Γρηγόρης Πιερή Αυξεντίου: Ο Ημίθεος που εξευτέλισε την Βρετανική Αυτοκρατορία με το ηχηρό Μολών Λαβε

ΣΚΙΤΣΟ ΤΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΓΚΟΥΜΑ – Παραπέμπει στο ερώτημα: Πώς τα κατάφεραν να μας αναγκάσουν να ανταλλάξουμε τους ήρωες μας με “φαντάσματα” …με ότι σημαίνει αυτό.

Του ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΥ (ΝΤΙΝΟΥ) ΑΥΓΟΥΣΤΗ *

Κάθε Μάρτη η Κύπρος ανηφορίζει για τον Μαχαιρά και γονατίζει ευλαβικά μπροστά στο κρησφύγετο του Υπαρχηγού της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών (Ε.Ο.Κ.Α.), Γρηγόρη Πιερή Αυξεντίου,.

Από παιδί με ρωτούσε και με ξαναρωτούσε, αφηγείται η μάνα του, για τους ήρωες του ’21 και τους αγώνες του γένους! Μελετούσε για τον Αθανάσιο Διάκο, το Μάρκο Μπότσαρη, τον Οδυσσέα Ανδρούτσο και όλους τους ήρωες. Είχε πάθος με την Ελλάδα ο Γρηγόρης…, λέει η αδελφή του Χρυσταλλού.

Το 1949 τον βρίσκουμε στην Αθήνα. Το όνειρο του να φοιτήσει στη Σχολή Ευελπίδων δεν θα πραγματοποιηθεί. Γίνεται Έφεδρος Αξιωματικός και υπηρετεί στα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Εκεί γνωρίζεται με τον Κυριάκο Μάτση που σπουδάζει στη Γεωπονική Σχολή της Θεσσαλονίκης και μαζί προετοιμάζονται για τον αγώνα Λευτεριάς. Η Ελληνική Κυβέρνηση αρνείται να τον προάγει σε μόνιμη θέση ανθυπολοχαγού και πικραμένος επιστρέφει στην Κύπρο.

• Τον Ιανουάριο του 1955 γίνεται μέλος της Ε.Ο.Κ.Α. Αντί του καθιερωμένου όρκου, ο Αρχηγός Διγενής δέχθηκε τον λόγο της στρατιωτικής του τιμής. Κατά καιρούς του δόθηκαν τα ψευδώνυμα «Ζήδρος», «Ρήγας», «Αίαντας», «Άρης», «Μάστρος», «Ανταίος» και «Ζώτος».

Η στρατιωτική του κατάρτιση, το θάρρος και οι μεγάλες μάχες που έδωσε τον ανέδειξαν ως τον πρώτο μεταξύ των πρώτων ανταρτών της Ε.Ο.Κ.Α.

Στις 10 Ιουνίου 1955 θα παντρευτεί κρυφά στο μοναστήρι της Αχειροποιήτου στην Λάπηθο την εκλεκτή της καρδιάς του Βασιλική, με δανεικούς αρραβώνες και κλωνάρια ελιάς.

Στις 11 Δεκεμβρίου 1955 θα επιδείξει τις εξαίρετες στρατιωτικές του ικανότητες στην ιστορική μάχη των Σπηλιών, παρασύροντας δυο φάλαγγες Άγγλων στρατιωτών, που ανηφόριζαν προς τα κρησφύγετα, να συγκρουσθούν μεταξύ τους με πολλούς νεκρούς και τραυματίες. Το Πάσχα του 1956 βρίσκει τον Αυξεντίου ν’ αναρρώνει μετά από εγχείρηση στο ιστορικό μοναστήρι του Μαχαιρά.

Εκεί θα συμβεί και το πρωτοφανές της εμφάνισής του ενώπιον των Άγγλων στρατιωτών, όταν αυτοί θα περικυκλώσουν το Μοναστήρι. Μεταμφιεσμένος σε καλόγερο θα παρουσιασθεί και θα συστηθεί στον Άγγλο επικεφαλής αξιωματικό ως ο «πάτερ-Xρύσανθος» και στη συνέχεια θα τους κεράσει γλυκό!

Τα Χριστούγεννα του 1956, ήταν τα τελευταία του Γρηγόρη. Βρισκόταν στον Αγρό, στο σπίτι του Παπαχριστοδούλου μαζί με τους υπόλοιπους συναγωνιστές του, Μάτση, Σπανό, Λένα και άλλους. Αφού σηκώθηκε και χόρεψε ένα τσάμικο, εκφώνησε έναν λόγο προς τους αντάρτες του:

• «Προσέξετε, βρε. Δεν ξέρουμε ποιά θα είναι η μοίρα του καθενός μας. Είτε ζήσουμε είτε πεθάνουμε, ένα θα είναι το έπαθλο του αγώνα μας για νεκρούς και ζώντας. Η Κύπρος να γίνει Ελληνική και να ζήσει ελεύθερη και ευτυχισμένη. Όσοι δε επιζήσουν να μην επιδιώξουν ανταμοιβές και αξιώματα, γιατί οι υπηρεσίες προς την πατρίδα ποτέ δεν εξαργυρώνονται”.

Στις 31 Δεκεμβρίου του 1956, κυκλώνεται μαζί με τα παλληκάρια του στο χωριό Ζωοπηγή, και ακολουθεί σφοδρή μάχη. Στην μάχη αυτή θα χάσει τον αγαπημένο του σύντροφο, τον εικοσάχρονο Μιχαήλ Γεωργάλλα.

Στις 3 Μαρτίου 1957, δίνει το στερνό ραντεβού του με την Ελληνική Ιστορία. Άγγλοι στρατιώτες κατόπιν πληροφοριών περικυκλώνουν το κρησφύγετό του, λίγο πιο κάτω από την Μονή Μαχαιρά. «Ο θεός να με βγάλει ψεύτη, προδοθήκαμε», λέει στους συντρόφους του. Δεν ήταν η πρώτη φορά που οι επαίσχυντοι προδότες οδηγούσαν τους δυνάστες στα λημέρια του Αυξεντίου…

«Παραδοθείτε» φώναξαν οι άγγλοι, χωρίς να λάβουν καμία απάντηση. Βγείτε έξω προστάζει τους συντρόφους του ο Αυξεντίου. «Μέχρι σήμερα μαθαίνατε πώς πολεμούν οι Έλληνες. Σήμερα θα μάθετε και πως πεθαίνουν», τους είπε και τους διατάζει να βγουν από το κρησφύγετο!

Σύμφωνα με τον ιστορικό Πέτρο Παπαπολυβίου, «πρώτος επιχείρησε να ανατινάξει το κρησφύγετο του Αυξεντίου, ο λοχαγός του βασιλικού μηχανικού Ντένις Σάτλγουορθ. Ήταν συνομήλικος του Αυξεντίου και βετεράνος διεθνής παίκτης της Εθνικής Αγγλίας στο ράγκμπυ. Δεν γνωρίζουμε αν ο διεθνής ποδοσφαιριστής έχει αφήσει πίσω του κάποια γραπτή μαρτυρία, ωστόσο σίγουρα, η ιστορία που προκαλεί ανατριχίλα είναι εκείνη που μοιράστηκαν και τα ξένα έντυπα, για τον ερασιτέχνη ποδοσφαιριστή που απάντησε στον επαγγελματία διεθνή παίκτη: Μολών Λαβέ. 

Και αντέστη μόνος εναντίον 60 άγγλων στρατιωτών, εναντίον του πυρός των πολυβόλων, εναντίον της φλεγομένης βενζίνης και εναντίον των εκρηκτικών υλών. Ο ανθυπολοχαγός Μίντλετον που γνώριζε ελληνικά τον εκάλεσε να παραδοθή. Και από το άνοιγμα του κρυψώνος ηκούσθη η πολεμική κραυγή που απηθανάτισε τον Λεωνίδαν εις τας Θερμοπύλας: Μολών Λαβέ»

Ο ήλιος είχε δύσει για τα καλά, όταν έφθανε στη Λύση το μαύρο μαντάτο. Το κατοχικό βρετανικό ραδιόφωνο μεταδίδει:

«… Δυνάμεις Ασφαλείας, που ενεργούσαν κατόπιν πληροφοριών, εφόνευσαν σήμερον την μεσηβρίαν εις περιοχήν παρά την Μονή Μαχαιρά, τον επικηρυγμένο δια ποσού 5.000 λιρών γνωστό Υπαρχηγό της Ε.Ο.Κ.Α. και πρώην αξιωματικό του Ελληνικού Στρατού, τρομοκράτη Γρηγόριο Αυξεντίου.

Εν τω μεταξύ κατόπιν πληροφοριών, ότι επ’ ευκαιρία του θανάτου και της κηδείας του φονευθέντος τρομοκράτου προετοιμάζονται εις την γενέτειραν του Λύση δια κοσμοσυρροή εξ όλων των μερών της Νήσου αντιβρετανικαί εκδηλώσεις με κίνδυνον να εξελιχθούν, ως εκ της εξάψεως των πνευμάτων από σχεδιαζόμενον επικήδειον λόγον της μητρός του, εις αναταραχήν και πράξεις αντεκδικήσεως, επεβλήθη εκεί γενικός κατ’ οίκον περιορισμός και η Α.Ε., ο κυβερνήτης διέταξε όπως ο νεκρός τρομοκράτης μεταφερθεί προς ταφήν εις τας κεντρικάς φυλακάς της Λευκωσίας».

Στην ελεεινή προσπάθεια των αποικιοκρατών να μειώσουν το μέγεθος της θυσίας του Αυξεντίου απαντούν οι ίδιοι οι Βρετανοί. Ο συνταγματάρχης Μόραν ο οποίος διεύθυνε τις επιχειρήσεις δήλωσε: «Ο Αυξεντίου διεξήγαγε μίαν τρομεράν και εμπνευσμένη μάχη επί δέκα ώρες».

Μια Αγγλίδα δημοσιογράφος, η Fyllis Talf έγραψε μεταξύ άλλων στην εφημερίδα «Times of Cyprus»:

«…Όταν ένας αποκλεισθεί και πρέπει να αποθάνει ή να παραδοθεί, και εκλέξει αυτοβούλως τον αγώνα, μόνος εναντίον αγνώστου αριθμού στρατιωτών, γνωρίζων ότι ο θάνατος του είναι αναπόφευκτος, τότε ούτος είναι γενναίος, εις οιανδήποτε γλώσσαν. Η γενναιότης του αξίζει να τύχη του σεβασμού, με τον οποίο περιβάλλει πάντοτε η εκλήλωσις θάρρους καθ’ όλην την ιστορία της ανθρωπότητος. Με το να υποτιμά τις τούτο, δεν υποβιβάζεται το γοήτρον του ανδρός που επολέμησε και απέθανε, αλλά του ανδρός που ζη και χλευάζει. Ούτος προσβάλει τους συμπατριώτες του».

Ο πατέρας του θα τον αναγνωρίσει «απ’ τις χοντρές Ελληνικές κοκκάλες, όμοιες με τις δικές του, κι απ’ το σταυρό της πατρίδας πούχε φυλαχτάρι μες στις τρίχες του κόρφου του».

Η μάνα του Αντωνού, τον αποχαιρετά με ένα μεστό από λυρισμό Επικήδειο: «….Μια μάνα τέτοιου ήρωα, εν προσβολή να κλάψει, προσβάλλει τον λεβέντη της, τζιείνον που θ’ απολάψει. Χαλάλιν της Πατρίδος μου, ο γιος μου, η ζωή μου, τζι αφού εν επαραδόθηκεν, τζι έμεινεν τζιαι σκοτώθηκεν,  ας έσιει την ευτζιήν μου…».

* Δρ. Αυγουστίνος (Ντίνος) Αυγουστής
Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας
Από το Μονάγρι Λεμεσού
a.avgoustis@hotmail.com