ισχυρισμούς των ΗΠΑ, ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Τζαβάντ Ζαρίφ, δήλωσε ότι οι ΗΠΑ "απέτυχαν με τη μέγιστη πίεση" τώρα στρέφονται στη "μέγιστη απάτη".

Αυτό για το οποίο μπορούμε να είμαστε σίγουροι είναι ότι το Ιράν στέκεται στη μέση όλου αυτού, κυριολεκτικά γελώντας, καθώς, ακόμα και αν επιβεβαιωθεί, ότι έχει κάνει την επίθεση η Τεχεράνη, το Ριάντ είναι εντελώς ανίκανο να αντιδράσει με οποιονδήποτε τρόπο.

Ιστορική αδυναμία της Σαουδικής Αραβίας

Αυτό είναι, φυσικά, κυρίως μια ιστορία για την ανικανότητα της Σαουδικής Αραβίας.

Οι βασιλιάδες της Σαουδικής Αραβίας έχουν ιστορικά βασιστεί σε άλλους για να πολεμήσουν τις μάχες τους και είχαν ελάχιστη όρεξη να συμμετάσχουν στην προβολή εξουσίας, πέρα ​​από τα σύνορά τους.

Στις πρώτες ημέρες της αραβο-ισραηλινής διένεξης, η Σαουδική Αραβία δάνεισε στην Αίγυπτο, τα νησιά Τιράν και Σαναφίρ, στην Ερυθρά Θάλασσα, προκειμένου να διασφαλίσει ότι η επικράτειά της δεν θα συνδέεται με το νεοσύστατο Κράτος του Ισραήλ και ως εκ τούτου, να απαλλάξουν εαυτόν από οιεσδήποτε αραβικές προσδοκίες ότι θα συμμετάσχουν σε στρατιωτικές προσπάθειες πολέμου ενάντια στο Ισραήλ.

Στη δεκαετία του 1980, η Σαουδική Αραβία αποφάσισε να ρίξει το οικονομικό της βάρος πίσω από το Ιράκ, του Σαντάμ Χουσεΐν, καθώς πολέμησε έναν αιματηρό οκταετή πόλεμο με το επαναστατικό Ιράν υπό την ηγεσία του Αγιατολάχ Ρουόλαχ Χομεϊνί.

Οι Σαουδάραβες βασιλιάδες δεν ενδιαφέρθηκαν στο ελάχιστο για την όποια "αραβική αλληλεγγύη", αλλά αντιθέτως παγωμένοι από τρόμο, στη σκέψη ότι μία ενδεχόμενη πτώση του Σαντάμ θα δημιουργούσε ένα εχθρικό βόρειο μέτωπο, επαναστατικού πολιτικού σιιτικού Ισλάμ (το πιο φανατικό σουνιτικό κράτος στον πλανήτη είναι η Σαουδική Αραβία) του Χομεϊνί και θα πυροδοτούσε αντιδράσεις από τον γηγενή σιιτικό πληθυσμό του βασιλείου, που μάλιστα κατοικούν στην πλούσια σε πετρέλαιο Ανατολική Επαρχία της Σαουδικής Αραβίας.

Αυτοί οι ίδιοι φόβοι επανεμφανίστηκαν επί του παρόντος, καθώς το Ιράν επεκτείνει την επιρροή του στη Μέση Ανατολή, χτυπά αραβικά καθεστώτα όπως αυτά στη Σαουδική Αραβία και το Μπαχρέιν και μετατρέπει το Ιράκ σε συμπαγές κράτος-δορυφόρο. Εκτός από την Υεμένη, το Μπαχρέιν είναι ακόμα μία από τις λίγες φορές, που η Σαουδική Αραβία έχει επιδείξει στρατιωτική δύναμη.

Όταν το Ιράκ κατόρθωσε με επιτυχία να σταματήσει την άμεση εξάπλωση του "χομεϊνισμού" το 1988, το Ριάντ διευκόλυνε τότε τον αμερικανικό επεκτατισμό, συνεργαζόμενο με το Κουβέιτ και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, για να υποτιμήσει τις πωλήσεις του ιρακινού πετρελαίου, να παράγει πετρέλαιο πάνω από τις ποσοστώσεις του ΟΠΕΚ και να στήσει το σκηνικό για την κακόβουλη εισβολή του Σαντάμ στο Κουβέιτ το 1990, διασφαλίζοντας ότι το Ιράκ δεν θα μπορούσε ποτέ να αντέξει να στείλει τον στρατό του "ενός εκατομμυρίου ανθρώπων", χωρίς να διακινδυνεύσει μαζική αναταραχή.

Το Ριάντ επέτρεψε στη στρατιωτική δύναμη των ΗΠΑ να αναπτυχθεί στο έδαφός του και παρόλο που έδωσε συμβολική συμμετοχή στις στρατιωτικές προσπάθειες που επέτρεψαν στον Σαντάμ να σφίξει τη θηλιά γύρω από το Κουβέιτ.

Δεν υπάρχουν βραχυπρόθεσμες διορθώσεις για μακροπρόθεσμα προβλήματα

Ωστόσο, η σύγχρονη γεωπολιτική σκηνή στη Μέση Ανατολή είναι μια προσπάθεια για μείωση εξόδων από πλευράς ΗΠΑ και συγχρόνως περιορισμένη αλλά συνεχώς αυξανόμενη απεμπλοκή. Αυτό έχει οδηγήσει σε ένα χαοτικό περιφερειακό κενό ισχύος που κανένας δεν μπόρεσε να γεμίσει, ούτε ακόμα και μια αναζωπυρωμένη Ρωσία, παρά τον καθοριστικό της ρόλο στη Συρία.

Το Ριάντ δεν μπορεί πλέον απλώς να ρίξει χρήματα σε ένα πρόβλημα και να ελπίζει ότι θα φύγει μακριά, και το τρέχον πρόβλημα είναι ένα φιλόδοξο Ιράν που έχει ξοδέψει δεκαετίες προγραμματίζοντας την περιφερειακή ανάβασή του.

Ενώ το Ιράν "λύνει τα λουριά" των δορυφόρων του, ώστε να... αλωνίσουν ελεύθερα και να σπείρει πανικό στα συμφέροντα της Σαουδικής Αραβίας, το Ριάντ προσπαθεί να απαντήσει και δεν μπορεί να βρει τίποτα πέρα από το να διαμαρτυρηθεί στους Δυτικούς "αφέντες" του και να αναζητήσει ολοένα και μεγαλύτερες αγορές όπλων.

Ακόμη και η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου, που έχει μειωθεί κατά 5% μετά την τελευταία επίθεση στο Αμπκάικ, δεν ανέτρεψε καμία ουσιαστική δράση. Ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, πρότεινε στα tweets του ότι αν το Ριάντ θέλει πόλεμο εναντίον του Ιράν, η Ουάσιγκτον θα το υποστηρίξει, αλλά φαίνεται ότι η Σαουδική Αραβία θα πρέπει να δώσει το σήμα και μάλιστα να έχει και την πρωτοβουλία, με τις ΗΠΑ να θέλουν να αρκεστούν σε υποστηρικτικό ρόλο.

Η Σαουδική Αραβία γνωρίζει ότι οποιαδήποτε άμεση αντιπαράθεση με το Ιράν θα οδηγήσει σε μια καταστροφική ήττα, καθώς δεν έχει τη στρατιωτική ικανότητα να δώσει αποφασιστικά χτυπήματα ώστε να ξεκινήσει και να τελειώσει, γρήγορα, έναν πόλεμο, ενώ θα αντιμετωπίσει επιθέσεις όχι μόνο από το Ιράν αλλά από τους δορυφόρους του, Ιράκ, Λίβανο και Υεμένη, επιθέσεις τις οποίες δεν μπορεί να αντικρούσει με δικούς της συμμάχους.

Η Σαουδική Αραβία είναι περικυκλωμένη, ο πληθυσμός της δεν ούτε την αντοχή ούτε την εμπειρία για πόλεμο που θα επηρεάσει το εγχώριο μέτωπο για μεγάλο χρονικό διάστημα και δεν υπάρχει απολύτως τίποτα που μπορεί να κάνει το Ριάντ, πέρα από το να προσευχηθεί να πάρει ο "θείος Σαμ" τα όπλα του και να αναλάβει δράση.

Εάν το Ριάντ επένδυε στην ανάπτυξη μεγέθους και δυνατοτήτων σε ομάδες που θα μπορούσαν να εξισορροπήσουν τη ζυγαριά εναντίον των ιρανικών δορυφόρων, σε σημαντικές χώρες, όπως το Ιράκ, θα ήταν σε θέση να αμφισβητήσει άμεσα την εξουσία της Τεχεράνης. Ωστόσο, η Σαουδική Αραβία παρέλειψε να το κάνει και αντ' αυτού προτίμησε να τα αφήσει όλα στους Αμερικανούς και τώρα πληρώνει το τίμημα των κοντόφθαλμων μαζικών δαπανών και προσπαθεί να καλοπιάσει όσους βρίσκονται ήδη στην αγκαλιά του Ιράν, όπως αποδείχθηκε με την πρόσφατη επίσκεψη του Ιρακινού Σιίτη κληρικού, Μοκτάντα αλ Σαντρ (Moqtada al Sadr), στο Ριάντ.

Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι, παρά το ότι μιλάμε για μια απόλυτη μοναρχία, η Σαουδική Αραβία δεν έχει σχεδόν καθόλου, μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό. Και αν αναλογιστούμε ότι οι Σαουδάραβες αξιωματούχοι δεν έχουν να ανησυχούν για τον προγραμματισμό των εκλογών κάθε τέσσερα ή πέντε χρόνια, είναι τότε αδιανόητο το γεγονός πως αδυνατούν να καταστρώσουν μια δεκαετή στρατηγική που θα σταθεροποιήσει τα σύνορά της χώρας και θα εξασφαλίσει τα συμφέροντά της τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.

Οτιδήποτε κι αν σκεφτεί κάποιος για το Ιράν και την επεκτατική του ατζέντα, που είχε καταστρεπτικές συνέπειες για τους Ιρακινούς, τους Σύριους, τους Λιβανέζους και τους Υεμενίτες, πρέπει να επαινεθεί η Τεχεράνη, κοιτώντας τα πράγματα από καθαρά πραγματική πολιτική άποψη. Ενώ οι αντίπαλοί της βρίσκονται στο έλεος ισχυρών ξένων υποστηρικτών, η Τεχεράνη οικοδομεί συμμαχίες με ανερχόμενες δυνάμεις όπως η Ρωσία και η Κίνα, αλλά μεμονωμένα μηχανορραφεί και σχεδιάζει και εργάζεται σκληρά για να επιτύχει τις περιφερειακές της φιλοδοξίες.

Το Ιράν έχει περάσει δεκαετίες καλλιέργειας των δορυφόρων του και έχει σταδιακά επεκτείνει την οικονομική, πολιτιστική και στρατιωτική επιρροή του. Η στρατηγική του έχει φέρει καρπούς, καθώς τώρα μπορεί να απειλήσει με αντίποινα εναντίον όλων των αραβικών ανταγωνιστών του και των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ σχεδιάζει την επέκταση της επιρροής του στις μεγάλες αραβικές πρωτεύουσες, συμπεριλαμβανομένης της Δαμασκού και της Βαγδάτης.

Ίσως αυτό να εξηγεί και την άμεση αντίδραση της Αμερικανικής κυβέρνησης, που έσπευσε να ανακοινώσει, πριν ακόμα ξεκινήσει έρευνα η ίδια η Σαουδική Αραβία, πως πίσω από τις επιθέσεις κρύβεται το Ιράν. Μία κίνηση που πιθανώς να κρύβει έναν λεονταρισμό που στόχο έχει να δείξει στους συμμάχους του Ιράν ότι οι ΗΠΑ θα αναμειχθούν στα τεκταινόμενα. Μία μπλόφα που ίσως έχει στόχο να αποθαρρύνει το συνασπισμό το Ιράν από το να αποζητήσει περισσότερη δύναμη στη Μέση Ανατολή.

Capital

loading...