Η τουρκική υπερεπέκταση δημιουργεί ευκαιρία για την Ελλάδα

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ

Όταν στις αρχές του νέου αιώνα αναλαμβάνει την εξουσία το νυν κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης στην Τουρκία, η βασική αρχή που υποτίθεται διέπει την εξωτερική πολιτική της χώρας είναι “τα μηδενικά προβλήματα με τους γείτονες”, σύμφωνα με το σύνθημα του Νταβούτογλου. Η πολιτική εκείνη γίνεται αποδεκτή όχι μόνο στο εξωτερικό, αλλά και στο εσωτερικό, διαμορφώνοντας ένα κλίμα εμπιστοσύνης πρωτοφανές για την Τουρκία.

Σχεδόν δύο δεκαετίες αργότερα δεν υπάρχει όλες σχεδόν οι χώρες της περιοχής αντιμετωπίζουν προβλήματα, αντιπαραθέσεις, εμπλοκές και συγκρούσεις με την Τουρκία, με αποτέλεσμα την δημιουργία ενός απροκάλυπτα αντιτουρκικού περιβάλλοντος. Οι κινήσεις του καθεστώτος Ερντογάν κυοφορούνται επί μεγάλο χρονικό διάστημα, από όταν το 2011 σχηματίζεται το ενεργειακό τρίγωνο της Ανατολικής Μεσογείου (Αίγυπτος-Ισραήλ-Κύπρος). Τότε και ενώ η Άγκυρα διαθέτει την πολυτέλεια αποτελεσματικών ελιγμών, προτιμά να κινηθεί επιθετικά, καταστρέφοντας ουσιαστικά τις ευκαιρίες της.

Σταδιακά δημιουργεί μία αλυσιδωτή αντίδραση συγκρουσιακών καταστάσεων που βάλουν εναντίον των τουρκικών συμφερόντων, χωρίς πάντως να συνεκτιμώνται και ορισμένα ιστορικά δεδομένα που υποθάλπουν τις αντιδράσεις. Αναζωπυρώνονται οι εχθρικές σχέσεις με την Ελλάδα και οι μνήμες της εισβολής του 1974 στην Κύπρο. Επίσης, η αμέριστη υποστήριξη των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο δημιουργεί ρήγμα με τις καθεστωτικές δυνάμεις σ’ αυτή τη χώρα. Τέλος, η επίμονη άρνηση της Γενοκτονίας των Αρμενίων και η αναζήτηση του οθωμανικού μεγαλείου προκαλούν εντάσεις στις σχέσεις της Τουρκίας με γείτονές της.

Η θρυαλλίδα

Η χαριστική βολή στις φιλοδοξίες του καθεστώτος Ερντογάν δίδεται με τον σχηματισμό το ενεργειακού τριγώνου της Ανατολικής Μεσογείου, που δημιουργεί προϋποθέσεις τεραστίου πλούτου, αν και οι γεωλογικές συνθήκες δεν επιτρέπουν την ισοδύναμη κατανομή του. Η Αίγυπτος και το Ισραήλ και σε δεύτερη μοίρα η Κύπρος αποτελούν αναμφίβολα τις πλέον ευνοημένες μέχρι στιγμής χώρες στην περιοχή.

Τότε η Άγκυρα διαπράττει το πρώτο της μοιραίο σφάλμα. Αντί να προσεγγίσει και να αξιοποιήσει μία σειρά πλεονεκτημάτων σε διαπραγματεύσεις με αυτές τις χώρες για να εξασφαλίσει τη συμμετοχή της, επιλέγει την μονομερή επιθετική τακτική που συσπειρώνει εναντίον της τις τρεις χώρες και βέβαια και την Ελλάδα, η οποία, επίσης, δέχεται τουρκική επεκτατική πίεση.

Στην φάση εκείνη και με βάση τις εκτιμήσεις των μυστικών του υπηρεσιών, ο Ερντογάν εκτιμά πως Ελλάδα και Κύπρος μειονεκτούν καταλυτικά έναντι της στρατιωτικής ισχύος του και αποφασίζει να παραβιάσει ωμά το διεθνές δίκαιο, διακινδυνεύοντας μία σύγκρουση με δύο χώρες-μέλη της ΕΕ, εκ των οποίων η μία είναι και μέλος του ΝΑΤΟ.

Η πολιτική του για παράνομες έρευνες και γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ τον εξωθεί τελικά ολοένα και πιο μακριά στον δρόμο της καταπάτησης του διεθνούς δικαίου και της πρόκλησης εντάσεων με όλες σχεδόν τις γειτονικές χώρες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το παράνομο τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, το οποίο αποδοκιμάστηκε σχεδόν από το σύνολο της διεθνούς κοινότητας.

Ενώ ο αρχικός στόχος του Ερντογάν ήταν η αποκομιδή των μεγαλύτερων δυνατών κερδών από τον δυνητικό ενεργειακό πλούτο της Ανατολικής Μεσογείου, η απροκάλυπτα επιθετική στάση του προκαλεί έντονες συνθήκες αστάθειας στην Βόρειο Αφρική και στην Μέση Ανατολή. Μισθοφόροι της Τουρκίας αναπτύσσονται στην Λιβύη, αλλά και προς την πλευρά της Αρμενίας για την υποστήριξη του Αζερμπαϊτζάν, σε βάρος όχι μόνον των αρμενικών, αλλά και των ευρύτερων ρωσικών συμφερόντων.

Η ιδεολογική σύγκρουση

Η στρατιωτική επέμβαση της Τουρκίας στην Λιβύη αναστέλλει προς το παρόν την πτώση της κυβέρνησης στην Τρίπολη και αποτρέπει την ακύρωση του παράνομου τουρκο-λιβυκού συμφώνου. Οι απόπειρες των Τούρκων και των δυνάμεων του Σάρατζ να καταλάβουν την Σύρτη και τις πετρελαιοπηγές της περιοχής δεν αποδίδουν καρπούς και προς το παρόν έχουν εγκαταλειφθεί.

Η αποφασιστική επέμβαση των Τούρκων στη Λιβύη εξώθησε τη Γαλλία να υποστηρίξει παρασκηνιακά την Μόσχα και με την συνδρομή της Αιγύπτου, των Εμιράτων και της Σαουδικής Αραβίας να σχηματίσει έναν συνασπισμό που ενισχύει τον στρατηγό Χάφταρ, έναν πρώην άνθρωπο της CIA. Στο κέντρο του ανταγωνισμού σε λιβυκό έδαφος στέκεται η Αίγυπτος που επί σειράν ετών έχει περιέλθει σε ιδεολογική σύγκρουση με την Τουρκία, λόγω της υποστήριξης που παρέχει η τελευταία στους Αδελφούς Μουσουλμάνους.

Το Κοινοβούλιο της Αιγύπτου έχει ήδη εγκρίνει την στρατιωτική επέμβαση στην Λιβύη εάν απαιτηθεί, αν και η Άγκυρα εκτιμά αλαζονικά πως οι αιγυπτιακές δυνάμεις μειονεκτούν και τελικά θα αποφύγουν να εμπλακούν. Ο βομβαρδισμός της τουρκικής βάσης Αλ Ουατίγια στη δυτική Λιβύη, όμως, έδειξε άλλα. Το Κάιρο υλοποιεί σημαντικά στρατηγικά βήματα για να ασκήσει πιέσεις στην Άγκυρα πριν επιχειρήσει να κινηθεί στην Λιβύη. Ένα από τα σημαντικότερα εστιάζεται στην υποστήριξη των Κούρδων στην βόρειο Συρία.

Συριακό σύνδρομο και ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία

Η κίνηση συμπαρασύρει τα Εμιράτα και τη Σαουδική Αραβία που σπεύδουν να συσφίξουν τις σχέσεις τους με τους Κούρδους της Συρίας, μετά και από μεγάλη περιοδεία του Κούρδου ηγέτη του SDF Mazlum Kobane. Η στρατιωτική φύση των κατά τα άλλα διπλωματικών επαφών, πιστοποιεί πως στον αραβικό κόσμο διαμορφώνεται μία ομόφωνη σχεδόν άποψη (εξαιρουμένου του Κατάρ) για την στρατηγική ανάσχεσης των επιθετικών σχεδίων της Άγκυρας στη Μέση Ανατολή, και ειδικά στις αραβικές χώρες.

Επιπλέον το Κάιρο κινεί αποτελεσματικά τα νήματα για την επάνοδο της Συρίας στον Αραβικό Σύνδεσμο, ενέργεια που θα ενισχύσει κατακόρυφα την συνεργασία των κρατών-μελών του με την Δαμασκό και θα μεγιστοποιήσει τις δυνατότητες συντονισμού των ενεργειών για την αντιμετώπιση του τουρκικού κινδύνου στην Μέση Ανατολή.

Οι πρόσφατες κινήσεις του Ερντογάν στη Λιβύη σε συνδυασμό με το όργιο των παρανομιών στην κυπριακή ΑΟΖ και σε δυνάμει ελληνική ΑΟΖ προκαλούν την προσέγγιση Αιγύπτου-Ελλάδας. Εντελώς λανθασμένα, η Άγκυρα εκτιμά πως η πίεση των Αδελφών Μουσουλμάνων στην αραβική χώρα είναι ικανή να αποτρέψει την κυβέρνηση Σίσι, από κάθε απόπειρα συνεργασίας με την Ελλάδα.

Τελικά προκύπτει μία στρατηγική συμμαχία με εμφανές στοιχείο την μερική οριοθέτηση ΑΟΖ, που επί μία 15ετία είχε αποτελέσει αντικείμενο άκαρπων διαπραγματεύσεων και παλινωδιών. Μετά την υπογραφή, η Άγκυρα προσφεύγει σε μία μάλλον αποτυχημένη επικοινωνιακή εκστρατεία, χαρακτηρίζοντας τη συμφωνία κενό περιεχομένου έγγραφο!

Το μόνο που απομένει πλέον στο καθεστώς Ερντογάν είναι να διατηρεί μοίρες του τουρκικού στόλου, σεισμογραφικά σκάφη και γεωτρύπανα στην Ανατολική Μεσόγειο, προσπαθώντας απεγνωσμένα να πείσει την τουρκική κοινή γνώμη ότι αγωνίζεται δυναμικά για να διασφαλίσει τα “δίκαια” της Τουρκίας, δηλαδή το μερίδιο του λέοντος από τον ενεργειακό πλούτο.

Ο Γιώργος Ηλιόπουλος σπούδασε Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Από το 1989 ασχολείται επαγγελματικά με το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών, με την ιδιότητα του συμβούλου εισηγμένων εταιρειών και εξειδίκευση σε υπηρεσίες κεφαλαιαγοράς. Κείμενά του έχουν δημοσιευθεί σε Ακαδημαϊκές εκδόσεις των Πανεπιστημίων Πατρών, Beograd (Σερβία), Leiden (Ολλανδία) και Institute of Archaeology UW-Warsaw (Πολωνία), με θέματα του αρχαίου κόσμου. Από το 1986 μέχρι σήμερα έχουν δημοσιευθεί κείμενά του σε πολλά περιοδικά. Έχει εκδώσει 22 βιβλία, μεταξύ αυτών “Η μάχη για την λαφυραγώγηση της γερμανικής τεχνολογίας” (2001), “Καταπέλτες – Εφηρμοσμένη βλητική και μηχανική στον ελληνικό και ελληνορωμαϊκό κόσμο” (2002), “Ο άγνωστος Αλέξανδρος” (2003), “Τεχνολογίες του μέλλοντος” (2004), “Ο χρυσός του Ρήνου” (2005), “Υπερόπλα: Το σώμα μηχανικού του Αλέξανδρου” (2009), “Γαστρονομικόν: Η τέχνη της μαγειρικής στην αρχαία Ελλάδα” (2013), “Askalapios: The man, the disciples, the legacy” (LAP, Germany, 2014), “Συνωμότες: Μια αναδρομή στον κόσμο των σκοτεινών επιχειρήσεων” (2015), “Νομισματικός πόλεμος” (2017), “Επιχείρηση Paperclip” (2018), “Βιβλιόφιλοι, βιβλιοπώλες και Παιδεία στην αρχαιότητα” (2019) και “Οι χίμαιρες του πολέμου” (2019).

περισσότερα εδώ