Τι έγινε… «συμμαζεύτηκε» τελικά η Τουρκία;

Στη χώρα μας δυστυχώς υπάρχει μία διαχρονική γενική τάση «απόδρασης» από τη δυσάρεστη πραγματικότητα που λέγεται τουρκική απειλή κατά των μειζόνων εθνικών συμφερόντων και της ασφαλείας της πατρίδας μας, απόρροια του Τουρκικού Αναθεωρητισμού ανεξάρτητα από το αν το Τουρκικό Κράτος ελέγχεται από τους κοσμικούς «δυτικότροπους» Κεμαλιστές ή από τους Ισλαμιστές Νέο-Οθωμανούς. Οφείλουμε να επισημάνουμε ότι στο πεδίο της Ασφάλειας «απειλή είναι η εκδηλωμένη πρόθεση της μία πλευράς να προκαλέσει ζημιά σε βάρος των συμφερόντων της άλλης χρησιμοποιώντας ακόμα και στρατιωτική βία αν η τελευταία δεν αποδεχθεί τις απαιτήσεις της». Αυτή είναι και η ουσία της εξαναγκαστικής στρατηγικής της Άγκυρας.

Μετά τα «ξεφυσήματα» ανακούφισης κάποιων δημοσιογράφων διότι… αποφύγαμε το «κακό» και την ατάκα διεθνολόγου για «το τρομακτικό καλοκαίρι» που περάσαμε πέρσι, κάτι που υποδηλώνει φοβικά σύνδρομα (σε αυτά στηρίζεται κυρίως η τουρκική εξαναγκαστική πολιτική), τα αφηγήματα περί «στριμώγματος της Τουρκίας» και τις διάφορες υπερβολές «περί συμμαχιών» είναι φυσικό ο μέσος πολίτης να τείνει να πιστέψει ότι ο Ερντογάν και οι Τούρκοι… συμμαζεύτηκαν και αποκλιμάκωσαν! Τις τελευταίες ημέρες μάλιστα άρχισε πάλι να κυκλοφορεί το μύθευμα ότι οι ενέργειες του Ερντογάν είναι για «εσωτερική κατανάλωση». Αυτό το οποίο μάλλον δεν γίνεται κατανοητό είναι ότι οι ενέργειες της Άγκυρας απέναντι στην χώρα μας είτε όταν κλιμακώνουν είτε όταν δείχνουν ότι…. «αποκλιμακώνουν» αποτελούν τακτικές κινήσεις μίας συγκεκριμένης Στρατηγικής προσθέτοντας κάθε φορά μικρά… μικρά κέρδη που εξελίσσονται και σε τετελεσμένα!

Ο Διπλωματικός Συντάκτης Νίκος Μελέτης το εξηγεί με πολύ κατανοητό τρόπο σε άρθρο του στο Liberal την 29 Μαρτίου επισημαίνοντας ότι η αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας δεν αναστέλλεται, ούτε εγκαταλείπεται επειδή η Άγκυρα αποφάσισε, με την ίδια ευκολία με την οποία έστειλε το τουρκικό ερευνητικό Oruc Reis στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και το Barbaros και το Yavuz στην κυπριακή ΑΟΖ, να τα αποσύρει, αφού πάντως θεωρητικά είχαν ολοκληρώσει την αποστολή τους! Προσέθεσε δε ότι η …«αποκλιμάκωση» είναι μια κίνηση τακτικής εκ μέρους της Τουρκίας καθώς ήταν η ίδια που προκάλεσε την κλιμάκωση και απέσυρε τα πλοία της όχι επειδή υπέκυψε στις διεθνείς αντιδράσεις και στις απειλές της Ε.Ε αλλά επειδή ολοκληρώθηκε η αποστολή τους και επειδή η Τουρκία θεώρησε ότι η αποχώρηση των πλοίων θα καταγραφεί ως κίνηση που πρέπει να... ανταμειφθεί! To γνωστό ανατολίτικο παζάρι το οποίο για έναν και πλέον αιώνα, κάνει με ιδιαίτερη επιτυχία η Τουρκία άλλοτε εκβιάζοντας, άλλοτε εμπαίζοντας και άλλοτε απειλώντας τον διεθνή παράγοντα! Και εδώ θα τόνιζα ότι αφού «κερδίζει αυτά που κερδίζει» μας έχει διδάξει ότι αργά ή γρήγορα θα το «πάει ξανά από την αρχή».

Είναι αμφίβολο αν το ομολογουμένως θολό τοπίο των λεγομένων «διερευνητικών» συζητήσεων θα δημιουργήσει, όπως υποστηρίζεται από κάποιους, τουλάχιστον ένα κλίμα ηρεμίας και αποφυγή προκλητικών ενεργειών από τους γείτονες που θα μπορούσαν να φθάσουν ακόμα και σε στρατιωτική σύγκρουση. Οι προκλητικοί πλόες στην καρδιά του Αιγαίου του ωκεανογραφικού του Τουρκικού ΠΝ λίγες ημέρες πριν από τον 62ο κύκλο των συζητήσεων στην Αθήνα, η αυξημένη δραστηριότητα της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας με σκληρές εμπλοκές και οι πτήσεις πάνω από εδάφη της ελληνικής επικράτειας (υπερπτήσεις), δεν επιτρέπουν περιθώρια έστω συγκρατημένης αισιοδοξίας.

Λίγες ημέρες μετά την κατ’ αρχήν ευνοϊκή τοποθέτηση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου απέναντι της με την λεγόμενη «θετική ατζέντα» (που σημειωτέον δεν μνημόνευσε ουδόλως έστω και στοιχειωδώς τα βασικά σημεία της την έκθεσης Μπορέλ, ο Τούρκος Υπουργός Ενεργείας Φατίχ Ντονμέζ ανακοίνωσε ότι μόλις τελειώσουν οι εργασίες συντηρήσεως (σαφείς οι λόγοι της αποχής) των σεισμογραφικών πλοίων και των πλωτών γεωτρύπανων η χώρα του θα συνεχίζει τις «προγραμματισμένες» έρευνες στην Ανατολική Μεσόγειο και όπως είπαμε …«άντε πάλι από την αρχή». Ο Ερντογάν και η πολιτική ελίτ που τον πλαισιώνει, «διαβάζουν» πολύ καλά τους συσχετισμούς, τις αντοχές, τις …ανοχές αλλά και το μέχρι που μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι δυνατότητες της, γιατί έχει και δυνατότητες … «ζημιάς» η ΕΕ. Οι Τούρκοι αντιλαμβάνονται ότι έχουν απέναντι τους μία πλαδαρή και άνευρη Ένωση όπου σκανδαλωδώς τα συμφέροντα της Γερμανίας πρωτίστως και δευτερευόντως της Ιταλίας, Ισπανίας αλλά και 2-3 άλλων μικρότερων χωρών υπερισχύουν της αλληλεγγύης και των αρχών και αξιών της ΕΕ. Αυτό λοιπόν τους επιτρέπει να κάνουν «ότι θέλουν» όπως με πολύ κομπασμό αλλά και έκδηλη κυνικότητα δήλωσε ο Τούρκος Υπουργός Εσωτερικών, ο …πολύς Σουλεϊμάν Σοϊλού! Το γεγονός ότι ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου κ. Σαρλ Μισέλ και η Πρόεδρος της Επιτροπής της ΕΕ κ. Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν μεταβαίνουν σήμερα Τρίτη στην Άγκυρα για συνομιλίες για το μέλλον των Ευρώ-τουρκικών σχέσεων και δεν προσκαλείται η Τουρκική πολιτική ηγεσία στις Βρυξέλλες λέει πολλά.

Τα πράγματα με τις ΗΠΑ είναι βέβαια διαφορετικά. Ο Ερντογάν έπαψε να έχει προνομιακή σχέση με τον Αμερικανό Πρόεδρο όπως αυτή που απολάμβανε επί μία τετραετία με τον Τραμπ. Έχει όμως πλήρη συναίσθηση της αμείωτης αξίας που έχει η χώρα του στο λεγόμενο γεωπολιτικό «χρηματιστήριο» και ότι είναι πλέον «διαπεριφερειακός παίκτης», έχοντας πατήσει στην Συρία, στην Λιβύη αλλά και στον Καύκασο. Στο τρίγωνο ΗΠΑ-Ελλάδα-Τουρκία υπάρχουν δύο ευδιάκριτα βασικά δεδομένα. Το πρώτο είναι ότι αναντίρρητα οι Ελληνοαμερικανικές σχέσεις βρίσκονται στο καλύτερο επίπεδο μετά από δεκαετίες κάτι που το βλέπουν ξεκάθαρα στην Άγκυρα και βέβαια… ενοχλούνται. Το δεύτερο στοιχείο που και αυτό είναι ξεκάθαρο είναι ότι παράλληλα διατηρείται και η πολιτική των ίσων αποστάσεων όπως έχουν δείξει τόσο η τηλεφωνική επικοινωνία του Αμερικανού ΥΠΕΞ κ. Μπλίνκεν με τους ομολόγους του Τσαβούσογλου και Δένδια όσο και αυτή που έγινε την προηγούμενη εβδομάδα μεταξύ του Υπουργού Άμυνας κ. Ώστιν με τους δικούς του ομολόγους Παναγιωτόπουλο και Ακάρ. Παρεμπιπτόντως να πούμε ότι η μόνη διαφορά στις δύο σχετικές ανακοινώσεις του Πενταγώνου ήταν στο ότι η Ελλάδα ενθαρρύνεται να αποκτήσει αμερικανικά οπλικά συστήματα ενώ η Τουρκία να απομακρύνει του S-400 κάτι βέβαια και που αυτό… παζαρεύει. Όμως η κατάσταση γίνεται πιο πολύπλοκή με την εντατικοποίηση του στρατηγικού ανταγωνισμού ΗΠΑ-Κίνας και φυσικά με την σκλήρυνση της στάσης της Ουάσιγκτον απέναντι στην Μόσχα, δεδομένης και της έντασης που επικρατεί εδώ και λίγες ημέρες μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Αργά ή γρήγορα η Τουρκία θα πρέπει να επιλέξει «στρατόπεδο» με την εκτίμηση μας ότι πάντως δεν θα… απομακρυνθεί από την Δύση.

Την 14 Απριλίου έχει προγραμματιστεί η επίσκεψη του κ. Δένδια στην Άγκυρα για την οποία σχεδόν καθημερινά τονίζεται ότι θα γίνει αν το επιτρέψουν οι συνθήκες. Βέβαια δεν γνωρίζουμε πως ορίζονται οι… «κατάλληλες συνθήκες» αλλά μετά το «συγχωροχάρτι» που δώσαμε στον ταραχοποιό της Ανατολικής Μεσογείου με το να δεχθούμε την έναρξη των διερευνητικών πριν την Σύνοδο Κορυφής της 25 Μαρτίου, η Τουρκία η ίδια θα πρέπει να προβεί σε κάποια ενέργεια που να δείχνει ότι ουσιαστικά συμμορφώνεται. Όσοι όμως έχουν μελετήσει για χρόνια σε βάθος την γειτονική μας χώρα και είναι απαλλαγμένοι ευσεβοποθισμών εκτιμούν ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να απεμπολήσει την αναθεωρητική της πολιτική. Για αυτή πρέπει να αποκατασταθούν τα γεωγραφικά και ιστορικά λάθη στο Αιγαίο και να επιτευχθεί ο τελευταίος στόχος της Στρατηγικής Νιχάτ Ερίμ στην Κύπρο που αφορά τον καθολικό πολιτικό έλεγχο της Μεγαλονήσου.. Πολύ σύντομα θα αντιμετωπίσουμε και πάλι τους «τουρκικούς τσαμπουκάδες» (συμπαθάτε με για την γλώσσα) και η κατάσταση θα είναι ακόμα πιο περίπλοκη.

Κλείνοντας θα επαναλάβω αυτό που έγραψε χθες ο Θανάσης Μαυρίδης στο Liberal. H σύγκρουση με την Τουρκία είναι αναπόφευκτη όσο εμείς υποχωρούμε, πιστεύοντας ότι θα αποφύγουμε τα χειρότερα «καλοπιάνοντας» το θηρίο. Αντίθετα, η πιθανότητα ενός πολέμου απομακρύνεται όσο εμείς ισχυροποιούμε την δύναμη αποτροπής και ενισχύουμε τις συμμαχίες μας (σημ. θα τις αποκαλούσα περιφερειακές στρατηγικές αμυντικές συνεργασίες που δημιουργούν συνθήκες εξωτερικής-στρατηγικής εξισορρόπησης). Παρά τις συνθήκες ανισότητας Ισχύος που δημιουργήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια η Τουρκία πάνω απ’ όλα υπολογίζει την αντίδραση της Ελλάδας!

Κωνσταντίνος Λουκόπουλος
Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»

Liberal