Η Τουρκία σε μετάλλαξη, η Δύση σε αφασία;

Στην Τουρκία τα τελευταία χρόνια συγκρούονται διαρκώς και δυναμικά δυο Κόσμοι, εντελώς διαφορετικοί μεταξύ τους που μπορεί να επηρεάσουν και τη γενικότερη γεωπολιτική ισορροπία στην περιοχή.

Ο Ταγήπ Ερντογάν του 2000 εμφανίζονταν ως νέος ηγέτης με ευρωατλαντικό προσανατολισμό. Μετριοπαθής «Ισλαμοδημοκράτης», που προωθούσε τις δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις σε όλα τα επίπεδα ενός διεφθαρμένου στρατοκρατικού Κεμαλικού καθεστώτος. Προέκρινε διεθνώς «την πολιτική των μηδενικών προβλημάτων» με τους γείτονες της Τουρκίας και πλάσαρε τη Χώρα του στη Δύση ως υπόδειγμα μετριοπαθούς μουσουλμανικής Χώρας, το παράδειγμα της οποίας έπρεπε ως μοντέλο να ακολουθήσουν όλες οι Ισλαμικές χώρες του κόσμου. Η Δύση και η Ελλάδα προσέγγιζαν αυτή τη στρατηγική απολύτως θετικά, ενθαρρύνοντας την ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας.

Το «Στρατηγικό Βάθος», η γνωστή μελέτη του Αχμέτ Νταβούτογλου (δημιουργεί ερωτηματικά η γρήγορη άνοδος και η ξαφνική απομάκρυνση του από την ιεραρχία της Τουρκικής εξουσίας) που πρότεινε στον Τούρκο ηγέτη να αγοράσει χρόνο, προκειμένου να ενισχυθεί η Εθνική Οικονομία της γείτονος, να αναπτυχθεί η στρατιωτική της βιομηχανία, να εργαλειοποιηθούν οι μουσουλμανικοί πληθυσμοί όχι μόνο στα Βαλκάνια αλλά και σε όλη την ΕΕ και τον κόσμο με τη δημιουργία ακόμα και Τουρκοκίνητων Ισλαμικών Κομμάτων ή lobbies που θα καπελώνουν όλους τους άλλους μουσουλμάνους ανεξαρτήτως εθνικής καταγωγής, επηρέασε καταλυτικά την πολιτική του φέρελπι τότε νέου Τούρκου ηγέτη.

Όλοι τότε πίστευαν σε μια διαφορετική Τουρκία, πιο ανεκτική, πιο δημοκρατική, πιο φιλική και κυρίως πιο συνεργάσιμη σε ζητήματα σταθερότητας και ειρήνης στην ευρύτερη περιοχή.

Δυστυχώς όμως η αλαζονεία της εξουσίας και κυρίως η ανασφάλεια λειτούργησαν, όπως πάντα στην ιστορία, ως οι χειρότεροι σύμβουλοι για τον Τούρκο Ηγέτη. Η ανάγκη Αναθεώρησης του Τουρκικού Συντάγματος και της εκλογής του ως Προέδρου τον οδήγησαν σε συμμαχία με τους ακραίους εθνικιστές (Γκρίζους Λύκους και άλλους) που τον μπόλιασαν με την προκλητική ρητορική τους. Η κατάργηση του Πρωθυπουργού και οι αλλαγές στη Δικαιοσύνη δημιούργησαν υπερσυγκέντρωση εξουσίας στον Τούρκο Πρόεδρο και η απόπειρα πραξικοπήματος ενίσχυσε την ανασφάλεια του, εκτρέποντας τον σε μαζικές αλλαγές στο στρατό και τη διοίκηση καθώς και σε χιλιάδες φυλακίσεις αντιφρονούντων.

Ο μετριοπαθής Ισλαμοδημοκράτης που γνωρίσαμε το 2004 στην Αθήνα, δυστυχώς μετεξελίχθηκε σε ένα προκλητικό Αναθεωρητικό Νεοοθωμανό Ισλαμοεθνικιστή που δε σέβεται το Διεθνές Δίκαιο και τις Συνθήκες. Περιφρονεί τους γείτονες του και τους επιτίθεται βίαια και χλευάζει τους διεθνείς οργανισμούς ΟΗΕ(Βαρώσια), ΝΑΤΟ(Αν. Μεσόγειο, Συρία, Ιράκ) και ΕΕ(Λιβύη).

Με μια αλαζονική νοοτροπία μικρομέγαλου παίχτη, επιδιώκει με θράσος να καταστεί ισότιμος συνομιλητής των μεγάλων δυνάμεων, γράφοντας τις προειδοποιήσεις τους στα παλαιότερα των υποδυμάτων του.

Εκμεταλλεύεται την μεταβατική περίοδο αλλαγής προέδρου στις ΗΠΑ, την αμηχανία και την αναβλητικότητα της ΕΕ, τα γιγαντιαία διμερή οικονομικά συμφέροντα Κρατών όπως η Γερμανία, η Μ. Βρετανία, η Ρωσία, η Κίνα κ.α. στην Τουρκική αγορά.

Προχωρά σε πλήρη αθέτηση των συμμαχικών του υποχρεώσεων πχ αρνήθηκε να διευκολύνει τις ΗΠΑ στον πόλεμο με το Ιράκ από τη Βάση του Ιτζιρλίκ ή τη διέλευση συμμαχικών στρατευμάτων, αγόρασε οπλικά συστήματα S400 από την ανταγωνιστική της Δύσης Ρωσική αγορά και τα χρησιμοποιεί, συνεργάστηκε με τη διεθνή τρομοκρατία και το ISIS, παραβίασε τον στρατιωτικό αποκλεισμό στη Λιβύη και προχώρησε σε ένα προκλητικό και ανυπόστατο νομικά Μνημόνιο με την Τρίπολη, ενεπλάκη εναντίον των Αρμενίων στο Ναγκόρνο Καραμπάχ και τώρα επιχειρεί εναντίον των πολυτιμότερων συμμάχων της Αμερικής στη Συρία, των Κούρδων.

Όσο η Δύση θεωρητικολογεί, η Τουρκία αποθρασύνεται, θυμίζοντας έντονα τη μετάβαση από την Περσία του Σάχη στο Ιράν του Χομεϊνί.

Ο Τούρκος πρόεδρος μονομαχεί ιστορικά και επικοινωνιακά με το φάντασμα του Κεμάλ Αττατούρκ και προσπαθώντας να σκεπάσει την εσωτερική κατάρρευση της τουρκικής οικονομίας και τον ουσιαστικό κλονισμό της Δημοκρατίας με την καταπάτηση των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων κατά το Συμβούλιο της Ευρώπης, χρησιμοποιεί εμβληματικά ζητήματα, επιδιώκοντας να στρέψει την προσοχή της κοινής γνώμης του προς το εξωτερικό, με έναν απίστευτο Νεοοθωμανικό Αναθεωρητικό Ισλαμοεθνικισμό.

Υπονοώντας ότι ο Κεμάλ μετέτρεψε την μεγάλη Οθωμανική Αυτοκρατορία του 1453 στη μικρή και συμβιβασμένη Τουρκία του 1923, επιλέγει εδώ και καιρό να αμφισβητήσει 4 εμβληματικά ζητήματα που δυστυχώς κάνουμε πως δεν τα καταλαβαίνουμε:
1. Επιδιώκει συστηματικά τη θραύση της πολυμερούς Συμφωνίας της Λοζάνης.
2. Μετατρέπει την Αγία Σοφία και άλλες Εκκλησίες σε Τζαμιά.
3. Αμφισβητεί de facto στην Κύπρο, στο Αιγαίο, στην Αν. Μεσόγειο και αλλού το διεθνες δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας.
4. Επιδιώκει στη πράξη την κατάλυση της Συνθήκης του Μοντρέ και άρα τη διεθνοποίηση των «τουρκικών στενών», όπως τα ονομάζουν, με την κατασκευή του Ινσταμπούλ Κανάλ στην Κωνσταντινούπολη.

Συγκεκριμένα η Τουρκία επιδιώκει:

α) Στην πράξη να ακυρώσει τη Συνθήκη της Λοζάνης με την αμφισβήτηση των υφιστάμενων συνόρων της στη Συρία, το παράνομο Μνημόνιο με τη Λιβύη, την ανάμιξη της στο Ιράκ, τη δημιουργία ενός μεταφερόμενου μισθοφορικού στρατού τζιχαντιστών, την αμφισβήτηση της Ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο σε αέρα, θάλασσα και νησιά, την προκλητική στάση της στη Κύπρο και την Αν. Μεσόγειο, την εργαλειοποίηση μεταναστών στον Έβρο και τα νησιά, την προσπάθεια τουρκοποίησης και εκμετάλλευσης της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη.

Η Τουρκία νιώθοντας αδύναμη μπροστά στη γεωγραφία και το διεθνες δίκαιο, επιχειρεί με αυθαίρετους και επικίνδυνους για την ειρήνη και τη σταθερότητα τρόπους, να δημιουργήσει ένα ad hoc δίκαιο, όπως βολεύει μόνο στην ίδια, για να επιβάλει την ηγεμονική της θέση στην περιοχή ακόμα και με κόστος την κατάρρευση της Νοτιοανατολικής Πτέρυγας του ΝΑΤΟ.

β) Η μετατροπή της Εκκλησίας της Αγίας Σοφίας από Μουσείο και Παγκόσμιο Σύμβολο όχι μόνο της Οικουμενικής Ορθοδοξίας, αλλά της Συνεύρεσης, της Συνεννόησης και του Αλληλοσεβασμού μεταξύ μεγάλων Θρησκειών και Πολιτισμών σε Ισλαμικό Τέμενος και μάλιστα με τελετουργικό που παραπέμπει στον Μωάμεθ τον Β´ τον Πορθητή, επιδεικνύει την οριστική απόφαση του Τούρκου Προέδρου να «εκτελέσει» συμβολικά τον Κεμάλ, ακυρώνοντας το Προεδρικό Διάταγμα του το 1934 και επικυρώνει τη βαθιά πλέον ταύτιση του με τους ακραίους εθνικιστές αλλά και τους φανατικούς Ισλαμιστές.

Η πλήρης ανάδειξη του Ισλαμοεθνικισμού

γ) Η παρατεταμένη και ισχυρή προκλητικότητα της «Γαλάζιας Πατρίδας» στην Ελληνική και την Κυπριακή ΑΟΖ, οι συνεχείς παραβάσεις και παραβιάσεις του Ελληνικού εναέριου χώρου, ο εξευτελισμός των αποφάσεων του ΟΗΕ με τα προεδρικά πικ-νικ στα Βαρώσια της Κύπρου και η ωμή παρέμβαση του στις εκλογές των κατεχομένων για την προώθηση προσώπων που υποστηρίζουν τη διχοτόμηση της Μεγαλονήσου, η αυθαίρετη απόπειρα μονομερούς διεύρυνσης της ατζέντας των διμερών ζητημάτων με την Ελλάδα, αποδεικνύουν τον τουρκικό τορπιλισμό ενός διμερούς διαλόγου ή της από κοινού προσφυγής στο Δικαστήριο της Χάγης.

Η Τουρκία επικαλείται το δίκαιο της θάλασσας χωρίς να το έχει υπογράψει και κυρώσει παραβιάζοντας το στην πράξη.

Αρνείται την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας, δηλ. ενός Κράτους -Μέλους της ΕΕ που τελεί υπό παράνομη εισβολή και κατοχή, την ώρα που θα ήθελε να ενταχθεί και η ίδια, όπως ισχυρίζεται, σε αυτήν.

Μιλάει για Ειρήνη και συνεργασία την ώρα που η Εθνοσυνέλευση της επιμένει στην απειλή χρήσης βίας (Casus Belli), αν η Ελλάδα ασκήσει την εθνική της κυριαρχία επεκτείνοντας στα 12 μίλια τα χωρικά της ύδατα.

Την ίδια στιγμή επιδιώκει να ανοίξει όλα τα μέτωπα της σε Ιράκ-Συρία και Κούρδους, Ναγκόρνο Καραμπάχ και Αρμένιους, Λιβύη και Γάλλους, Ισραήλ, Αίγυπτο συμμαχώντας με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, Σ.Αραβία, Αραβικά Εμιράτα και άλλα Μουσουλμανικά κράτη επιδιώκοντας να επιβληθεί ως «Ηγεμονική Δύναμη» στην Αν. Μεσόγειο και ευρύτερα.

Η αναβίωση ενός επικίνδυνου Νεοοθωμανικού Αναθεωρητισμού που υποτιμά όλα τα γειτονικά Κράτη, ξεφτυλίζει διεθνείς Οργανισμούς και μεγάλες δυνάμεις και αποσκοπεί στη δημιουργία ενός «DE FACTO δικαίου», όπως τη βολεύει.

δ) Η κατάργηση της Συνθήκης του Μοντρέ 1936 και η τουρκοποίηση των Στενών του Βόσπορου με την κατασκευή του Ινσταμπούλ Κανάλ. Την ανακοίνωσε ο ίδιος ο Τ. Ερντογάν στο CNN Turk στις 5 Ιανουαρίου 2020, επικαλούμενος την ανάγκη αποσυμφόρησης του Βόσπορου και την αποφυγή ατυχημάτων, όπως αυτό που έγινε το 1979 με το πλοίο MT Independentα, ένα ρουμανικό πετρελαιοφόρο που συγκρούστηκε με ένα ελληνικό και εξερράγη, με 43 νεκρούς από το πλήρωμα και 70.000 τόνους πετρελαίου να χύνονται στη θάλασσα. Αντίστοιχα ατυχήματα έγιναν το 1988, το 1990, το 1991 και το 1993 με θύματα και καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.

Σύμφωνα με τα σχέδια του Τούρκου Προέδρου το Kanal Istanbul θα συνδέει τον Εύξεινο Πόντο με την Προποντίδα μετατρέποντας την Κωνσταντινούπολη σε νησί. Το έργο προβλέπεται να στοιχίσει 10 δις δολάρια. Θα έχει μήκος 43 χιλιόμετρα, πλάτος 150μ. και βάθος 25μ. Προβλέπεται να ολοκληρωθεί το 2025. Θα επιτρέπει τη διέλευση 85.000 πλοίων ετησίως(ακόμα και δεξαμενόπλοια χωρητικότητας 300.000 τόνων τύπου VLCC), έναντι 55.000 που είναι η δυναμικότητα του Βοσπόρου. Πολλοί συνδέουν ήδη τη χρηματοδότηση του με τον Εμίρη του Κατάρ, διότι έχει αναφερθεί ότι αγοράζει αυτός και πολλοί συμπατριώτες του σωρηδόν οικόπεδα γύρω από την περιοχή της διώρυγας για πολυτελείς κατοικίες 3εκ. κατοίκων, εμπορικά κέντρα, ξενοδοχεία, μαρίνες κλπ. Το μεγαλόπνοο αυτό σχέδιο του Τούρκου Προέδρου φαίνεται να δέχεται σφοδρή κριτική από την Αντιπολίτευση καθώς και από τον Δήμαρχο Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου για λόγους περιβαντολλογικούς, φόβους λόγω της σεισμικότητας της περιοχής, αγωνία μήπως καταστραφούν ανεκτίμητης αξίας αρχαιολογικοί χώροι καθώς και ανησυχία ότι η απόσχιση της περιοχής μεταξύ της διώρυγας και του Βοσπόρου δημιουργεί τεχνητό νησί και άρα μεγάλους επιχειρησιακούς κινδύνους από τη Θράκη σε πιθανή Ελληνο-Τουρκική διένεξη.

Με το έργο αυτό ο Ερντογαν φιλοδοξεί να αναδειχθεί σε ισχυρός συνομιλητής, τόσο των ΗΠΑ όσο και της Ρωσίας, διότι σκοτώνει το διεθνές καθεστώς ελέγχου που επέβαλε στο Βόσπορο και στα Δαρδανέλλια η Συνθήκη του Μοντρέ (20 Ιουλίου 1936).

Σύμφωνα με το Μοντρέ που είχε υπογράψει και η Ελλάδα τίθενται περιορισμοί στα πολεμικά πλοία, ενώ επιτρέπεται η ελεύθερη διέλευση εμπορικών πλοίων τόσο σε περίοδο ειρήνης , όσο και σε περίοδο πολέμου. Τα εμπλεκόμενα κράτη χωρίζονται σε δυο κατηγορίες, στα Παρευξείνια (Ρωσία, Τουρκία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Ουκρανία, Γεωργια) και στα εκτός. Για τα Παρευξείνια Κράτη η διέλευση πολεμικών πλοίων είναι ελεύθερη με προηγούμενη ενημέρωση της Τουρκίας 8 μέρες πριν. Αντίθετα μέχρι τώρα για τα μη Παρευξείνια Κράτη επιτρέπονται πολεμικά πλοία μικρότερου εκτοπίσματος που δεν μπορεί να ξεπερνά τους 30.000 τόνους και η παραμονή τους δεν μπορεί να ξεπερνά τις 21 μέρες με προηγούμενη κοινοποίηση στην Τουρκία 15 μέρες πριν τη διέλευση τους. Ενώ απαγορεύονται τα υποβρύχια για τις μη Παρευξεινιες Χώρες. Το διεθνές καθεστώς παρέμεινε αμετάβλητο ακόμα και κατά τη διάρκεια του Β’Παγκόσμιου Πολέμου, ενώ από το Νοέμβριο του 1994 ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός έθεσε εν ισχύ τις δικές του προτάσεις διάπλου των Στενών.

Με τη νέα διώρυγα που θα ελέγχει, η Τουρκία επιδιώκει να μεταβάλει το καθεστώς ελεύθερης διέλευσης, όχι μόνο για να επιτύχει καλύτερα οικονομικά και περιβαλλοντικά αποτελέσματα για τον εαυτό της, αλλά κυρίως για να αναβαθμίσει τον γεωπολιτικό της ρόλο ελέγχοντας πλήρως την πίσω πόρτα της Ρωσίας και των άλλων Παρευξεινίων Χωρών και διαδραματίζοντας ένα στρατηγικό ρόλο για τα συμφέροντα των ΗΠΑ και της ΕΕ στην ευρύτερη περιοχή.

Όλα όσα προανεφέρθηκαν αποδεικνύουν ότι η συμπεριφορά της γείτονος υπερβαίνει τα στενά όρια των διμερών διαφορών.

Προσβάλει ευθέως τον Αξιακό Κώδικα της Δύσης. Αμφισβητεί για πρώτη φορά μεταπολεμικά τόσο έντονα το ρόλο των Διεθνών Οργανισμών. Καταστρέφει στην πράξη το διεθνές δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας. Χλευάζει την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αγνοεί τον ΟΗΕ. Υπονομεύει την Νοτιανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ και περιφρονεί επικίνδυνα τις ΗΠΑ. Απειλεί τη Γαλλία. Εκβιάζει τη Γερμανία μέσω του μεγάλου όγκου εμπορικών και οικονομικών σχέσεων(35 δις). Χρησιμοποιεί τυχοδιωκτικά τη Ρωσία.

Θυμάμαι το 2014 ως επικεφαλής της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην Κοινοβουλευτική Συνέλευση του ΝΑΤΟ, είχα βρεθεί στο Βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών στο Λονδίνο, λόγω της Συνόδου Κορυφής του Οργανισμού. Ήταν η εποχή που ξεκινούσε το εμπάργκο στη Ρωσία. Όταν ρώτησα τον Βρετανό Υπουργό των Εξωτερικών τι θα γίνει με τις αυξανόμενες Ελληνικές εξαγωγές στη Ρωσική αγορά; Τι θα γίνει με τα 2,5 εκ. Ρώσους τουρίστες που έρχονται κάθε χρόνο στην Ελλάδα; Μου απάντησε χωρίς καν να το σκεφθεί: «Προέχουν τα συμφέροντα της Ευρωατλαντικής Συμμαχίας και η προάσπιση των Αξιών της Δύσης». Αναρωτιέμαι άραγε τώρα δεν ισχύει το ίδιο με την εκτροπή της Τουρκίας και τα οικονομικά ή εξοπλιστικά συμφέροντα κάποιων μεγάλων κρατών; (Sic)

Στην περίπτωση της Τουρκίας λοιπόν δεν θα κριθεί μόνο η αποφασιστικότητα και η διπλωματική ή αποτρεπτική αποτελεσματικότητα της σύγχρονης Ελλάδας. Θα κριθεί η αντοχή της μεταπολεμικής διεθνούς τάξης και η σοβαρότητα των Διεθνών Οργανισμών.


- Θα τολμήσει η ΕΕ να επιβάλλει αποφασιστικές κυρώσεις στην Τουρκία;
- Θα αποφασίσει το ΝΑΤΟ να ξεπεράσει την εθελοτυφλία των ίσων αποστάσεων που το υπονομεύουν, επιβάλλοντας όρους κανονικής συμμαχίας;
- Θα αποφασίσουν οι ΗΠΑ να ακούσουν τη φωνή του Κογκρέσσου και του Στέητ Ντηπάρτμεντ και να πειθαρχήσουν την Τουρκία στη λογική και τη σύνεση;
- Θα αποφασίσει η Γερμανική Κυβέρνηση να ιεραρχήσει επιτέλους την Ιδέα της Ενωμένης Ευρώπης πάνω από τα στενά εθνικά οικονομικά συμφέροντα της Γερμανιας;
- Θα αποφασίσει η Γαλλία να περάσει από τα λόγια στις πράξεις;
- Τέλος η ίδια η Τουρκία και ιδιαίτερα ο Ταγήπ Ερντογάν θα θελήσει και θα μπορέσει να απελευθερωθεί από τον εσωστρεφή Ισλαμοεθνικισμό του και να επιστρέψει στην εποχή της σωφροσύνης και της εμπιστοσύνης που είχε αρχίσει να καλλιεργείται στις αρχές τις δεκαετίας τους 2000 πριν καταστραφεί η Χώρα του και ανατιναχθεί η Ειρήνη στην περιοχή;

Ότι από αυτά συμβεί ή δεν συμβεί, η Ελλάδα έχει ιστορικό και εθνικό χρέος να είναι έτοιμη και αποφασισμένη να τα αντιμετωπίσει όλα, ακόμα και μόνη της.

Αυτό διδάσκει η ιστορία. Αυτό προϋποθέτει και μια σοβαρή Εθνική Στρατηγική. Προτάσσουμε τη συνεργασία, τη συνεννόηση και τη φιλία. Είμαστε όμως ενωμένοι και αποφασισμένοι, οργανωμένοι και έτοιμοι, αν προκληθούμε, να προασπιστούμε τα δίκαια και τα συμφέροντα της πατρίδας μας. Σε μια τέτοια συγκυρία «το μάτι της Ελλάδας πρέπει συνεχώς να γυαλίζει…»

Δρ. Ευριπίδης Στ. Στυλιανίδης
Βουλευτής Ροδόπης Νέας Δημοκρατίας
Επικ. Καθηγητής Νομικής Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου
KomotiniPress