Σκληρό πόκερ για εδαφικό - Τα κριτήρια της τουρκικής πλευράς

Μειώνουν στο ελάχιστον την επιστροφή εδαφών με τα κριτήρια που κατέθεσαν οι Τ/κ

Λευκωσία: Τα κριτήρια στο εδαφικό καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό και τα ποσοστά στις αναπροσαρμογές που θα συζητηθούν στην επόμενη φάση των διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό. Σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του «Φ», με βάση τις συζητήσεις που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα στις συναντήσεις του Προέδρου Αναστασιάδη και του κατοχικού ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί, διαφαίνονται οι εκατέρωθεν προθέσεις σε ένα κεφάλαιο, που σύμφωνα με εκτιμήσεις θα αποδειχθεί το πιο δύσκολο από όλα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η τουρκική πλευρά, σημειώνοντας σε όλες τις συζητήσεις πως δεν συζητά το χάρτη του σχεδίου Ανάν καθώς «έχουν περάσει δώδεκα χρόνια και τα δεδομένα επί του εδάφους έχουν διαφοροποιηθεί», θέτει ως βασικά κριτήρια τα εξής:

-Πρώτον, πρόσθετες ζώνες, ειδικές ζώνες, καντόνια και θύλακες ή μη συνεχόμενες ζώνες, θα πρέπει να αποκλείονται από κάθε εδαφική αναπροσαρμογή.
-Δεύτερο, σημαντικές επενδύσεις και υποδομές δεν είναι διαπραγματεύσιμες.
-Τρίτο, δεν πρέπει να υπάρξει σημαντική αλλαγή στην ακτογραμμή.
-Τέταρτο, να δημιουργηθεί ευθεία γραμμή και να είναι περιορισμένες οι μετακινήσεις πληθυσμού.
-Πέμπτο, σημειώνεται ότι οι διατάξεις των συνθηκών ορισμένων φάσεων εδαφικής αναπροσαρμογής θα υλοποιηθούν με συγχρονισμένο τρόπο με την έναρξη ισχύος «του νέου πρωτοκόλλου της ΕΕ για μόνιμες παρεκκλίσεις». Τούτο τι σημαίνει;

Νέο πρωτόκολλο και παρεκκλίσεις σημαίνει ότι παραπέμπουν σε νέα διαδικασία σε σχέση με την Ένωση. Αυτή η θέση, εάν δεν έχει αποσυρθεί, «συγκρούεται» με την αποδοχή από τουρκικής πλευράς της υπόδειξης του εκπροσώπου της ΕΕ Πιέτερ βαν Νούφελ, ότι εάν η συμφωνία καταστεί πρωτογενές δίκαιο, θα πρέπει να εγκριθεί από τα κοινοβούλια των κρατών-μελών της Ένωσης. Μια τέτοια εξέλιξη, υποδείχθηκε, περιέχει κινδύνους και στη βάση αυτή η τουρκική πλευρά φέρεται να έχει κάνει πίσω. Φέρεται να μην επιμένει στο πρωτογενές δίκαιο. Ως εκ τούτου, το πέμπτο κριτήριο ενδέχεται να μην ισχύει, όμως αυτό θα φανεί στη διαπραγμάτευση του εδαφικού.

Η τουρκική πλευρά θέτοντας τα κριτήρια επισήμανε ότι το ύψος των αποζημιώσεων που θα απαιτηθεί μετά την επίτευξη συμφωνίας δεν θα πρέπει να επηρεάζεται από την έκταση της γης που θα επιστραφεί, καθώς όπως εξήγησε ο χρήστης που αποδίδει την περιουσία στον ιδιοκτήτη θα πρέπει και εκείνος να αποζημιώνεται. Ακόμη επισημαίνεται ότι «δεν είναι δυνατό να βρεθούν σε χειρότερη θέση και στο εδαφικό και στις εγγυήσεις» και όπως έγγραψε ήδη ο «Φ», η τ/κ πλευρά συνδέει τα αυτά κεφάλαια. Πώς; Να παρουσιαστεί ευέλικτη στο θέμα της ασφάλειας και να μην επιμένουν οι Ελληνοκύπριοι σε κάποιες απαιτήσεις τους στο εδαφικό (π.χ. Μόρφου).

Η ελληνοκυπριακή πλευρά στις θέσεις που παρουσίασε ζητά επιστροφή του 60% των προσφύγων, δηλαδή 100.000 να παλιννοστήσουν στο υπό το ε/κ συνιστών κρατίδιο, καθορίζοντας περίπου τα ποσοστά στο εδαφικό σε 75% με 25%. Ζητά επίσης η ακτογραμμή να κινείται στο 60%( υπό τον έλεγχο του ε/κ συνιστώντος κρατιδίου). Ενόψει του γεγονότος ότι πολλές φορές αναφέρθηκε από τουρκικής πλευράς ότι δεν επιστρέφουν τη Μόρφου, η ελληνοκυπριακή πλευρά ξεκαθάρισε πως αυτό δεν μπορεί να γίνει.

Σημειώνει δε, περισσότερο σε σχέση με το περιουσιακό, ότι μπορεί να ισχύσει η πρόνοια για «σημαντική βελτίωση», εννοώντας προφανώς κάποιες περιουσίες με βάση αυτό το κριτήριο να μην επιστραφούν. Η ε/κ πλευρά αναφέρεται σε επιστροφή της Αμμοχώστου ( το 80% που σημαίνει 24.000 κατοίκων) καθώς και σε μια σειρά από χωριά ( π.χ. Μόρφου και περιοχής της στα δυτικά, Γερόλακκος, Ζώδια, Αργάκι, Φιλιά, Κατωκοπιά, Ακάκι, Μια Μηλιά, Άσσια, Λύση, Βατυλή, Κοντέα, Κυθρέα και γειτονικά χωριά, δηλαδή Νέο Χωρίο, Τραχώνι, Βόνη) με παραπομπή στον πληθυσμό τους. Περαιτέρω θέτει θέμα Καρπασίας και περιοχών «υψηλής συναισθηματικής ιστορικής και θρησκευτικής σημασίας», όπως Έγκωμη, Σαλαμίνα, χερσόνησος Καρπασίας, μοναστήρια Αποστόλου Βαρνάβα, Αποστόλου Ανδρέα, Βουνί-Σόλοι.

Ύστατη προσπάθεια από τον κ. Μπάιντεν

Οι χωριστές συναντήσεις που θα έχει ο Αμερικανός Aντιπρόεδρος, Τζο Μπάιντεν, με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και τον κατοχικό ηγέτη, Μουσταφά Ακιντζί, στη Νέα Υόρκη, τις επόμενες ημέρες, εντάσσονται στα πλαίσια της ύστατης παρέμβασης της Ουάσινγκτον στο Κυπριακό. Παραμονές των αμερικανικών εκλογών, ο Τζο Μπάιντεν ανέλαβε τον ειδικό αυτό ρόλο ενώ, όπως πληροφορούμαστε, κινήσεις γίνονται και από την υφυπουργό Εξωτερικών, Βικτόρια Νιούλαντ, η οποία δίνει διαβεβαιώσεις πως η Ουάσινγκτον μπορεί να παρέμβει προς την Άγκυρα, εάν και εφόσον η διαδικασία των διαπραγματεύσεων Αναστασιάδη και Ακιντζί φθάσει σε «ακτίνα συμφωνίας».
«Ευλόγησαν» τον Άιντα για διατήρηση θέσης του και με νέο Γ.Γ. του ΟΗΕ
Το κοινό ανακοινωθέν του Προέδρου Αναστασιάδη και του κατοχικού ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί, της 14ης Σεπτεμβρίου και η αναφορά για αναβαθμισμένη εμπλοκή του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Μπαν Κι Μουν στο Κυπριακό, λίγο πριν αποχωρήσει από τη θέση του, ουσιαστικά αποτελεί κίνηση που ευνοεί τον Έσπεν Μπαρθ Άιντα. Η συνεχιζόμενη διαδικασία των διαπραγματεύσεων, με εντατικές εντός Οκτωβρίου όπως αναφέρθηκε ήδη, διατηρεί στη θέση του ειδικού συμβούλου του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στο Κυπριακό τον Έσπεν Μπαρθ Άιντα και με το νέο Γ.Γ. Οι εκλογές για νέο Γενικό Γραμματέα θα γίνουν τον Οκτώβριο και από το νέο χρόνο θα υπάρξει αλλαγή σκυτάλης. Συνήθως ο εκάστοτε Γ.Γ. τοποθετεί δικούς του συνεργάτες στην Γραμματεία ενώ επιλέγει δικούς του ανθρώπους ως ειδικούς απεσταλμένους.

Ωστόσο, με βάση το σκηνικό που έχει στηθεί στο Κυπριακό, με την εικόνα ότι βρισκόμαστε στο παρά πέντε πριν την επίτευξη συμφωνίας, ο κ. Άιντα θα πάρει παράταση. Ο Νορβηγός αξιωματούχος του ΟΗΕ ευνοεί την παραμονή του στη θέση που κατέχει ως ειδικός απεσταλμένος του Γενικού Γραμματέα στο Κυπριακό και κάνει ό,τι μπορεί για να τη διασφαλίσει. Σήμερα Κυριακή, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης θα συναντηθεί στη Νέα Υόρκη με τον Γ.Γ. του ΟΗΕ, εγκαινιάζοντας τις επαφές του στην έδρα του διεθνούς οργανισμού. Σημειώνεται συναφώς ότι η τριμερής συνάντηση Μπαν- Αναστασιάδη-Ακιντζί θα πραγματοποιηθεί την ερχόμενη Κυριακή και καθορίστηκε να έχει διάρκεια 45 λεπτά.

Γράφει: Κώστας Βενιζέλος
Φιλελεύθερος