Οι Ευρωπαίοι δεν μπορούν μακριά από τις φτερούγες των ΗΠΑ

Η αδράνεια και οι συνεχείς παλινωδίες…

Κατά την τελευταία αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών με απόληξη τη Συνθήκη της Λισσαβόνας, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν τόλμησε τα μεγάλα βήματα που πολλοί θεωρούσαν αναγκαία πριν από δέκα χρόνια, αλλά επέστρεψε πίσω, στη λογική μιας ολοκλήρωσης μικρών βημάτων.

Έτσι προέκυψε ένα βασικό έλλειμμα από τη Συνθήκη, αυτό της εξωτερικής πολιτικής.

Στην πραγματικότητα η θεσμοθέτηση Ύπατου Εκπροσώπου για θέματα εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής ασφάλειας και η οργάνωση της ευρωπαϊκής Διπλωματικής Υπηρεσίας της Ε.Ε., όρισαν θεσμικά εκπροσώπους και πλαίσιο παρουσίας της Ε.Ε. στο διεθνές σύστημα, αλλά σε καμία περίπτωση άσκηση κοινής εξωτερικής πολιτικής.

Σε ότι αφορά στην Ελλάδα – και όχι μόνο – η αντίφαση είναι ότι κάποιες φωνές που πριν από δέκα ή είκοσι χρόνια αντιστέκονταν στην ολοκλήρωση έχοντας αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα της άσκησης κοινής εξωτερικής πολιτικής, τώρα διαμαρτύρονται για την απουσία κοινής εξωτερικής πολιτικής. Αυτό θα πρέπει να προβληματίσει, αλλά τούτη τη στιγμή δεν είναι αυτό το θέμα μας.

Ο τρόπος που λειτουργεί η Ε.Ε. είναι το κλειδί για τα περαιτέρω, σε σχέση με την Τουρκία. Από την μια πλευρά κάποια κράτη μέλη νιώθουν να μην τα αντιλαμβάνεται το κέντρο, καθώς το κέντρο θεωρεί υψηλού κόστους μια ξεκάθαρη στάση απέναντι στην Τουρκία που θα κάλυπτε απολύτως τις πολιτικές επιδιώξεις, πχ της Ελλάδας και της Κύπρου.

Οι επιδιώξεις των δύο αυτών χωρών καταφανώς δεν συνδέονται με διεκδίκηση περισσότερου χώρου, αλλά με την ίδια την ασφάλειά τους και συμβάλλουν στη σταθερότητα στην περιοχή. Αυτό είναι αδύνατον να το κατανοήσουν απολύτως ορισμένες άλλες χώρες, και κυρίως οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών.

Αυτοί, αντίθετα, φαίνεται ότι προτάσσουν μια άλλη λογική. Σε γενικές γραμμές είναι η εξής: για να κερδηθεί το ζήτημα της ασφάλειας στην περιοχή, θα πρέπει η Τουρκία να παραμείνει στο άρμα της Δύσης. Αυτή η λογική πάσχει σε δύο σημεία.

Πρώτο, η Τουρκία έχει στρατηγικά αυτονομηθεί εδώ και πάρα πολλά χρόνια από τις δυτικές χώρες του ΝΑΤΟ.

Δεύτερο, η ανάλυση αυτή δεν δίνει λύση στα μόνιμα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι άμεσοι γείτονες της Τουρκίας. Προτάσσεται, δηλαδή, μια λογική ασφάλειας (πολιτικής, οικονομικής, αμυντικής), που αν επικρατήσει κάποιοι θα είναι πιο ασφαλείς από κάποιους άλλους.

Ιδίως το δεύτερο συνδέεται με τη δομή λειτουργίας της Ε.Ε. Από τη στιγμή που δεν προβλέπεται κάποιο πλαίσιο διαμόρφωσης και άσκησης κοινής εξωτερικής πολιτικής με συγκεκριμένους κανόνες, η κάθε χώρα προσπαθεί να διαμορφώσει τη στάση της Ε.Ε. στη βάση της δικής της εξωτερικής πολιτικής, με αποτέλεσμα φαινόμενα αδράνειας – έως και κλείσιμο του ματιού προς την Άγκυρα – που έχουμε παρακολουθήσει το τελευταίο εξάμηνο.

Η αδράνεια και οι συνεχείς παλινωδίες, η έλλειψη εξωτερικής πολιτικής και οι διαφωνίες ουσίας οδηγούν σε ένα βασικό αποτέλεσμα: η Ε.Ε. σε κρίσιμα θέματα περιφερειακού και διεθνούς ενδιαφέροντος δεν μπορεί να σταθεί και πολύ μακριά από τις ζεστές φτερούγες ασφάλειας των ΗΠΑ.

Η αδράνεια της Ε.Ε. τροφοδοτούταν από την αναμονή που έπρεπε να επιδείξουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες μέχρι να δουν το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών. Τους ήταν αδύνατον να λειτουργήσουν χωρίς σήμα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Κι όποια απόφαση κι αν πάρουν θα την πάρουν υπό το φως των συζητήσεων που ήδη γίνονται με το επιτελείο του εκλεγμένου προέδρου Μπάιντεν, μέχρι αυτός να ορκιστεί ο επόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ.

Ειδικός Συνεργάτης
HellasJournal