Το Ισραήλ «κλειδί» για ελληνοτουρκικά και Κυπριακό

Με τη Γερμανία αλλά και τον νέο κάτοικο του Λευκού Οίκου Τζο Μπάιντεν να σφυρίζουν αδιάφορα στις άνευ προηγουμένου προκλήσεις Ερντογάν, Ελλάδα και Κύπρος σπεύδουν να ενδυναμώσουν και να διαφυλάξουν τις ξεκάθαρες -μέχρι τώρα τουλάχιστον- σχέσεις με το άλλο «άκρο» της ΕΕ, το Ισραήλ, οι οποίες χτίστηκαν βήμα βήμα σε βάθος δεκαπενταετίας.

Είναι σαφές, πλέον, από τις τελευταίες εξελίξεις ότι η Τουρκία αυξάνει τις απαιτήσεις της που αφορούν τις σχέσεις της με την ΕΕ, τη στιγμή που Αθήνα και Λευκωσία αρκούνται σε διαβήματα και ανακοινώσεις για τις προκλήσεις Ερντογάν.

Χθες μάλιστα, σε ένα νέο παραλήρημα, ο Τούρκος πρόεδρος έστελνε μηνύματα προς τον Έλληνα πρωθυπουργό, μέσω ομιλίας του στην κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος ΑΚP, λέγοντας «αφού μας προκαλείς, πώς μπορούμε να σε συναντήσουμε; Μάθε πρώτα τη θέση σου. Αν πραγματικά θέλεις ειρήνη, μη με προκαλείς.

Αναφερόμενος στην Κύπρο, είπε πως δεν υπάρχει άλλη λύση πέραν της λύσης των δύο κρατών και τόνισε πως είτε το δέχεται η Ελλάδα είτε όχι, οι συζητήσεις για την Κύπρο δεν μπορούν να αφορούν σε λύση που περιλαμβάνει την ομοσπονδία.

Ο Τούρκος πρόεδρος δήλωσε πως η Αθήνα «κάνει λάθος» αν βασίζεται στην ξένη στήριξη. «Θα πρέπει να ξέρετε πως η Τουρκία στέκεται στο ύψος της και ξέρει να κάνει αυτό που χρειάζεται, όταν έρθει η ώρα», είπε, προσθέτοντας πως «θα μάθετε καλά τους τρελούς τους Τούρκους».

Η... τρέλα που πουλάει ο Ερντογάν κάθε άλλο από απλό παραλήρημα πρέπει να θεωρηθεί. Κινείται πάνω σε μια διπλωματική σκακιέρα, που χτίστηκε τα τελευταία δύο χρόνια με βάση το προσφυγικό. Πάντοτε αργά και μεθοδικά:

1. Την ομιλία του στο κόμμα μετέδωσαν για ακόμη μια φορά με μορφή διαρροής το πρακτορείο Reuters και το βρετανικό BBC. Αυτό έχει τη σημασία του, λένε πηγές που παρακολουθούν τις εξελίξεις, γιατί γίνεται για δεύτερη συνεχή φορά. Ας θυμηθούμε ότι μέχρι και πριν από μερικούς μήνες έπεφταν «κεφάλια» από τον Ερντογάν, εάν διέρρεε κάτι από τη Βουλή σε ξένα μέσα. Με την αλλαγή στάσης, ο ίδιος στέλνει μηνύματα για τις θέσεις του σε όλες τις πλευρές.

2. Η επιλογή του BBC δεν είναι τυχαία. Ως η τρίτη εγγυήτρια δύναμη στο Κυπριακό, η Μεγάλη Βρετανία «ακούει» πλέον ξεκάθαρα την απειλή για διχοτόμηση αφού ο Ερντογάν έστειλε το μήνυμα στην έτερη εγγυήτρια δύναμη, την Ελλάδα, ότι είτε θέλει είτε όχι, μόνο συνομοσπονδία μπορεί να συζητηθεί ως λύση για την Κύπρο, καταπατώντας όλα τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και του Συμβουλίου Ασφαλείας.

3. Το έμμεσο κρίσιμο στοιχείο, όμως, εδώ, είναι ότι στέλνοντας μήνυμα στην Ελλάδα ως εγγυήτρια δύναμη για το Κυπριακό, ξαναβάζει από το παράθυρο μια πεπαλαιωμένη άποψη ότι οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις είναι που θα συναποφασίσουν για την επίλυση του Κυπριακού. Την τελευταία δεκαετία, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι είχαν αποφασίσει επισήμως ότι η λύση θα έρθει μέσα από τις δύο κοινότητες. Μάλιστα κάτι τέτοιο σφραγίστηκε υπό την επίβλεψη του ΓΓ ΤΟΥ ΟΗΕ, μεταξύ του Νίκου Αναστασιάδη και του πρώην ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Μουσταφά Ακιντζί το 2019 σε σύνοδο στη Γερμανία. Επίσης εδώ και πολλά χρόνια η Αθήνα ακολουθεί το δόγμα «Η Κύπρος αποφασίζει και η Ελλάδα συμπαρίσταται».

4. Φαίνεται ότι ο κ. Ερντογάν επιχειρεί να τορπιλίσει και αυτή τη δίοδο, καθώς ο νέος ηγέτης των Τουρκοκυπρίων κ. Τατάρ απλά ακολουθεί τις εντολές του και δεν διαχωρίζει την τουρκοκυπριακή κοινότητα από την Τουρκία.

Οι εξελίξεις, κατά πολλούς παρατηρητές και αναλυτές, είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές καθώς τείνει να διαμορφωθεί ένα κλίμα που αλλάζει απότομα υπέρ της Τουρκίας. Γι’ αυτό Ελλάδα και Κύπρος τρέχουν τώρα να διασφαλίσουν τις σχέσεις και τις συμφωνίες με το Ισραήλ, που θεωρείται ως ένα μεγάλο «ανάχωμα» κατά της Τουρκίας.

Η ατυχής κίνηση Μητσοτάκη

Ο Έλληνας πρωθυπουργός μετέβη τη Δευτέρα στη Λευκωσία για άμεσες επαφές με τον πρόεδρο της Κύπρου, ώστε να διατηρήσουν την κοινή γραμμή σε Ελληνοτουρκικά και Κυπριακό, ενόψει της πενταμερούς που συγκάλεσε ο ΟΗΕ και της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ του Μαρτίου, όπου θα εξεταστεί η στάση της Τουρκίας.

Μόνο που η μετάβαση του κ. Μητσοτάκη στο Τελ Αβίβ αμέσως μετά τη συνάντησή του με τον κ. Αναστασιάδη θεωρήθηκε από πολλούς ατυχέστατη, γιατί:

1. Την ημέρα εκείνη ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Βενιαμίν Νετανιάχου είχε τα δικά του -μεγάλα- εσωτερικά προβλήματα καθώς βρίσκεται υπό δικαστική εξέταση για κατηγορίες διαφθοράς. Συνεπώς δεν υπήρχε το κατάλληλο «κλίμα» για σοβαρές συζητήσεις γεωπολιτικής σημασίας.

2. Από τη συνάντηση, το Τελ Αβίβ πήρε αυτό που ήθελε από πέρυσι, δηλαδή τη συμφωνία για το λεγόμενο πράσινο διαβατήριο, χάρις στο οποίο Ισραηλινοί τουρίστες θα έρχονται στην Ελλάδα χωρίς όρους και καραντίνα (όπως είπε ο ίδιος ο Νετανιάχου στις δηλώσεις του).

3. Εάν υπάρξει πτώση της κυβέρνησης Νετανιάχου στις προσεχείς εκλογές, ίσως οι σχέσεις και οι συμφωνίες κλονιστούν, καθώς υπάρχουν φωνές εντός Ισραήλ που καλούν για σύσφιξη σχέσεων με την Τουρκία.

4. Μάλιστα, Ισραηλινός δημοσιογράφος ρώτησε στα αγγλικά τον κ. Μητσοτάκη εάν «έχει πάρει διαβεβαιώσεις από τον ομόλογό του ότι οι σχέσεις Ελλάδας - Ισραήλ δεν θα επηρεαστούν με την επαναπροσέγγιση που έχει ήδη αρχίσει μεταξύ Τελ Αβίβ και Άγκυρας». Ο κ. Μητσοτάκης έδειξε έκπληξη, λέγοντας αρχικά ότι «δεν γνωρίζω μια τέτοια εξέλιξη».

5. Στην κοινή συνέντευξη Τύπου, ο κ. Νετανιάχου μιλούσε στους τοπικούς δημοσιογράφους στα εβραϊκά, χωρίς ο κ. Μητσοτάκης να έχει μετάφραση και βεβαίως μιλούσε για το θέμα της δικαστικής του παραπομπής.

Με τις συμφωνίες φυσικού αερίου με το Ισραήλ να πρέπει να παραμείνουν άθικτες, μεταβαίνει στο Τελ Αβίβ την Κυριακή και ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης. Μόνο που αυτή τη φορά μπήκαν στην ατζέντα και περιφερειακά θέματα.

Με το Ισραήλ ως έναν ισχυρό σύμμαχο, Ελλάδα και Κύπρος μπορούν να διαπραγματεύονται με την Τουρκία υπό διαφορετικό πλαίσιο και θεωρούν ότι δύσκολα το Τελ Αβίβ θα δεχθεί τις απαιτήσεις της Άγκυρας να μπει και αυτή στο παιχνίδι των αγωγών.

Νέες επαφές με Αραβικά Κράτη

Από το παιχνίδι των αγωγών και των γεωπολιτικών συμφωνιών Ελλάδας - Κύπρου δεν λείπει ούτε η Αίγυπτος, καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες, Αναστασιάδης και Μητσοτάκης συμφωνούν ότι το Κάιρο πρέπει να διατηρήσει τη σημερινή του προσέγγιση. Γι’ αυτό, σήμερα στην Αθήνα, πραγματοποιείται μεγάλη περιφερειακή σύνοδος σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών των τριών χωρών μαζί με άλλα αραβικά κράτη.

Νίκος Δένδιας και Νίκος Χριστοδουλίδης κάλεσαν τους ομολόγους τους της Αιγύπτου, της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Μπαχρέιν και της Ιορδανίας και ίσως μιας μεγάλης ευρωπαϊκής χώρας. Σκοπός, η σύσφιξη σχέσεων και ευκαιρίες συνεργασίας, που θα έρθουν ως συμπληρωματικές στην τριμερή συνεργασία Ελλάδας-Κύπρου-Αιγύπτου.

Δένδιας και Χριστοδουλίδης, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, αναμένεται να επιχειρήσουν να θεσμοθετήσουν τη συνάντηση ως ένα forum, που θα συναντιέται τακτικά (κάθε 3 ή 6 μήνες) και θα έχει συγκεκριμένη ατζέντα κάθε φορά. Διπλωματικές πηγές από τη Λευκωσία ανέφεραν στο Εuro2day.gr ότι οι γεωπολιτικές ανακατατάξεις δίνουν την ευκαιρία στην Κύπρο να φέρει κοντά όσο περισσότερες χώρες που σέβονται το διεθνές δίκαιο και συνεπώς τα ψηφίσματα για το Κυπριακό. Έτσι, είπαν, κατοχυρώνεται η χώρα στις τάσεις της Τουρκίας να επιβάλει τη συνομοσπονδία ως λύση με την ανοχή της ΕΕ.

Αγγελική Παπαμιλτιάδου
Euro2day