Τι ανακοινώνει σήμερα η Κομισιόν για την απεξάρτηση της Ευρώπης από το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο της Ρωσίας

Γιώργος Φιντικάκης

Ενα νέο «ενεργειακό συμβόλαιο» μεταξύ των 27 χωρών-μελών προκειμένου η Ευρώπη να απεξαρτηθεί όσο το δυνατό γρηγορότερα από τα περίπου 155 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα (bcm) του ρωσικού φυσικού αερίου που εισάγει κάθε χρόνο, παρουσιάζει σήμερα η Κομισιόν. Εργαλεία της, ευρείας κλίμακας εισαγωγές υγροποιημένου αερίου από ΗΠΑ και Κατάρ, περαιτέρω επενδύσεις σε terminals LNG ανά την Ευρώπη και επιτάχυνση των έργων ΑΠΕ με έμφαση σε βιοαέριο και υδρογόνο.

Το νέο ενεργειακό δόγμα της ΕΕ προανήγγειλε η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάινεν μετά τη χθεσινή της συνάντηση με τον Μάριο Ντράγκι, μιλώντας παράλληλα για προστασία των καταναλωτών, ιδιαίτερα των πιο ευάλωτων και τις επιχειρήσεις, απέναντι στις τιμές- σοκ, όπως αυτές που έρχονται στο ρεύμα από τον Απρίλιο.

Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι στο εφιαλτικό σενάριο που το αέριο ακολουθήσει για σειρά εβδομάδων την ίδια αλματώδη πορεία με χθες και διατηρηθεί πάνω από τα 300 ευρώ/ MWh, τότε το ρεύμα στην ελληνική χονδρεμπορική αγορά θα μπορούσε και να ξεπεράσει τα... 700 ευρώ/ MWh. Σήμερα πωλείται προς 462,90 ευρώ, αυξημένο κατά 52% μέσα σε μια μόνο ημέρα. Η ευρωπαϊκή επομένως εργαλειοθήκη, στην οποία θα αναφερθεί σήμερα η Κομισιόν θα λαμβάνει υπόψιν και τέτοια τρομακτικά σενάρια, πολλώ δε μάλλον όταν η ενεργειακή αναταραχή αναμένεται να διατηρηθεί τουλάχιστον μέχρι τις αρχές του 2023.

Σύμφωνα με πληροφορίες από ανθρώπους που εργάζονται πάνω στο project της ενεργειακής απεξάρτησης από τη Μόσχα, οι λίαν φιλόδοξοι στόχοι της Κομισιόν παραπέμπουν σε μείωση κατά 50% του ρωσικού φυσικού αερίου έως το 2025 και κατά 100% μέχρι το 2030. Σύμφωνα μάλιστα με χθεσινό δημοσίευμα του Bloomberg, που επικαλείται ευρωπαίους αξιωματούχους, το σχέδιο πάνω στο οποίο δουλεύουν οι Βρυξέλλες θα μπορούσε να περιορίσει τις ανάγκες εισαγωγών από τη Ρωσία μέχρι και κατά 80% ακόμη και εντός του 2022 !

Το πόσο εφικτή είναι μια τόσο γρήγορη ενεργειακή απεξάρτηση από τη Ρωσία, όπως και σε ποιές παραδοχές στηρίζεται το σχέδιο μένει να φανεί. «Δεν είναι εύκολο, αλλά είναι εφικτό», ανέφερε πάντως χθες ενόψει των σημερινών ανακοινώσεων, ο Επίτροπος Ενέργειας Φρανς Τιμερμανς, μιλώντας για μείωση από φέτος της ενεργειακής εξάρτησης από τη Μόσχα με στόχο αυτή να μηδενισθεί τα επόμενα χρόνια.

Ποια είναι τα βασικά εργαλεία

Το πλάνο που θα ανακοινωθεί σήμερα θα συνδυάζει αύξηση εισαγωγών LNG και αερίου μέσω αγωγών εκτός των ρωσικών, νέους αποθηκευτικούς χώρους και μια συνολική επίσπευση των στόχων του «Fit for 55», αφενός δηλαδή πολύ περισσότερες ΑΠΕ, αφετέρου επιτάχυνση της ενεργειακής απόδοσης και στροφή στην ηλεκτροκίνηση. Σύμφωνα με το Bloomberg, τα παραπάνω σημαίνουν ότι η ΕΕ θα μπορούσε να αντικαταστήσει τα 155 bcm ρωσικού φυσικού αερίου που εισάγει ετησίως με 112 bcm από άλλες πηγές. Εξ αυτών, τα 50 bcm θα προέλθουν από νέες πηγές LNG, 10 bcm από αγωγούς εκτός Ρωσίας και 20 bcm από νέες εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας που θα μειώσουν τη ζήτηση για σταθμούς παραγωγής ενέργειας οι οποίες λειτουργούν με φυσικό αέριο.

Το κάδρο συμπληρώνουν η παράταση λειτουργίας των υφιστάμενων πυρηνικών μονάδων (σε Γαλλία, Βέλγιο και αλλού), καθώς και των λιγνιτικών- ανθρακικών (όπου αυτό χρειάζεται), μαζί με έμφαση σε έργα διασύνδεσης των αγωγών της Ιβηρικής με την υπόλοιπη Ευρώπη, καθώς και στα Βαλκάνια, με χαρακτηριστικό τον IGB που θα ενώνει Ελλάδα με Βουλγαρία, του οποίου η έναρξη τοποθετείται την άνοιξη του 2022.

Κοινός παρονομαστής των παραπάνω, η ενεργειακή απεξάρτηση της Ευρωπης από τη Μόσχα πολύ πριν από το 2030, γεγονός ωστόσο που σημαίνει, όπως αναφέρει το Bloomberg, ότι πρέπει να αναλάβουν ενεργό δράση και χώρες-μέλη που διαφωνούσαν με τις απαιτούμενες επενδύσεις για την πράσινη ενεργειακή μετάβαση. Κρίσιμη εδώ θα είναι η στάση του Βερολίνου. Χθες ο καγκελάριος Σολτς είπε «όχι» χθες σε ενεργειακό εμπάργκο προς τη Ρωσία, ακριβώς επειδή η γερμανική οικονομία εξαρτάται καθοριστικά από το ρωσικό αέριο.

Κρίνοντας σε κάθε περίπτωση από προσχέδιο που διέρρευσε τις τελευταίες εβδομάδες στο Euractiv, τα στοιχεία που επικαλείται το Bloomberg, όσο και άλλα δημοσιεύματα, προκύπτει ότι το σχέδιο που θα ανακοινώσει σήμερα η Επιτροπή, θα προβλέπει μεταξύ άλλων τα εξής:

• Ευρείας κλίμακας εισαγωγές LNG: Κατακόρυφη αύξηση εισαγωγών τόσο υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρώπη μέσω ΗΠΑ και Κατάρ, όσο και φυσικού αερίου από αγωγούς εκτός των ρωσικών. Στόχος, να αυξηθεί κατακόρυφα το μερίδιο της ΕΕ στο LNG και το οποίο δεν υπερβαίνει σήμερα το 15% παγκοσμίως.
• 
  
• Επενδύσεις σε νέα terminals: Νέες υποδομές σε terminals LNG πανευρωπαικά, ειδικά σε περιοχές όπου υπάρχουν σοβαρές ελλέιψεις.
• 
  
• Ελάχιστα ποσοστά αποθήκευσης: Καθιέρωση μηχανισμού που θα υποχρεώνει νομικά τα κράτη να πετυχαίνουν ένα ελάχιστο επίπεδο πληρότητας στις αποθήκες τους έως τις 30 Σεπτεμβρίου κάθε έτους. Αυτό θα πρέπει να είναι τουλάχιστον ίσο με 80%. Η Επιτροπή θεωρεί ότι η ΕΕ διαθέτει επαρκή αποθέματα για να βγει η τρέχουσα περίοδος, ακόμη και στην περίπτωση που διακοπεί απότομα ο εφοδιασμός από τη Ρωσία.
• 
  
• Ενίσχυση παραγωγής Βιοαερίου: Μακροπρόθεσμα, η Κομισιόν στοχεύει να αυξηθεί η ποσότητα εναλλακτικών αερίων, όπως το βιοαέριο και το υδρογόνο. Το προσχέδιο που είχε διαρρεύσει στο Euractiv μιλούσε για ένα φιλόδοξο σχέδιο παραγωγής 35 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων βιοαερίου έως το 2030.
• 
  
• Επιταχυντής Υδρογόνου: Για να επιταχύνει την ανάπτυξη ΑΠΕ από πράσινο υδρογόνο, η Επιτροπή θα αναπτύξει τον λεγόμενο «Επιταχυντή Υδρογόνου». Επιταχύνει δηλαδή τις διαδικασίες προκειμένου έως το τέλος του Ιουνίου να έχει ολοκληρώσει την αξιολόγηση των πρώτων σημαντικών Έργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (IPCEI), ώστε να λάβουν χρηματοδότηση από ευρωπαϊκά ταμεία. Τέτοιο είναι και το project White Dragon για παραγωγή πράσινου υδρογόνου στη Δυτική Μακεδονία, ενώ υπό αξιολόγηση βρίσκονται και άλλα έργα από Motor Oil, Energean, ΤΙΤΑΝ, ΔΕΣΦΑ κ.ά.
• 
  
• Ενεργειακό Σύμφωνο» για μαζικότερες επενδύσεις σε ΑΠΕ. Εξηλεκτρισμός και ΑΠΕ αποτελούν κλειδιά για την απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο. Επίσης η εφαρμογή του νομοθετικού πακέτου «Fit for 55» μπορεί να μειώσει την εξάρτηση από το φυσικό αέριο κατά 23% μέχρι το 2030. Για την επιτάχυνση των επενδύσεων σε ΑΠΕ, η Επιτροπή προτείνει ένα «Νέο Ενεργειακό Σύμφωνο», με εργαλεία τη χρήση των πρόσθετων εσόδων από τα δικαιώματα ρύπων, αλλά και η φορολόγηση των windfall profits, δηλαδή των «ουρανοκατέβατων κερδών» των εταιρειών που επωφελήθηκαν από την εκτίναξη των τιμών στο φυσικό αέριο, όπως ανέφερε πρόσφατα δημοσίευμα του Reuters. Εδώ, μένει να φανεί αν εισηγήσεις όπως οι παραπάνω υιοθετήθηκαν τελικά από την Ε.Επιτροπή.