«Λάθος» ή «πρόβα τζενεράλε» από τον Ερντογάν;

Του Νίκου Μελέτη

Ελλάδα και Τουρκία είχαν χθες την ευκαιρία να τεστάρουν αντιστάσεις, ανοχές και αντανακλαστικά, σε ένα περιστατικό που θα μπορούσε να αποτελεί την πρόβα τζενεράλε αυτού για το οποίο έχει απειλήσει ο Ταγίπ Ερντογάν, την έναρξη δηλαδή παράνομων σεισμογραφικών ερευνών με το Oruc Reis στις περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας που βάφτισε «τουρκική» με το τουρκολυβικό Μνημόνιο.

Η χρονική σύμπτωση της εμφάνισης του τουρκικού ερευνητικού σκάφους με την μαύρη επέτειο της συμπλήρωσης 24 ετών από το επεισόδιο των Ιμίων σε συνδυασμό με την κλιμάκωση της ρητορικής της Τουρκίας και τις απειλές για έρευνες στην περιοχή που «οροθετήθηκε» με την Λιβύη, αφήνουν μεγάλο περιθώριο αμφιβολιών και ερωτήματα για το εάν τελικά επρόκειτο για «λάθος» ή για σχεδιασμένο περιστατικό.

Από τα ξημερώματα της Παρασκευής σήμανε συναγερμός στην Αθήνα καθώς το Oruc Reis που πραγματοποιούσε παράνομες έρευνες στην Κυπριακή υφαλοκρηπίδα και σε περιοχές των Οικοπέδων 4 και 5 της Κυπριακής ΑΟΖ, πέρασε το λεγόμενο «τριεθνές» και άρχισε να πλέει σε διεθνή ύδατα σε περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας.

Οι πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν στην περιοχή και η απουσία έκδοσης Αναγγελίας ερευνών (NAVTEX) από τις τουρκικές Αρχές συνηγορούσαν στην πρώτη εκτίμηση ότι το σκάφος υποχρεώθηκε να πλεύσει πρίμα στον καιρό προκειμένου να αποφύγει επικίνδυνο μπλέξιμο των καλωδίων και ηχοβολιστικών συσκευών που είχε ποντίσει προκειμένου να κάνει σεισμογραφικές έρευνες εντός της κυπριακής ΑΟΖ.

Όμως οι προθέσεις της τουρκικής πλευράς δεν ήταν καθόλου ξεκάθαρες και για τον λόγο αυτό έστω και σε χαμηλούς τόνους ξεκίνησε η ήπια εφαρμογή των επιτελικών σχεδίων που έχουν διαμορφωθεί για την αντιμετώπιση του ενδεχόμενου αποστολής τουρκικού ερευνητικού για παράνομες έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα. Η ελληνική φρεγάτα Νικηφόρος Φωκάς έθεσε υπό στενή παρακολούθηση το τουρκικό σκάφος το οποίο μέχρι αργά το απόγευμα συνέχιζε να πλέει με απλωμένο καλώδιο εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας με ρότα μάλιστα βορειοδυτικά προς την Κάρπαθο. Παρά το γεγονός ότι υπήρχε η εκτίμηση ότι το πλοίο δεν είχε σκοπό την έναρξη ερευνών στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, υπήρξε κινητοποίηση ώστε να είναι σε θέση σε μικρό χρονικό διάστημα να πλεύσουν στην περιοχή και άλλα ελληνικά σκάφη.

Τελικά αργά το απόγευμα το πλοίο, με την αλλαγή του καιρού, άλλαξε ρότα και άρχισε να κατευθύνεται και πάλι προς την κυπριακή ΑΟΖ για να συνεχίσει τις προγραμματισμένες παράνομες έρευνες του μέχρι τις 10 Απριλίου 2020(NAVTEX 0114/20).

Τότε ατύπως δόθηκε και το σήμα για λήξη του συναγερμού τουλάχιστον στο Μέγαρο Μαξίμου και στο Υπουργείο Εξωτερικών, καθώς το Πεντάγωνο συνέχισε να παρακολουθεί το σκάφος μέχρις ότου οριστικά εξέλθει της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Ν. Παναγιωτόπουλος και ο ΑΓΕΕΘΑ στρατηγός Φλώρος μετέβησαν οι ίδιοι στο Μέγαρο Μαξίμου και ενημέρωσαν τον Κ. Μητσοτάκη.

Η ελληνική πλευρά πέραν των ειδοποιήσεων μέσω ασυρμάτου προς τον καπετάνιο του τουρκικού σκάφους, ότι πλέει σε περιοχή της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, δεν είχε άλλες δυνατότητες αντίδρασης. Το Oruc Reis έπλεε σε διεθνή ύδατα, που όπως για κάθε άλλο σκάφος ισχύει η αρχή της ελευθερίας της ναυσιπλοΐας και με δεδομένο ότι ούτε είχε αναγγελθεί σεισμική έρευνα ούτε είχε απλώσει πλήρως τα καλώδια του η ελληνική πλευρά δεν μπορούσε να κινηθεί εναντίον του, ούτε φυσικά να υπάρξει άλλου είδους αντίδραση. Το σενάριο του «άσχημου καιρού» θα μπορούσε μάλιστα να δικαιολογήσει και το γεγονός ότι έπλεε με καλώδιο απλωμένο, το οποίο δεν μπορούσε να μαζέψει λόγω της κακοκαιρίας.

Στην ίδια περιοχή τον Νοέμβριο του 2008 είχε εξελιχθεί ένα ακόμη πιο σοβαρό επεισόδιο με την αποστολή εκ μέρους της Τουρκίας του νορβηγικού σκάφους M/V MALENE OSTERVOLD (NAVTEX 545/08) για γεωφυσικές έρευνες. Το νορβηγικό σκάφος έμεινε συνολικά λίγο περισσότερο από δυο ημέρες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και κατόπιν όταν μετά από παρέμβαση της Αθήνας στην Νορβηγία και αφού για πρώτη φορά γνωστοποιήθηκαν στον καπετάνιο, συντεταγμένες για τα εξωτερικά όρια της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στο συγκεκριμένο σημείο, το πλοίο αποχώρησε αλλά επέστρεψε με την συνοδεία τουρκικών φρεγατών, για να αποχωρήσει οριστικά λίγες ώρες αργότερα. Και τότε μάλιστα είχε καθυστερήσει την αποχώρηση του, καθώς λόγω …κακών καιρικών συνθηκών και..τεχνικών προβλημάτων καθυστέρησε το μάζεμα των καλωδίων.

Το Oruc Reis μέχρι αργά χθες το βράδυ έπλεε εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας αλλά με κατεύθυνση προς την Κυπριακή ΑΟΖ στην περιοχή για την οποία έχει εκδοθεί παράνομη τουρκική NAVTEX. Και φυσικά το επεισόδιο αυτό θα έχει λήξει μόνο όταν το Oruc Reis εγκαταλείψει οριστικά την ελληνική υφαλοκρηπίδα.

Liberal