Φάκελος Κύπρου: Πορίσματα και μαρτυρίες που πονάνε και διδάσκουν

Θεόδωρος Χαραλάμπους*

Μελετώντας τους πρώτους τόμους του φακέλου της Κύπρου, που δόθηκαν στη δημοσιότητα, διαπίστωσα ότι το μεγαλύτερο μέρος των καταθέσεων δεν αποτελεί οτιδήποτε σημαντικό που θα μπορούσε να είναι αξιοποιήσιμο ιστορικά, αλλά και επειδή η όλη εξέλιξη και η καταγραφή ατεκμηρίωτων ισχυρισμών ή και δικαιολογιών των εξεταζόμενων μαρτύρων, αποτελεί το άλλοθι που η πολιτεία, στο τέλος, τους έδωσε και που, ακόμη και τώρα που οι μνήμες είναι ακόμη νωπές, να λέγεται ότι «το νόμισμα έχει δύο όψεις»!

Επισημαίνουμε ότι η Ελληνική Βουλή δεν κάλεσε κανένα Κύπριο να καταθέσει στον Φάκελο για την τραγωδία της Κύπρου! Ενώ η Κυπριακή Βουλή αρκέστηκε να καλέσει για μαρτυρία «μετά από εισηγήσεις», χωρίς την κλήτευση μαρτύρων που πρωτοστάτησαν στα γεγονότα, Έλληνες και Κύπριους. Αριθμός προσώπων αρνήθηκε να προσέλθει! Η επιτροπή, ενώ είχε την εξουσία, απέφυγε να κλητεύσει αυτούς που αρνήθηκαν να μαρτυρήσουν! Ούτε εξέτασε, εκεί που ήταν αναγκαίο, μάρτυρες κατ’ αντιπαράσταση, για να εξαχθούν τα σωστά συμπεράσματα.

Καταγράφεται ακόμη στο πόρισμα της Βουλής των Αντιπροσώπων ότι οι αναφορές σε μαρτυρίες παρατίθενται με κάθε επιφύλαξη! Πώς είναι δυνατόν να καταγράφονται στο επίσημο πόρισμα, μαρτυρίες (και ψευδομαρτυρίες και άλλα επιπόλαια) που δεν τεκμηριώνονται;

Είναι για τους πιο πάνω λόγους που παρεμβαίνω και καταγράφω τη δική μου μαρτυρία. Ποιο συγκεκριμένα τον περασμένο Αύγουστο του 2019 είχα αναφερθεί στην αναθεώρηση του Σχεδίου Αμύνης της Κύπρου «ΣΑΚ ΑΦΡΟΔΙΤΗ 1974» με σχετική δημοσίευση στον ημερήσιο Τύπο. Ανέφερα σχετικά:

«Το Σχέδιο Αμύνης Κύπρου (ΣΑΚ) αναθεωρήθηκε τέλη Απριλίου-αρχές Μαΐου του 1974. Τότε υπηρετούσα τη θητεία μου στην 3η Ανωτέρα Τακτική Διοίκηση σαν βοηθός του 4ου Επιτελικού Γραφείου με Διευθυντή τον Αντισυνταγματάρχη Χρίστο Φώτη (1ο και 4ο Ε.Γ.). Μου είχε ανατεθεί, από τον Άχνη Χρίστο Φώτη να μεριμνήσω για να δακτυλογραφηθεί το αναθεωρημένο σχέδιο από δακτυλογράφους της Ανωτέρας και να το ελέγξω για την ορθότητά του.

Το αναθεωρημένο σχέδιο εκτύπωσα σε πολυγράφο στο Υπουργείο Παιδείας, το οποίο βρισκόταν τότε ακριβώς δίπλα από την 3η Ανωτέρα, απέναντι από το παλαιό ΓΣΠ. Ετοίμασα αριθμό αντιτύπων. Γυρίζοντας στην Ανωτέρα παρέδωσα τα αντίγραφα στον Άχνη Χρίστο Φώτη και έκαψα τα στένσιλς. Στη συνέχεια παρέδωσα στο ΓΕΕΦ αριθμό αντίγραφων του ΣΑΚ όπως προβλέπετο.»

Στο πόρισμα της Βουλής των Αντιπροσώπων αναφέρεται σε «Σχέδιο Άμυνας Κύπρου ΑΦΡΟΔΙΤΗ 1973». Όπως αναφέραμε αυτό είχε αναθεωρηθεί. Και εγείρονται δύο κεφαλαιώδη ερωτήματα προς την επιτροπή της Κυπριακής Βουλής:

Πρώτον: Πώς «διέφυγε» της επιτροπής αυτό το σημαντικό στοιχείο; και
Δεύτερο: Εφαρμόσαμε το 1974 το λανθασμένο σχέδιο Αμύνης;
Διά του λόγου το αληθές, μελετώντας την κατάθεση του τότε Αρχηγού ΓΕΕΦ Αντιστράτηγου Γεώργιου Ντενίση, στην εξεταστική επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων, επιβεβαιώνει πλήρως την αναθεώρηση του Σχεδίου Αμύνης Κύπρου τον Απρίλιο/Μάιο του 1974. Παραθέτω μέρος της κατάθεσής του (σελ. 111, συνεδρίαση 3ης Ιουλίου 1986):

«Πρόεδρος: Είχατε σχεδιάσει, είχαν εκπονηθεί πολεμικά σχέδια, για να αποκρουσθεί η απειλούμενη τουρκική εισβολή;

Ντενίσης: Πλήρη. Σας αναφέρω αδιστάκτως πλήρη σχέδια αμύνης της Κύπρου είχαν ελεγχθεί τελευταία κατά τον Μάρτιο με Απρίλιο μήνα επί του εδάφους με ασκήσεις, με τρόπο ενεργείας των τμημάτων… για να μπορούν να δράσουν αστραπιαίως, είτε προς Κερύνεια είτε προς Αμμόχωστο».
Και συνεχίζει ο τότε Αρχηγός ΓΕΕΦ Αντιστράτηγος Γεώργιος Ντενίσης και αναλύει τις ενέργειες, τους σχεδιασμούς και την αναθεώρηση του ΣΑΚ και συμπληρώνει:

«Πρόεδρος: Τα είχατε εκπονήσει εσείς ή οι προκάτοχοί σας;
Ντενίσης: Βρήκαμε σχέδια από τους προηγούμενους και αυτά βάσει των δικών μας αποφάσεων ή των δεδομένων της στιγμής τροποποιήσαμε, όπου ήταν αναγκαίο, και τα εκσυγχρονίσαμε, διότι σε κάθε σχέδιο αλλάζουν οι καταστάσεις ή ο οπλισμός και γίνεται μια αναπροσαρμογή».

Πρέπει να λεχθεί ότι οι μαρτυρίες πρέπει να τεκμηριώνονται. Δεν είναι δυνατόν ο ιστορικός του μέλλοντος, μετά από 50 ή 100 χρόνια να διαβάζει μαρτυρίες και πορίσματα που δεν τεκμηριώνονται και να αναμένεται να είναι αντικειμενικός στην καταγραφή της νεότερης ιστορίας του τόπου.

Εν κατακλείδι καλώ τον Πρόεδρο της Βουλής των Αντιπροσώπων και τη Βουλή να επισπεύσει τη δημοσιοποίηση όλων των καταθέσεων (στην Ελληνική και στην Κυπριακή Βουλή) για τα γεγονότα του 1974 για να δοθεί η δυνατότητα σε ενδιαφερομένους, και προ πάντων αυτούς που έζησαν τα γεγονότα, να επιβεβαιώσουν/να διαψεύσουν και να αναφερθούν σε ισχυρισμούς που δεν ανταποκρίνονται στην ιστορική αλήθεια.

*Καθηγητής Πανεπιστημίου, Βοηθός 4ου Επιτελικού Γραφείου ΙΙΙ Ανωτέρας Τακτικής Διοίκησης 1974.
charalambous.t@unic.ac.cy

Φιλελεύθερος