Πώς θα αντιμετωπίσουν οι ΗΠΑ τη ρωσοτουρκική διένεξη;

Το τρίγωνο Ουάσιγκτον, Αθήνα, Άγκυρα

Του Αλέξανδρου Δρίβα

Είναι πολύ σημαντικό για τον Ελληνισμό οτιδήποτε γίνεται σε σχέση με την Αμερική και την Τουρκία. Το τρίγωνο Ουάσιγκτον, Αθήνα, Άγκυρα είναι ίσως η σημαντικότερη παράμετρος της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής στα θέματα άμυνας και ασφάλειας. Κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, τα πράγματα ήταν πολύ απλά. To τρίγωνο σχέσεων ΗΠΑ-Ελλάδας-Τουρκίας πλαισιωνόταν από τις αρχές του ΝΑΤΟ.

Τα διμερή προβλήματα της Ελλάδας με την Τουρκία, δεν λάμβαναν έκταση λόγω της συμπαγούς Συμμαχίας του ΝΑΤΟ. Με αυτόν τον τρόπο, η Τουρκία μπορούσε να κερδίζει στα σημεία την Ελλάδα χωρίς πόλεμο.

Ο πολυπολικός κόσμος στον οποίον είμαστε εδώ και δύο τουλάχιστον δεκαετίες, είναι περισσότερο περίπλοκος. Οι Ουόρεν Κρίστοφερ (Υπουργός Εξωτερικών του Μπιλ Κλίντον) και ο Χένρι Σέλτον (στρατηγός, αρχηγός των γενικών επιτελείων του Μπιλ Κλίντον) είχαν από τα τέλη του 20ου αιώνα αρχίσει να νοσταλγούν την απλοϊκότητα του Ψυχρού Πολέμου σε επίπεδο λήψης απόφασης.

Σήμερα, οι παράγοντες είναι πολλοί και δύσκολα μπορεί κάποιος με ευκρίνεια να αξιολογήσει ποιά παράμετρος είναι σημαντική και ποιά επουσιώδης. Στο τρίγωνο των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ-Ελλάδος-Τουρκίας, μια παράμετρος είναι πλέον και η Ρωσία.

Οι μονομερείς κινήσεις της Τουρκίας που την έχουν απομακρύνει από τον δυτικό κόσμο, την οδήγησαν σε μια ειδική σχέση με τη Ρωσία η οποία παρουσιάζει τώρα τα πρώτα σοβαρά της ρήγματα. Πώς οι ΗΠΑ θα αντιμετωπίσουν την εξελισσόμενη ρωσοτουρκική διένεξη; Πόσο μας αφορά;

Η εσωτερική πολιτική των ΗΠΑ κοχλάζει. Οι εκλογές που έρχονται δε θα έχουν προηγούμενο. Η εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ τον Νοέμβριο του 2016, επαναπολιτικοποίησε σε βαθμό φανατισμού όλες τις πολιτικές ομάδες, κάθε ιδεολογίας. Η πόλωση είναι απερίγραπτη και η Αμερική γίνεται εσωστρεφής. Για τους επόμενους 9 μήνες η Αμερική θα είναι απρόβλεπτη και ό,τι γίνεται στην εξωτερική της πολιτική θα είναι πιθανότατα κατά το ”βλέποντας και κάνοντας”, ανάλογα δηλαδή με το τι μηνύματα θέλει να δώσει στο αμερικανικό εκλογικό σώμα ο Ντόναλντ Τραμπ.

Ίσως ο περιορισμός του στα θέματα που αφορούν το Ιράν (για να αποφευχθεί κάποιος πόλεμος στον Κόλπο) να αφορά ακριβώς αυτήν τη σκέψη. Η Αμερική είναι απρόβλεπτη επειδή ο Τραμπ είναι απρόβλεπτος. Βλέπουμε διφορούμενα μηνύματα τόσο από την Αμερική όσο και από το ΝΑΤΟ. Αρχικά ο Υπουργός Πομπέο, υποστήριξε την Τουρκία στο δικαίωμα νόμιμης αυτοάμυνας έναντι στη Ρωσία εντός της Συρίας. Από την άλλη, το ΝΑΤΟ σκέφτεται να εκπαιδεύσει Κούρδους στο Ιράκ. Κάτι πολύ παράξενο συμβαίνει μεταξύ Ουάσινγκτον και Μόσχας.

Η Αμερική δε θέλει να αποξενωθεί με την Τουρκία. Αυτό είναι δεδομένο. Ούτε θα δεχτεί να ξεσπάσει κάποιο πυρηνικό ατύχημα στην περιοχή προκαλώντας τους Ρώσους. Προσώρας, οι Αμερικανοί χαμογελούν με ικανοποίηση που η Τουρκία άρχισε να έχει προστριβές με τη Ρωσία. Η μερική αποχώρηση των Αμερικανών από τη Ρωσία, όπως έχουμε αναφέρει από το HELLAS Journal, στόχευε στην λεγόμενη κατατριβή τρίτων. Η Αμερική είχε -με άλλα λόγια- κάθε λόγο να αφήσει το χάος και έναν πιθανό ”καυγά” μεταξύ Ρωσίας, Τουρκίας και Ιράν προκειμένου να φθαρούν. Αμέσως μετά, θα επανερχόταν σαν διαμεσολαβητής.

Η Ουάσινγκτον όπως υπογραμμίστηκε, έχει ένα δίλημμα. Να στηρίξει την Τουρκία και να κάνει μια και καλή τα ”στραβά μάτια” για κάθε ”απιστία” της, ή να αφήσει την Τουρκία και τη Ρωσία να ξεκαθαρίσουν τους λογαριασμούς τους;

Η απάντηση στο δίλημμα, ρέπει μάλλον προς τη δεύτερη επιλογή. Λεκτικά, οι ΗΠΑ θα υπερασπιστούν την Τουρκία όπως το έκαναν και δια στόματος Μπαράκ Ομπάμα όταν η Τουρκία κατέρριψε ένα ρωσικό Su-24. Πέραν αυτού; Το ΝΑΤΟ δεν ήλθε σε αντιπαράθεση με τη Ρωσία.

Στην έκτακτη συνδιάσκεψη του ΝΑΤΟ τότε, πολλά σημαντικά κράτη του ΝΑΤΟ (όπως η Γαλλία) ένιπταν τας χείρας τους για την πιθανή ενεργοποίηση του περίφημου άρθρου 4 του ΝΑΤΟ (όλοι οι σύμμαχοι υποχρεούνται να σπεύσουν για αντίποινα σε περίπτωση που κάποιο μέλος δεχθεί επίθεση από χώρα εκτός της συμμαχίας). Όχι μόνο το ΝΑΤΟ δεν έκανε τίποτε, αλλά η Ρωσία τότε βρήκε αφορμή να εδραιώσει την παρουσία της στη Συρία. Τις επόμενες μέρες, συστοιχίες S-400 εγκαταστάθηκαν στη Συρία και ο Πούτιν διεμήνυσε πως αν ήθελε η Τουρκία, ας επαναλάμβανε κάτι παρόμοιο. Η Τουρκία στο τέλος, ζήτησε μετά από 6 μήνες συγγνώμη στη Ρωσία. Το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ, δεν έσωσαν την Άγκυρα.

Η Αμερική θέλει πίσω την Τουρκία, όπως θέλει πίσω και το Ιράν. Το ζήτημα είναι οτι η Αμερική θέλει ένα Ιράν που να είναι το Ιράν προ εποχής Χομεϊνι. Το ίδιο συμβαίνει και με την Τουρκία. Η Ουάσινγκτον θέλει μια Τουρκία χωρίς Ερντογάν και χωρίς ερντογανισμούς. Οι Αμερικανοί γνωρίζουν καλά οτι ο Ερντογάν δεν πρόκειται να φύγει με εκλογές και για να πέσει η δημοτικότητά του και να αποχωρήσει από τα πολιτικά πράγματα, η Τουρκία πρέπει να υποστεί μια μεγάλη ήττα. Το τουρκικό πολιτικό σύστημα, δεν αντέχει εθνικές ήττες.

Η κατατριβή τρίτων θα συνεχιστεί και η ευμενής ουδετερότητα των ΗΠΑ υπέρ της Τουρκίας, θα είναι στα λόγια και για χάρη της συνοχής του ΝΑΤΟ. Άρα τον πρώτο λόγο στην ρωσοτουρκική διένεξη, τον έχει η Ρωσία.

Γιατί όλα αυτά είναι σημαντικά για την Ελλάδα; Γιατί η πολιτική εσωστρέφεια της Αμερικής είναι πολύ μεγαλύτερη από αυτήν της περιόδου των τελών του 2015. Γιατί ο Τραμπ θα χάσει αν αγκαλιάσει ξανά την Τουρκία. Δε θα ρισκάρει ευθεία αντιπαράθεση με τον Πούτιν.
Άλλωστε αν όλα όσα λέγονται για την ειδική σχέση του Τραμπ με τον Πούτιν αληθεύουν, τότε σίγουρα αυτή η ειδική σχέση είναι ανώτερη από την αντίστοιχη του Τραμπ με τον Ερντογάν. Η Ελλάδα πρέπει να προετοιμάζεται για να κλείσει η ψαλίδα ισχύος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.

Η Τουρκία έχει ένα σοβαρό μέτωπο στη Συρία να αντιμετωπίσει και οι Κούρδοι είναι ξανά σε πολύ καλή θέση. Θα αποφασίσουν αν θα ξανα-εμπιστευτούν τον Τραμπ ο οποίος τους άδειασε τον Οκτώβριο του 2019, ή αν θα δεχθούν τη ρωσική αγκαλιά. Το μέτωπο της Τουρκίας στη Λιβύη είναι επίσης ακόμη μια πολύ επικίνδυνη εστία η οποία φθείρει την Τουρκία και με βάση τη λογική, ακόμη ένα μέτωπο στο Αιγαίο θα ήταν αυτοκτονικό.

Όμως ο Ερντογάν έχει αποδείξει ότι δεν αποφασίζει με βάση τον ορθολογισμό. Ανήκει σε εκείνη την κατηγορία ληπτών απόφασης, που η θεωρία λήψης αποφάσεων ονομάζει ”δρώντα περιορισμένου ορθολογισμού”.

HellasJournal