Κ. Φουντουλάκης, καθηγητής Ψυχιατρικής: «Στους αρνητές του κορονοϊού δεν χρειάζεται κατανόηση»

Σε κανονικές συνθήκες οι αρνητές του κορονοϊού είναι μόνο λόγια, ένα σχετικά ήρεμο κίνημα που δημιουργεί πολύ μικρότερο impact από τη μαζικότητά του, λέει ο καθηγητής Ψυχιατρικής στο ΑΠΘ Κώστας Φουντουλάκης, ο οποίος όμως προειδοποιεί ότι αν στους αρνητές του κορονοϊού αθροιστεί ο παράγοντας της οικονομικής κρίσης, τότε μπορεί να δημιουργηθεί ένα δεύτερο κύμα Αγανακτισμένων, σαν αυτό του 2012, και προτείνει να γίνει προσπάθεια οι αρνητές να ενσωματωθούν στη mainstream πολιτική σκηνή.

Υπάρχει επιστημονική ερμηνεία γιατί κάποιοι αρνούνται την ύπαρξη της πανδημίας την ώρα που υπάρχουν θύματα;

Υπάρχει μία κατηγορία θεωριών συνωμοσίας, που ονομάζονται ιατρικές. Ιστορικά ξεκινάνε με το αντιεμβολιαστικό κίνημα το οποίο εμφανίστηκε με τα πρώτα εμβόλια, εδώ και παραπάνω από 200 χρόνια. Το επιχείρημα ήταν πως είναι αφύσικο να βάζεις μέσα στο σώμα μία ουσία η οποία προέρχεται από ένα ζώο, ή ένα σκοτωμένο ιό, το οποίο υποτίθεται ότι σου δημιουργεί μακροχρόνια προβλήματα. Και στον 19ο και στον 20ό αιώνα υπάρχουν πολλοί αντιεμβολιαστές. Ανάμεσα τους και ο Τζορτζ Μπέρναρντ Σο, ο νομπελίστας της λογοτεχνίας.

Ποια είναι η λογική;

Οι αντιεμβολιαστές έχουν μία απλοϊκή λογική, που λέει ότι αφού το εμβόλιο προστατεύει κάν’ το εσύ, εμένα δε με ενδιαφέρει. Αυτό φυσικά δείχνει άγνοια των μηχανισμών μέσω των οποίων δρα προστατευτικά ο εμβολιασμός και οι οποίοι απαιτούν εμβολιασμό ολόκληρης της ομάδας ώστε να επιτευχθεί προστασία. Η προστασία σε επίπεδο ατομικό είναι μόνο μερική

Και μετά από τα εμβόλια αλλά πριν τον κορωνοϊό;

Στα τελευταία χρόνια μια από τις σημαντικές θεωρίες συνομωσίας ήταν η άρνηση του AIDS. Μία Ελληνίδα δημοσιογράφος η Μαρία Παπαγιαννίδου η οποία πέθανε από AIDS πριν λιγα χρόνια, είχε γράψει το βιβλίο, «Αποχαιρετισμός στο AIDS που δεν υπήρξε ποτέ». Ο νομπελίστας (2008), ο Λουκ Μοντανιέ, ο οποίος είχε βασική συνεισφορά στη μελέτη του AIDS, αρνείται ότι το AIDS είναι μία πραγματική νόσος. Μαζί με τον Κάρυ Μούλις (νόμπελ Ιατρικής 1993), εχουμε ανάμεσα στους συνωμοσιολόγους και δύο νομπελίστες ιατρικής. Άρα δεν είναι θέμα εκπαίδευσης και γνώσης

Τι οδηγεί τον άνθρωπο σε τέτοιου είδους αρνήσεις;

Η συνωμοσιολογία είναι μία βαθιά ανθρώπινη ανάγκη απέναντι στο άγχος, το φόβο και τη μελαγχολία, απέναντι σε μία πολύ απειλητική πραγματικότητα, όπως την αντιλαμβάνεται ο καθένας. Αλλοι την αντιλαμβάνονται απειλητική σε κανονικές συνθήκες και άλλοι όταν πέφτει μία επιδημία, γι’ αυτό και φουντώνει τότε. Είναι ένας ανθρώπινος ψυχολογικός μηχανισμός αντιμετώπισης του στρες και του φόβου, δυσπροσαρμοστικός βέβαια, αλλά είναι μία ψυχολογική προσπάθεια επιβίωσης, η οποία οδηγεί στην άρνηση της πραγματικότητας.

Όμως υπάρχει και μία πολιτική διάσταση σε αυτό.

Υπάρχει πολιτική διάσταση που συνδέει ακραίες πολιτικές απόψεις με θρησκευτικότητα και και συνωμοσιολογία. Οι ακροδεξιού τύπου συνομωσιολογικές απόψεις, είναι αρνητές συνήθως του covid τώρα και αρνητές της κλιματικής αλλαγής. Οι αριστερού τύπου αρνητές είναι συνήθως αντιεμβολιαστές ή αντίτίθενται σε τεχνολογικές εξελίξεις. Και η Εκκλησία της Ελλάδος ουσιαστικά κάνει άρνηση με τη στάση της απέναντι στην πανδημία.

Η συνομωσιολογική προσέγγιση απορρίπτει δύο βασικούς πυλώνες της αστικής δημοκρατίας: Τη βαρύνουσα γνώμη των ειδικών, τους οποίους θεωρεί «πουλημένες ελιτ» από τη μια μεριά, αλλά και τη δημοκρατική διαδικασία λήψης απόφασης (αφού ακουστούν οι γνώμες των ειδικών και με βάση αυτές). Θεωρεί ότι μια τέτοια διαδικασία λήψης απόφασης παραβιάζει τα ατομικά δικαιώματα, σε μια προσέγγιση που μοιάζει με καρικατούρα αναρχισμού, που όμως οδηγεί κατ’ευθείαν στο φασισμό. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, που η λογική επιχειρηματολογία και οι δημοκρατικές διαδικασίες δεν έχουν λόγο, είναι φυσικό να αναπτύσσεται βία όλων των ειδών. Το πολιτικό πρόσωπο των θεωριών συνομωσίας είναι τεράστιο θέμα για συζήτηση

Έγιναν διαδηλώσεις και από τον χώρο της Αριστεράς χωρίς μέτρα προστασίας.

Κατά τη γνώμη μου το πώς αυτοπροσδιορίζεται κάποιος πολιτικά δεν έχει καμία απολύτως ανταπόκριση στο τι πραγματικά είναι, αλλά αυτό είναι άλλο θέμα. Υπάρχει μία περίεργη επικοινωνία των πολιτικών απόψεων από την άκρα αριστερά μέχρι την άκρα δεξιά, υπάρχουν περίεργα συγκοινωνούντα δοχεία που περνάνε κάτω από τα ραντάρ και δεν μπορούμε να τα δούμε καθαρά. Μία μεγάλη μάζα η οποία κινείται ριζοσπαστικοποιημένη, έχει μία περίεργη θρησκευτικότητα, κάνει άρνηση όσον αφορά πολλά στοιχεία της πραγματικότητας και αγανακτεί εύκολα. Πάρα πολλές φορές αντιλαμβάνομαι την αγανάκτηση ανθρώπων, οι οποίοι είναι χτυπημένοι από την οικονομική κρίση ή από οτιδήποτε άλλο, αλλά εδώ είναι πολλές φορές αγανάκτηση για την αγανάκτηση και είναι εκτός πλαισίου. Μας αρέσει- δε μας αρέσει, αυτή είναι η ανθρώπινη φύση, πάντα ήταν έτσι και δεν πρόκειται να αλλάξει, μπορεί όμως να γίνει διαχείρηση και ενσωμάτωσή της.

Πώς πρέπει να αντιμετωπιστούν οι θεωρίες συνωμοσίας;

Κατ' αρχήν όλοι όσοι έχουμε φωνή πρέπει να βγούμε και να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους, καυτηριάζοντας και πολιτικούς όπως εκείνον που πρόσφατα είπε και μάλιστα όχι αυθόρμητα, ότι η επιστημονική κοινότητα δε στάθηκε στο ύψος της, λες και μπορείς να διατάξεις την ανακάλυψη εμβολίου με ένα νόμο και ένα άρθρο. Δε χρειάζεται κατανόηση. Το να τους δείξεις με λογικά επιχειρήματα και δεδομένα ποια είναι η πραγματικότητα δυστυχώς επίσης δε λειτουργεί, γιατί αυτές οι απόψεις είναι θρησκευτικού τύπου, είναι μονολογοι και δεν ανταποκρίνονται στην επιχειρηματολογία. Πρέπει να υπάρξουν οργανωμένες εκστρατείες, που μόνο τα κράτη μπορούν να κάνουν, οι οποίες να βασίζονται στην εικόνα, το συναίσθημα και τις διασημότητες. Για παράδειγμα, να βγει ο Χ ποδοσφαιριστής σε ένα πολύ καλαίσθητο διαφημιστικό σποτ, να ακτινοβολεί συναίσθημα, να απευθυνθεί με αυτόν τον τρόπο στο ακροατήριο που είναι στην κόψη του ξυραφιού και θα μπορούσε και να αλλάξει λίγο ή να μετακινηθεί και να πει ότι όλα αυτά είναι μπαρούφες.

Μπορεί το κράτος να επιβάλει την υποχρεωτικότητα του εμβολίου;

Η Πολιτεία είναι αναγκασμένη να το κάνει υποχρεωτικό με το Α’ ή Β’ τρόπο. Υπάρχει περίπτωση το ιατρικό προσωπικό που δουλεύει στο νοσοκομείο να μην είναι εμβολιασμένο και να διασπείρει τον ιό; Όποιος δεν θέλει θα πρέπει να πάει σπίτι του. Υπάρχει περίπτωση σε δεύτερο χρόνο οι εργαζόμενοι στην εστίαση και στα μπαρ να μην είναι εμβολιασμένοι;

Μπορεί αυτό το κίνημα να μετουσιωθεί σε πολιτική πράξη ή θα ψάχνει πάντα ευκαιρίες έκφρασης;

Αυτό το κίνημα πάντα υπήρχε και θα υπάρχει. Θα μπορούμε να το μειώσουμε, αλλά πάντα θα υπάρχει η μαγιά και θα βρίσκει πρόσφορο έδαφος να αναπτύσσεται. Σε κανονικές συνθήκες είναι μόνο λόγια, είναι σχετικά ήρεμο και δημιουργεί πολύ μικρότερο impact από τη μαζικότητά του. Αν το 50% πιστεύει σε μία θεωρία συνωμοσίας, ούτε το 10% δεν ακολουθεί πρακτικές, οι οποίες να είναι συμβατές με αυτή τη θεωρία. Ένα 50% ή 60% δεν πιστεύει ιδιαίτερα στον κορονοϊό, αλλά η μη συμμόρφωση είναι πολύ χαμηλή, της τάξης του 10%. Δεν έχει την δυναμική που δείχνουν τα νούμερα. Ωστόσο, αν αθροιστεί ο παράγοντας της οικονομικής κρίση, τότε μπορεί να δημιουργηθεί ένα δεύτερο κύμα αγανακτισμένων, σαν αυτό του 2012.

Ποια πρέπει να είναι η διαχείριση τους;

Όπως και των ακραίων των πολιτικών ιδεολογιών. Είτε τους εντάσσεις σε ευρύτερους πολιτικούς σχηματισμούς και τους χαϊδεύεις τ' αυτιά με mainstream συστημικούς πολιτικούς, έτσι ώστε να μην απομονωθούν, αλλα και ταυτόχρονα εμποδίζεις την υλοποίηση των απόψεών τους, ή τους απομονώνεις επιθετικά και δημιουργούν δικά τους μορφώματα, τα οποία μετά είναι ανεξέλεγκτα, τύπου Χρυσής Αυγής. Όλα τα πολυσυλλεκτικά «κόμματα εξουσίας» έχουν παρόμοιους μηχανισμούς ενσωμάτωσης.

Εσείς πως απαντάτε;

Επειδή πιστεύω ότι είναι μέσα στην ανθρώπινη φύση και δεν μπορεί να εκριζωθεί τελείως, είναι καλό να ενσωματωθούν στην mainstream πολιτική σκηνή. Μπορεί ηθικά ή ιδεολογικά να μη μας αρέσει αλλά δυστυχώς αυτό διδάσκει η ιστορία των τελευταίων 50-70 ετών. Όλα τα ριζοσπαστικά κινήματα τελικά ενσωματώθηκαν στην mainstream πολιτική σκηνή, δίνοντάς της μία απόχρωση. Βέβαια ορισμένες φορές η απόχρωση ήταν δηλητηριώδης αλλά τελικά ελέγχθηκε και δε φαίνεται να υπάρχει άλλος τρόπος. Θα έλεγα ότι θα είναι μία άχαρη αποστολή πολιτικών όλων των αποχρώσεων να ενσωματώσουν στις βασικές μεγάλες πολιτικές κινήσεις αυτόν τον κόσμο, έτσι ώστε να είναι υπό έλεγχο αυτά τα ακραία και δυνητικά επικίνδυνα για τη δημοκρατία ρεύματα.

https://freesunday.gr/