Ο Σοβιετικός αγωγός που κρατά ενεργειακά «δέσμια» την Ευρώπη εδώ και 58 χρόνια

O αγωγός Druzhba (που σημαίνει «Φιλία») μήκους 5.000 χιλιομέτρων, σχεδιάστηκε από τους σοβιετικούς ηγέτες το 1958 για να τροφοδοτούνται οι χώρες της Σοβιετικής ¨Ένωσης που ανήκαν στο κομμουνιστικό μπλοκ. EPA/ZSOLT SZIGETVARY

H ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από την Ρωσία, δεν είναι υπόθεση των τελευταίων χρόνων και σίγουρα δεν θα είναι εύκολη και γρήγορη, παρά τις όποιες δηλώσεις ευρωπαίων ηγετών.

Μια εξάρτηση που ξεκίνησε εδώ και 58 χρόνια μέσω της δημιουργίας αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου που ξεκινούσαν από την κεντρική Ρωσία με προορισμό διυλιστήρια στην Ευρώπη, η οποία εξαρτάται έκτοτε κατά 30% από το ρωσικό πετρέλαιο και κατά 40% από το φυσικό αέριο, με μακροπρόθεσμα συμβόλαια υψηλών ρητρών.

Ο αγωγός Druzhba 

Σύμφωνα με τους FT, ο αγωγός Druzhba (που σημαίνει «Φιλία») μήκους 5.000 χιλιομέτρων, σχεδιάστηκε από τους σοβιετικούς ηγέτες το 1958 για να τροφοδοτούνται οι χώρες της Σοβιετικής ¨Ένωσης που ανήκαν στο κομμουνιστικό μπλοκ.

Από το 1964 που λειτούργησε για πρώτη φορά, μεταφέρει  σχεδόν 1 εκατομμύριο βαρέλια πετρελαίου την ημέρα από το Almetyevsk στην κεντρική Ρωσία σε διυλιστήρια στη Λευκορωσία, στην Πολωνία , Γερμανία, Σλοβακία, Τσεχία και Ουγγαρία.

Ο αγωγός αυτός είναι η βασική αιτία της άρνησης των ευρωπαϊκών αυτών χωρών να επιβάλλουν ενεργειακό εμπάργκο στη Ρωσία παρά τις ασφυκτικές πιέσεις της Ουάσιγκτον.

Ο αγωγός «Φιλίας» έγινε από τότε η βασική ενεργειακή πηγή της Ευρώπης, παρέχοντας άμεση τροφοδοσία σε περισσότερα από δώδεκα ευρωπαϊκά διυλιστήρια.

Οι δύο κεντρικές εγκαταστάσεις του είναι στα γερμανικά διυλιστήρια Schwedt και Leuna — και η εξάρτηση της χώρας από αυτά την καθιστά πιο εκτεθειμένη από κάθε άλλο μέλος της ΕΕ σε τυχόν περαιτέρω κυρώσεις που εμποδίζουν ή περιορίζουν τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου.

Όπως αναφέρει ο Alex Booth, επικεφαλής έρευνας στην Kpler, μια ομάδα έρευνας εμπορευμάτων «το να αλλάξεις τον τρόπο μέσω του οποίου εφοδιάζεται μια χώρα είναι είναι κάτι που θέλει χρόνο αλλά είναι εφικτό. Όταν όμως έχεις διυλιστήρια στον αγωγό, όπως έχει η Γερμανία, η αναδιοργάνωση του εφοδιασμού της χώρας είναι πολύ πιο δύσκολη».

Κι αυτό γιατί ενώ τα παράκτια διυλιστήρια συχνά λαμβάνουν ένα μείγμα αργού πετρελαίου που παραδίδεται δια θαλάσσης από διαφορετικούς προορισμούς, αυτά που βρίσκονται σε έναν αγωγό είναι σχεδιασμένα για ένα συγκεκριμένο καύσιμο.

Η ρωσική κρατική Transneft, η οποία εκμεταλλεύεται την Druzhba, στοχεύει να παραδώσει περίπου 914.000 b/d στην Ευρώπη μέσω του αγωγού το 2022, από τα οποία 261.000 b/d θα διοχετευτούν στην Πολωνία και 388.000 b/d στη Γερμανία, σύμφωνα με την S&P Global καθώς η Transneft έχει δεσμευτεί οτι δεν θα σταματήσει τις ροές πετρελαίου από το οποίο το ένα τέταρτο καταλήγει στη Γερμανία.

Αυτός είναι και ο λόγος που παρότι, ΗΠΑ και Ηνωμένο Βασίλειο απαγόρευσαν την περασμένη εβδομάδα τις μελλοντικές εισαγωγές πετρελαίου από τη Ρωσία, ο Olaf Scholz, υποστήριξε ότι προτιμά να ασκήσει «βιώσιμη» πίεση στη Μόσχα, ώστε να μην πληρώσουν οι γερμανοί καταναλωτές το τίμημα των ρωσικών κυρώσεων. Η ανάπτυξη εναλλακτικών λύσεων στη ρωσική ενέργεια, «δεν μπορεί να γίνει εν μία νυκτί», είπε χαρακτηριστικά ο γερμανός καγκελάριος.

Δέσμια τα Γερμανικά διυλιστήρια 

Όμως το Βερολίνο έχει μια ακόμη σημαντική δέσμευση. Το διυλιστήριο Schwedt όχι μόνο επεξεργάζεται ρωσικό πετρέλαιο αλλά ανήκει και στη Rosneft, τον πετρελαϊκό κολοσσό που με τη σειρά του ελέγχεται από το Κρεμλίνο.

Η Rosneft κατέχει επίσης το 54% στην PCK Raffinerie GmbH, η οποία εκμεταλλεύεται την εγκατάσταση, μαζί με τη Shell και την ιταλική Eni.

Η Eni μάλιστα, η οποία κατέχει το 8,33% της PCK, σε πρόσφατη ανακοίνωσή της υποστηρίζει ότι οι δραστηριότητες διύλισης δεν επηρεάστηκαν από τις κυρώσεις αν και  σκοπεύει να πουλήσει τις μετοχές της και να αποσυρθεί από την παραδοσιακή διύλιση, μια απόφαση που όπως υποστηρίζει ελήφθη πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η Rosneft έχει κάνει φανερές τις προθέσεις της να αυξήσει το μερίδιο της στο διυλιστήριο εξαγοράζοντας το 37,5% της Shell μετά την ανακοίνωση της εταιρείας το 2021, που είναι εισηγμένη στο χρηματιστήριο του Λονδίνου, ότι θα πουλήσει της μετοχές της με τον ρωσικό όμιλο να έχει δηλώσει ήδη ισχυρό ενδιαφέρον. Η συναλλαγή βρίσκεται στη διαδικασία  έγκρισης από τις γερμανικές αρχές.

Η ΕΕ έχει επιβάλλει τόσο στην Rosneft όσο και στην Transneft κυρώσεις από το 2014, όταν η Ρωσία προσάρτησε την Κριμαία. Τον περασμένο μήνα οι κυρώσεις ενισχύθηκαν με δέσμευση περιουσιακών στοιχείων και ταξιδιωτικές απαγορεύσεις στον Ρώσο ιδιοκτήτη  της Rosneft, Igor Sechin, και στον διευθύνοντα σύμβουλο της Transneft, Νικολάι Τοκάρεφ οι οποίοι βρίσκονται στη λίστα των 24 ρώσων ολιγαρχών, επιχειρηματιών και κυβερνητικών αξιωματούχων.

Το διυλιστήριο Schwedt στη Γερμανία, επεξεργάζεται 12 εκατομμύρια τόνους αργού πετρελαίου ετησίως — περίπου 220.000 b/d — και προμηθεύει το 90% της βενζίνης, του καυσίμου αεριωθουμένων, του ντίζελ και του μαζούτ στο Βερολίνο και στο γύρω κρατίδιο του Βρανδεμβούργου, σύμφωνα με την PCK.

Ο Patrick Pouyanné, διευθύνων σύμβουλος της Total, η οποία εκμεταλλεύεται το διυλιστήριο Leuna 240.000 b/d δυτικά της Λειψίας, είπε σε συνέδριο στο Χιούστον την περασμένη εβδομάδα ότι από όλα τα ευρωπαϊκά διυλιστήρια της εταιρείας, η Leuna θα αντιμετώπιζε τις μεγαλύτερες «δυσκολίες» εάν η ρωσική προμήθεια πετρελαίου της διακοπεί.

Η εταιρεία διερευνά εναλλακτικές επιλογές για την προμήθεια της Leuna, συμπεριλαμβανομένης μιας διαδρομής μέσω του Γκντανσκ στην Πολωνία, αν και η Total αρνείται να το επιβεβαιώσει.

Από την έναρξη της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου έως και της 6 Μαρτίου, η Ευρώπη εισήγαγε 5,1 εκατομμύρια b/d πετρελαίου και προϊόντων πετρελαίου από τη Ρωσία δια θαλάσσης, σύμφωνα με την Kpler, με το μεγαλύτερο κομμάτι να πηγαίνει σε διυλιστήρια στην Ολλανδία για περαιτέρω διανομή. Μια ακόμη ενεργειακή διαδρομή, που περνά από τη Ρωσία.

Mε πληροφορίες από imerisia.gr, Γιούλα Ζαχιώτη