Γιατί αποτελούν εισβολή οι έρευνες του «Τσεσμέ»

Τι ισχύει με την έξοδο του ωκεανογραφικού σκάφους με κατεύθυνση την παράνομη τουρκική NAVTEX στο κεντρικό Αιγαίο και πώς να αντιδράσει η Ελλάδα

Από τον δρα Ι. Θ. Μάζη

Καθηγητής Οικονομικής Γεωγραφίας και Γεωπολιτικής, ΕΚΠΑ

Διάφορα ηκούσθησαν (αλλά και αποσιωπήθησαν) περί της εξόδου του σκάφους «TSG Çesme A-599» με κατεύθυνσιν την τελευταία τουρκική, παράνομο NAVTEX εις το κεντρικόν Αιγαίον διά το εν λόγω ωκεανογραφικό. Πρόκειται για διεθνή ύδατα, αλλά σε απόσταση μόλις εφτά ναυτικών μιλίων από τη Λήμνο και τον Άγιο Ευστράτιο και για το διάστημα από τις 18 Φεβρουαρίου μέχρι τις 2 Μαρτίου 2021. Ας δούμε λοιπόν τι ισχύει στην πραγματικότητα:

α) Μα, μήπως δεν είναι «ακόμα» πολεμικό σκάφος το «Çesme»;

Ουδέν ψευδέστερον! Το σκάφος έχει τα εξής στρατιωτικά χαρακτηριστικά: 1) TSG Çesme 2) με πλευρικό αριθμό: A-599 [A=AUXILIARY], 3) είναι χρώματος φαιού και 4) ανήκει στο νηολόγιο της Υδρογραφικής Υπηρεσίας του τουρκικού πολεμικού ναυτικού. Αρα είναι ένα πολεμικό τουρκικό σκάφος και εκτελεί έρευνες συλλογής θαλασσίων πληροφοριών προς αμυντικήν χρήσιν. Άρα παραβιάζει όλα τα προαπαιτούμενα από την UNCLOS (ΙΙΙ)/1982 περί αβλαβούς διελεύσεως (innocent passage) στα χωρικά ύδατα (Τμήμα 3, Άρθρο 17, innocent passage) πολεμικών σκαφών, ιδιαιτέρως δε διότι ουδέποτε εδήλωσε τον πλου του στις ελληνικές θαλάσσιες Αρχές και ουδέποτε εζήτησε σχετική άδεια. Μάλιστα δε, προχωρεί άνευ εκπομπής σήματος/στίγματος, ως θα όφειλε από τους κανόνες της διεθνούς ναυσιπλοΐας, τονίζοντας ότι «έχει κάτι να κρύψει» από τις ελληνικές Αρχές και τον διεθνή παράγοντα.

β) Μα, δεν είναι στα ελληνικά χωρικά ύδατα… Είναι πέραν των 6 ν.μ.!

Οπωσδήποτε, αλλά έχει μεγάλη σημασία ότι:

1) εν όψει «διερευνητικών επαφών» («διαβουλεύσεις» κατά τον Τσαβούσογλου), όπου

2) η ελληνική πλευρά, διά του Ελληνος ΥΠΕΞ, έχει σαφώς αποκλείσει τη συζήτηση θεμάτων εθνικής κυριαρχίας, η Τουρκία

i) να αμφισβητεί διά πολεμικού σκάφους την άσκηση του (μονομερώς ασκουμένου) κυριαρχικού ελληνικού δικαιώματος επεκτάσεως της Αιγιαλίτιδος Ζώνης στα 12 ν.μ.,

ii) σε περιοχή παρανόμως ορισθείσα,

iii) στο κέντρο του Αιγαίου και

iv) να διαξάγει έρευνες στην ελληνικήν υφαλοκρηπίδα, επί της διεκδικουμένης υπ’ αυτής περιοχής, μάλιστα ένθεν και ένθεν του 25ου μεσημβρινού (!) στηρίζουσα και επεκτείνουσα (1) την ονείρωξίν της περί «Γαλάζιας Πατρίδας» ημών σιωπούντων… αιδημόνως! Τούτον διότι η Τουρκία σκοπεύει εις την 62αν σύγκλισιν διερευνητικών να ανατρέψει «τα όνειρα των Ελλήνων και Ελληνοκυπρίων (περί «μη συζητήσεως θεμάτων κυριαρχίας» [https://bit.ly/3pASpb6]) και να τα κάμει εφιάλτες» (βλ. https://bit.ly/3dxkY70) επικαλουμένη διεθνώς και έναντι ημών την ελληνικήν ολιγωρίαν, ηττοπάθειαν, φοβικότητα και απραξίαν!

γ) Μα, οι έρευνες αυτές δεν θίγουν κυριαρχικά μας δικαιώματα!

Δυστυχώς δεν είναι έτσι! Οι έρευνες που δύναται να εκτελέσει το πολεμικό αυτό σκάφος της Υδρογραφικής Υπηρεσίας του τουρκικού πολεμικού ναυτικού, μεταξύ και άλλων, είναι η διενέργεια:

1) υδρογραφικών και ωκεανογραφικών μελετών υδάτων μεσαίου και μεγάλου βάθους,

2) γεωλογικών ερευνών για χαρτογραφικές αποτυπώσεις υδρογραφικών χαρτών, ειδικών μετρήσεων βαθυμετρικών μεγεθών, ερευνών σεισμικής κινητικότητος του βυθού και ερευνών βαρυτικών τάσεων σκοπουσών εις τον εντοπισμόν κοιτασμάτων υδρογονανθράκων. Άρα, αποτύπωσις αναγλύφου της ελληνικής υφαλοκρηπίδος ισχυούσης ipso facto et ab initio και των πιθανών κοιτασμάτων της, συνεπώς πρόκειται για παραβίαση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδος,

3) ερευνών για την καταγραφήν της ταχύτητος του ήχου. Εδώ πρόκειται για στοιχεία χρήσιμα στον εντοπισμό υποβρυχίων, άρα ζητήματα ελληνικής εθνικής αμύνης και ασφαλείας κ.τλ.

δ) Μα, δεν είναι «τυπικώς ορθή» η έκδοση της τουρκικής NAVTEX;

δ.1) Το Ναυτιλιακό Ζήτημα.

i). Ως NAVAREA III της υπηρεσίας World Wide Navigation Warning Service νοείται η Μεσόγειος Θάλασσα. Συντονίστρια χώρα της NAVAREA III η ΙΣΠΑΝΙΑ.

ii). Κατανομή αρμοδιότητας εκπομπής NAVTEX. Οι ελληνικές θάλασσες εξυπηρετούνται με μηνύματα NAVTEX και εκπέμπονται από τρεις (3) ελληνικούς σταθμούς εγκατεστημένους στο Ηράκλειο για το Νότιο Αιγαίο, στην Κέρκυρα για το Ιόνιο Πέλαγος και στη Λήμνο για το Αιγαίο.

iii). Η NAVTEX που εξεπέμφθη είναι η TURNHOS N/W: 0122/21 (İzmir NAVTEX Station) (Published Date: 15-02-2021 19:33). Εξεπέμφθη από τον σταθμό της Σμύρνης, ωστόσο αφορά αποκλειστική δικαιοδοσία του σταθμού της Λήμνου.

iv). Δεν είναι πρώτη φορά που η Τουρκία παραβαίνει κανόνες της WWNWS και εκπέμπει NAVTEX εκτός δικαιοδοσίας της, ωστόσο η WWNWS δεν αντιδρά. Αυτή η ενέργεια προσβάλλει τον συντονισμό ενός συστήματος ναυτιλιακής ασφάλειας, όντας «παράτυπη».

δ.2. Το Νομικό Ζήτημα

i). Έχοντας υπόψη τα άρθρα 246 (παρ. 1, 2, 3, 4, 5α, 5β, 5γ, 5δ, 6, 7, 8), 248 (εδ. α, β, γ, δ, ε, στ), 249 (παρ. 1 και 2), 250 και 251 της UNCLOS ΙΙΙ/1982, όπου δεν γίνεται διάκριση μεταξύ πολιτικών και στρατιωτικών ερευνητικών σκαφών, υποστηρίζεται σαφώς και ισχυρά το επιχείρημα ότι η Τουρκία όφειλε να ζητήσει άδεια για τη διεξαγωγή υδρογραφικών ερευνών από το παράκτιο κράτος στο οποίο ανήκει η υφαλοκρηπίδα. Αν όμως το πράξει, αναγνωρίζει ότι η Ελλάδα είναι ο κάτοχος της υφαλοκρηπίδος, αν δεν το πράξει προβαίνει σε ευθεία αμφισβήτηση του ελληνικού κυριαρχικού δικαιώματος.

ii) Όλες οι ανωτέρω περιγραφείσες δραστηριότητες πλήττουν ευθέως το καθεστώς της -επιδίκου για το ΔΔΧ- ελληνικής ΑΟΖ! Πρόκειται για εφαρμοσμένη έρευνα συλλογής στοιχείων προς εξερεύνησιν και εκμετάλλευσιν υποθαλάσσιων φυσικών πόρων και καταργούν την εφαρμογήν του άρθρο 77 της Συμβάσεως UNCLOS III/1982. Αυτό είναι λοιπόν τετελεσμένον εις βάρος της Ελλάδος στην περίπτωσιν πιθανής προσφυγής εις την Χάγη! Εδιέφυγε και αυτό από την ηγεσίαν του ΥΠΕΞ; Συνεπώς, η νέα αυτή NAVTEX δεν είναι απλώς «αχρείαστη» όπως τη χαρακτήρισε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Αλέξανδρος Παπαϊωάννου, αλλά άκρως επικίνδυνη για τα εθνικά συμφέροντα!

ε. Μα, ποια στρατηγική να ακολουθήσομε; Να κάνουμε πόλεμο;

Κάθε άλλο! Ο συνεχής κατευνασμός και η οπισθοχώρησις ενώπιον του εξαχρειωθέντος αντιπάλου οδηγούν στον πόλεμο! Όχι η «αποτροπή», η οποία έχει ακριβώς το νόημα το οποίον περιγράφει η λέξις! Ας αναλύσομε όμως την κατάστασιν:

i). Η παρούσα ελληνική πολιτική αποτελεί, κακώς, «επικοινωνιακή διαχείριση του ζητήματος σε επίπεδα χαμηλής εντάσεως».

ii). Συνεκτιμομένων:

1) της Νέας Συνθήκης για το Δίκαιον της Θαλάσσης (UNCLOS III/1982),

2) της Γεωπολιτικής Πραγματικότητας του Αιγαιακού αρχιπελαγικού χώρου

3) των δεδηλωμένων και σαφών αναθεωρητικών γεωστρατηγικών επιδιώξεων της Τουρκίας εις βάρος της Ελλάδος και

4) της «κατευναστικής» άνευ αποτρεπτικής επιλογής ελληνικής αντιλήψεως, ο ανωτέρω εκτεθείς αντικειμενικός σκοπός κρίνεται αφενός μεν αλυσιτελής και μεσοπροθέσμως επικίνδυνος.

iii) H ορθολογική προσέγγισις είναι ότι η εν εξελίξει κίνησις της Τουρκίας με το πολεμικό σκάφος παρέχει μια πρώτης τάξεως ευκαιρία προκειμένου να θεραπευθούν τα επί τρεις μήνες ελληνικά στρατηγικά ολισθήματα, με το «Oruç Reis», εις την ανατολικήν Μεσόγειον με επαναδιατύπωση πολιτικής, ως εξής:

1) «Η προβολή αποφασιστικότητος και η ανάληψη ετοιμότητος επιβολής εθνικών θέσεων με το προσφορότερο μέσο πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από ενδεχομένη τουρκική ενέργεια αμφισβήτησης.

2) Προετοιμασία και τεκμηρίωση νομικού αφηγήματος.

3) υιοθεσία της διπλωματικής θέσεως ότι: «Η ανοχή της ελληνικής πλευράς κατά τους προηγουμένους μήνες, επί τη βάσει του καλοπροαιρέτου κατευνασμού εντάσεων μεταξύ γειτόνων, ως φαίνεται, δεν ανεγνώσθη ορθώς από τη γείτονα. Η γείτων όχι μόνον δεν αναστέλλει, αλλά ενισχύει την αναθεωρητική της στρατηγική παραβαίνουσα κάθε αρχή Διεθνούς Δικαίου.

Ως εκ τούτου, η ελληνική κυβέρνηση προασπίζοντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας στο πλαίσιο του Ελληνικού Συντάγματος και υπερασπιζόμενη (όχι απλά συμμορφουμένη προς…) το Διεθνές Δίκαιο και τις Συνθήκες αλλά και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο, δηλοί απεριφράστως ότι είναι υποχρεωμένη να περατώσει την περίοδον των ανοχών, καλώντας τη γείτονα και σύμμαχο να αναστείλει άμεσα τη δηλωθείσα πρόθεσή της.

Η οποιαδήποτε κίνηση ερευνητικού σκάφους κατά μόνας ή μετά συνοδείας με ερευνητικούς σκοπούς επί ελληνικής υφαλοκρηπίδος, άνευ αδείας του ελληνικού κράτους, θα ερμηνευθεί άνευ ετέρας προειδοποιήσεως ως ενέργεια κατά των εθνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας και θα λάβει τη δέουσα δυναμική απάντησιν διά του αποτελεσματικοτέρου μέσου».

Εδώ ευρίσκεται και η «αποτρεπτική προειδοποίησις».

Άλλωστε, όπως ο αείμνηστος Ανδρέας Παπανδρέου διετύπωσε το 1987, «η ειρήνη διασφαλίζεται μόνον όταν είσαι αποφασισμένος να αντιμετωπίσεις την απειλή».