Για να ξέρουμε τι λέμε: Πώς καθορίζονται τα θαλάσσια σύνορα

Μία αναφορά στην προκλητική Τουρκία

Στη στήλη The Economist explains, δημοσιεύεται άρθρο με τίτλο: “Πώς καθορίζονται τα θαλάσσια σύνορα.” Το άρθρο του περιοδικού The Economist σημειώνει ότι από το 1982, επικρατεί η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (United Nations Convention on the Law of the Sea -UNCLOS).

Οι χώρες υπολογίζουν τις θαλάσσιες διεκδικήσεις τους σύμφωνα με ένα απλοποιημένο περίγραμμα του εδάφους τους. Για χώρες που είναι δεμένες σε μια ηπειρωτική μάζα εδάφους, όπως η Ιταλία, ο καθορισμός των χωρικών υδάτων, σε γενικές γραμμές ακολουθεί την ακτή.

Για ένα αρχιπέλαγος, όπως της Ινδονησίας, φτάνει μέχρι το πιο απομακρυσμένο νησί. Τα ύδατα που περικλείονται σ’αυτή τη γραμμή, χαρακτηρίζονται εγχώρια ύδατα. Σ’ αυτά οι χώρες έχουν απόλυτη εξουσία: κανένα πλοίο δεν μπορεί να περάσει, χωρίς έγκριση, εκτός αν είναι σε επίσημους διαύλους ναυσιπλοΐας και οι εθνικοί νόμοι εφαρμόζονται ακριβώς όπως και στην ξηρά. Οι χώρες μπορούν να διεκδικήσουν μέχρι και 12 ναυτικά μίλια ως χωρικά ύδατα.

Όπου οι χώρες είναι κοντά η μία στην άλλη και οι διεκδικήσεις επικαλύπτονται, συνήθως τα σύνορα τοποθετούνται στο μέσο, μεταξύ των δύο χωρών. Οι χώρες μπορούν επίσης να διεκδικήσουν δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα τους, αλλά όχι και στα υπερκείμενα ύδατα. Το υπόλοιπο των θαλασσών είναι διεθνή ύδατα.

Οι διαπραγματεύσεις για τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας διήρκεσαν δεκαετίες, αλλά σήμερα έχει επικυρωθεί από 168 χώρες. Οι πιο αξιοσημείωτες απουσίες είναι των ΗΠΑ, αν και οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η Κίνα, που έχει υπογράψει τη Σύμβαση, θα την εφαρμόσει, στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας.

Η Σύμβαση είναι γενικά αποδεκτή ως εθνικό δίκαιο, ακόμη και από εκείνους που δεν την έχουν επικυρώσει και έχει οδηγήσει διενέξεις σε διαπραγμάτευση, σε διαιτησία ή στο Διεθνές Δικαστήριο (International Court of Justice – ICJ). Όπου ήταν απαραίτητο, δεν τάραξε τα νερά.

Οι μηχανισμοί δούλεψαν σε όλες τις περιπτώσεις. Το 2016, δικαστήριο διαιτησίας, υπό το Δίκαιο της Θάλασσας, απέρριψε τις επεκτατικές διεκδικήσεις της Κίνας, έναντι των Φιλιππίνων, όμως δεν υπάρχει τρόπος επιβολής της απόφασης και η Κίνα συνεχίζει τις δραστηριότητες της, στο αμφισβητούμενο αρχιπέλαγος Spartly.

Οι περισσότεροι ρεαλιστές αποδέχονται ότι οι διεκδικήσεις της Κίνας, αν και έχουν ακυρωθεί από τα διεθνή δικαστήρια, αποτελούν τώρα “fait accompli.” αναφέρει ο Ben Saul του Πανεπιστημίου του Σύδνεϋ. Aυτή η διένεξη αποτελεί “μύγα στο γάλα” για μια, κατά τα άλλη επιτυχημένη σύμβαση, ανέφερε ο Michael Byers του Πανεπιστημίου Columbia.

Τέτοιες συγκρούσεις μπορούν να δώσουν την ευκαιρία σε πολιτικούς, να κερδίσουν την στήριξη των ψηφοφόρων τους. Επιδείξεις δύναμης από την Τουρκία, στη Μεσόγειο, έχουν μέχρι τώρα, επιφέρει μια ελαφριά ζημιά σε πολεμικό πλοίο, αλλά έχουν επιτρέψει στον Erdogan να ενισχύσει την εικόνα του ισχυρού άνδρα, στο εσωτερικό.

Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων του Brexit, η αλιεία έπαιξε έναν σημαντικό ρόλο αν και η συμβολή της στο ΑΕΠ της Βρετανίας είναι μικρότερη του 0,1%. Σύμφωνα με τον Philip Steinberg του Πανεπιστημίου του Durham, τα ζητήματα αυτά υπογραμμίζουν τη δύναμη που ασκεί η θάλασσα σε χώρες που έχουν συνυφάνει την ταυτότητα τους με αυτήν.

The Economist – How are maritime boundaries determined?

HellasJournal