Γαλλία και ΗΠΑ θα σταματήσουν τον «Πορθητή»;

Σε μπρα ντε φερ με διεθνείς προεκτάσεις εξελίσσεται η παράνομη τουρκική γεώτρηση σε μη παραχωρημένο σε διεθνή πετρελαϊκή εταιρεία θαλάσσιο οικόπεδο της κυπριακής ΑΟΖ. Το γεωτρύπανο «Πορθητής» και τα τρία ειδικά σκάφη που συμμετέχουν στη γεώτρηση βρίσκονται εδώ και μέρες στο ίδιο σημείο, ενώ τουρκικά πολεμικά σκάφη κινούνται στην ευρύτερη περιοχή ή είναι σε λιμάνια της κατεχόμενης Κύπρου.

Αν και δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες για το πώς εξελίσσονται οι εργασίες της γεώτρησης, είναι προφανές ότι η όλη επιχείρηση έχει πρωτίστως σκοπό να δημιουργήσει πολιτικό τετελεσμένο. Να στείλει το μήνυμα προς όλους τους εμπλεκόμενους ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτα στην Ανατολική Μεσόγειο, και ειδικά στην κυπριακή ΑΟΖ, χωρίς την έγκριση και τη συμμετοχή της Τουρκίας. Η Κυπριακή Δημοκρατία, βέβαια, δεν διαθέτει την αμυντική δυνατότητα να αποτρέψει την παράνομη τουρκική γεώτρηση. Ούτε μπορεί η υπολογίζει σε κάλυψη από την ελληνική αμυντική ομπρέλα. Η πραγματικότητα αυτή την υποχρεώνει να στραφεί προς άλλες λύσεις.

Θεωρώντας δεδομένο ότι οι ΗΠΑ, η Ε.Ε., το Ισραήλ και η Αίγυπτος θα περιοριστούν σε διπλωματική στήριξη, η Λευκωσία προωθεί τη στρατιωτική εμπλοκή της Γαλλίας στη Μεγαλόνησο. Η συνάντηση τις προηγούμενες ημέρες του Κύπριου υπουργού Αμυνας με τη Γαλλίδα ομόλογό του κινήθηκε στο πλαίσιο που είχε διαμορφωθεί από την καταρχήν συμφωνία των προέδρων Νίκου Αναστασιάδη και Εμανουέλ Μακρόν. Η συμφωνία αυτή προβλέπει τη δημιουργία γαλλικής ναυτικής βάσης στο Μαρί της νότιας Κύπρου. Για το Παρίσι αυτό σημαίνει όχι μόνο υποστήριξη της Total, η οποία διεκδικεί μεγάλο μερίδιο από τα κοιτάσματα φυσικού αερίου, αλλά και επάνοδο στην ανατολική Μεσόγειο με μόνιμο έρεισμα.

Από την πλευρά της, η Λευκωσία προσπαθεί με την παραχώρηση στρατιωτικών διευκολύνσεων στη Γαλλία να αποκτήσει αμυντική κάλυψη έναντι της τουρκικής επιθετικότητας. Το Παρίσι υποστηρίζει σταθερά την Κυπριακή Δημοκρατία στο διπλωματικό επίπεδο, αλλά προς το παρόν δεν είναι σαφές εάν η συνεργασία των δύο χωρών μπορεί να φτάσει στο σημείο να προσφέρει την αμυντική εγγύηση που έχει ανάγκη ο κυπριακός Ελληνισμός. Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι μετά τη σύγχυση που προκλήθηκε από μία αναφορά του πρεσβευτή Πάιατ τις προηγούμενες ημέρες σε συνέδριο στο Τατόι, η Ουάσινγκτον φρόντισε να ξεκαθαρίσει τα πράγματα. Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχαν την Παρασκευή ο Κύπριος υπουργός Εξωτερικών Νίκος Χριστοδουλίδης με τον σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζον Μπόλτον, ο οποίος είναι ο πιο στενός σύμβουλος του Ντόναλντ Τραμπ, επιβεβαιώθηκε η αμερικανική υποστήριξη.

Ο Νίκος Χριστοδουλίδης ενημέρωσε λεπτομερώς τον στενό συνεργάτη του προέδρου Τραμπ για τις τουρκικές ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ. Από την πλευρά του ο Αμερικανός σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας επανέλαβε τη θέση της χώρας του, όπως έχει διατυπωθεί από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ πριν από μερικές ημέρες.

Υπενθυμίζουμε ότι εκείνη η ανακοίνωση ήταν η πιο ξεκάθαρη και προωθημένη θέση που έχει πάρει η Ουάσινγκτον. Ανέφερε συγκεκριμένα: «Οι Ηνωμένες Πολιτείες ανησυχούν βαθιά για τις εξαγγελθείσες προθέσεις της Τουρκίας να ξεκινήσουν τις υπεράκτιες γεωτρήσεις σε μια περιοχή την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία θεωρεί ΑΟΖ της. Αυτό το βήμα είναι ιδιαίτερα προκλητικό και κινδυνεύει να αυξηθεί η ένταση στην περιοχή. Καλούμε τις τουρκικές αρχές να σταματήσουν αυτές τις επιχειρήσεις και ενθαρρύνουμε όλα τα μέρη να ενεργήσουν με αυτοσυγκράτηση».

Η επαναβεβαίωση της αμερικανικής θέσης αποκτά σημασία μετά τη δήλωση του Βρετανού υπουργού Αλαν Ντάνκαν, ο οποίος ούτε λίγο ούτε πολύ είχε εμμέσως πλην σαφώς «γκριζάρει» την κυπριακή ΑΟΖ. Αν και το βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών προσπάθησε να αμβλύνει τις αρνητικές εντυπώσεις ανακοινώνοντας ότι αναγνωρίζει το δικαίωμα της Κυπριακής Δημοκρατίας να εκμεταλλευτεί τα όποια κοιτάσματα, ουσιαστικά επανέλαβε τη θέση Ντάνκαν. Η Λευκωσία αντέδρασε έντονα στη διπλωματική τρικλοποδιά που της έβαλε το Λονδίνο, το οποίο, με τα αντανακλαστικά του παλιού αποικιοκράτη, παίζει τον Πόντιο Πιλάτο σε ό,τι αφορά την παράνομη τουρκική γεώτρηση.

Η Αγκυρα, πάντως, εμφανίζεται αποφασισμένη να προχωρήσει. Μπορεί η πειρατική ενέργειά της στο διπλωματικό επίπεδο να προκάλεσε διεθνώς αρνητικές αντιδράσεις, αλλά δεν της υψώθηκε από καμία πλευρά αποτρεπτικό τείχος. Ως γνωστόν, η Ε.Ε., στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής στη Ρουμανία, εξέφρασε διά του Ντόναλντ Τουσκ την υποστήριξή της, αλλά δεν πήρε καμία απόφαση για την επιβολή μέτρων εναντίον της Τουρκίας.

Το ζήτημα θα συζητηθεί στην επόμενη σύνοδο κορυφής σε μερικές ημέρες, αλλά μένει να αποδειχτεί εάν αυτή τη φορά θα καμφθεί η απροθυμία που επέδειξαν τα περισσότερα κράτη-μέλη στη Ρουμανία. Μέχρι τότε η Λευκωσία ετοιμάζει τα διεθνή εντάλματα με σκοπό να εξαναγκάσει όσες ξένες εταιρείες και όσους ξένους τεχνικούς συμμετέχουν στις εργασίες της γεώτρησης να την εγκαταλείψουν για να αποφύγουν νομικές διώξεις. Αλλά και σε αυτό το επίπεδο ουσιαστικά απαιτείται η συνδρομή της Ε.Ε.

Επιχείρηση «Πορθητής»

Και ενώ ο «Πορθητής» παραμένει στην κυπριακή ΑΟΖ και ετοιμάζεται να πραγματοποιήσει την πρώτη του γεώτρηση, η Τουρκία ετοιμάζεται για την αποστολή και δεύτερου γεωτρύπανου εντός της κυπριακής ΑΟΖ. Τα τρία βοηθητικά σκάφη που πλαισιώνουν τον «Πορθητή» ήταν προαπαιτούμενο για την πραγματοποίηση γεωτρήσεων σε τόσο μεγάλο βάθος. Αρχικά, η Αγκυρα αντιμετώπισε την απροθυμία διεθνών εταιρειών να συμβάλουν στην παράνομη γεώτρηση. Πρόκειται άλλωστε για μια πρωτοφανή παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων μιας χώρας-μέλους της Ε.Ε. και του Διεθνούς Δικαίου. Ως απάντηση ήταν αναμενόμενο η Λευκωσία να στραφεί εναντίον όσων ξένων εταιρειών και ξένων υπηκόων συμμετείχαν στην παράνομη γεώτρηση ως τεχνικό και επιστημονικό προσωπικό.

Αρχικά, οι μεγαλύτερες εξειδικευμένες εταιρείες διεθνώς αρνήθηκαν να συμπράξουν. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έδωσε εντολή, ως ύστατη λύση, να αγοραστούν -υπό καθεστώς απόλυτης μυστικότητας- τα τρία συνοδευτικά σκάφη του τουρκικού γεωτρύπανου από νορβηγική εταιρεία. Εταιρείες που έχουν τη σχετική τεχνογνωσία και τον απαραίτητο εξοπλισμό είχαν διαβεβαιώσει τη Λευκωσία ότι δεν πρόκειται να παράσχουν καμία βοήθεια στην παράνομη τουρκική γεώτρηση. Τα τρία πλοία υποστήριξης της γεώτρησης, ωστόσο, εξακολουθούν να είναι εγγεγραμμένα στο Νορβηγικό Νηολόγιο (Norway International Register). Στο πλαίσιο μιας παραπλανητικής τακτικής απλά άλλαξαν όνομα. Συγκεκριμένα:

■ Το «Siem Louisa», το οποίο είναι πυροσβεστικό πλοίο, παρουσιάζεται από την Τουρκία ως «Korkut». Είχε σημαία Νορβηγίας μέχρι τις 29 Απριλίου 2019, όταν και ανέβασε σημαία των Νησιών Μάρσαλ.

■ Το «Siem Sophie» το ονόμασαν «Sancar». Αντικατέστησε τη νορβηγική σημαία επίσης με σημαία των Νήσων Μάρσαλ την 1η Μαΐου 2019.

■ Το «Siem Sasha» βαφτίστηκε «Altan» και αντικατέστησε επίσης τη νορβηγική σημαία στις 26 Απριλίου 2019.

Και τα τρία αυτά ειδικά σκάφη δεν ανήκουν στο Τουρκικό Νηολόγιο. Η νορβηγική εταιρεία Siem Offshore, στην οποία ανήκουν, είχε εκδώσει μια ανακοίνωση στις 28 Ιανουαρίου. Εκεί ξεκαθάριζε ότι τα τρία πλοία της πουλήθηκαν «σε αγοραστή που δεν κατονομάζεται» και ότι «η παράδοσή τους θα γινόταν εντός του πρώτου τετραμήνου του 2019». Παρά τους ισχυρισμούς περί αγοροπωλησίας, τα τρία πλοία δεν φαίνεται να έχουν αλλάξει ιδιοκτησία. Δηλαδή εξακολουθούν να ανήκουν στη νορβηγική Siem Offshore. Περιέργως, η νορβηγική αυτή εταιρεία διαθέτει και τέσσερα πλοία που έχουν κυπριακή σημαία. Πρόκειται για το σεισμογραφικό «Hugin Explorer» και τα πλοία υποστήριξης υπεράκτιων δραστηριοτήτων «Siem Daya-1», «Siem Daya-2» και «Siem Barracuda». Μία ακόμα ένδειξη ότι τα τρία πλοία που συμμετέχουν στην παράνομη τουρκική γεώτρηση συνεχίζουν να ανήκουν στη νορβηγική εταιρεία είναι το ότι οι εργαζόμενοι σε αυτά δηλώνουν στους λογαριασμούς τους στα social media ότι συνεχίζουν να εργάζονται για τη συγκεκριμένη εταιρεία. Κάποιοι από αυτούς, μάλιστα, έχουν αναρτήσει φωτογραφίες του «Πορθητή».

Πρόκειται κυρίως για ναυτικούς οι οποίοι προέρχονται από χώρες όπως η Ουκρανία και η Ρωσία. Αρχικά υπήρχαν εκεί και Ευρωπαίοι πολίτες, στην πλειονότητά τους Νορβηγοί υπήκοοι. Κατόπιν εντολής της εταιρείας, όμως, εγκατέλειψαν τα υποστηρικτικά σκάφη του γεωτρύπανου «Πορθητής». Σύμφωνα με πληροφορίες, μάλιστα, η υποστελέχωση των σκαφών καθιστά δυσχερές το έργο της γεώτρησης. Επιπροσθέτως, υπήρξε μια πληροφορία που δεν ήταν δυνατόν να διασταυρωθεί, ότι αφότου οι κυπριακές αρχές εξέδωσαν διεθνές ένταλμα σύλληψης για όσους συμμετέχουν στην παράνομη γεώτρηση, τα δύο από τα τρία νορβηγικά σκάφη υποστήριξης της εταιρείας σταμάτησαν να υποστηρίζουν το τουρκικό πλωτό γεωτρύπανο. Επαναλαμβάνουμε ότι αυτό δεν έχει ακόμα επιβεβαιωθεί.

Τα μέχρι τώρα στοιχεία δείχνουν ότι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο έχουν συνεργαστεί με την Τουρκία περισσότερες από δέκα ξένες εταιρείες. Κάποιες από αυτές είναι που παρέχουν τον εξοπλισμό, ενώ κάποιες άλλες προσφέρουν εξειδικευμένες υπηρεσίες. Στο μικροσκόπιο της Λευκωσίας, μάλιστα, έχουν μπει και οι εταιρείες που ασφαλίζουν τα πλοία, τον εξοπλισμό και το προσωπικό, καθώς η ασφαλιστική κάλυψη δεν καλύπτει ποτέ παράνομες δραστηριότητες. Αυτό σημαίνει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα μπορεί να ασκήσει έντονες νομικές πιέσεις και προς αυτή την κατεύθυνση, ιδιαίτερα στην περίπτωση ενταλμάτων, είτε κατά της εταιρείας, είτε κατά των ίδιων των πλοίων απευθείας που παραμένουν στο Νορβηγικό Νηολόγιο. Η Νορβηγία δεν είναι μέλος της Ε.Ε., αλλά έχει συμφωνίες με την Ε.Ε. και τη Europol.

Η κυπριακή κυβέρνηση, αφού ολοκληρωθεί η σχετική έρευνα, θα απευθυνθεί στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας για να ζητήσει την έκδοση των ενταλμάτων σύλληψης. Ακολούθως, αυτά θα κοινοποιηθούν σε ξένες υπηρεσίες, όπως η Interpol και η Europol, ούτως ώστε όταν οι εμπλεκόμενοι εντοπιστούν να συλληφθούν για συμμετοχή σε παράνομες ενέργειες σε θαλάσσια περιοχή που ελέγχεται από την Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό που τονίζεται είναι ότι τα συγκεκριμένα εντάλματα θα πρέπει να είναι απολύτως τεκμηριωμένα για να μην αφήνουν κανένα περιθώριο υπεκφυγής. Στην περίπτωση των εργαζόμενων είναι βέβαιο ότι θα γίνουν και διαβήματα προς τις κυβερνήσεις των χωρών τους.

Νίκος Αναστασιάδης: Είναι η σοβαρότερη παραβίαση της κυριαρχίας της Κύπρου

Για τη σοβαρότερη παραβίαση της κυριαρχίας της Κύπρου μιλά ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, σε δήλωσή του στο «Θέμα». «Η τουρκική απόπειρα γεώτρησης ευρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τις διακηρύξεις περί βουλήσεως συμβολής της Τουρκίας στην επίλυση του Κυπριακού προβλήματος», τονίζει ο κ. Αναστασιάδης, ο οποίος επισημαίνει ότι η Λευκωσία, εκτός από τα διαβήματα και τα νομικά μέτρα, θα πάει το θέμα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Η δήλωση του κ. Αναστασιάδη έχει ως εξής:

«Πρόκειται για τη σοβαρότερη παραβίαση της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πρόκειται για ενέργειες που γίνονται κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου, κατά παράβαση του Δικαίου της Θαλάσσης, αφού οι επιχειρούμενες γεωτρήσεις γίνονται 36 μίλια εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σε μία περίοδο όπου η Ειδική Αντιπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ καταβάλλει προσπάθειες για να εξευρεθεί κοινό έδαφος για επανέναρξη του διαλόγου, θεωρούμε την τουρκική απόπειρα γεώτρησης ως μία ενέργεια η οποία ευρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με τις διακηρύξεις περί βουλήσεως συμβολής της Τουρκίας στην επίλυση του κυπριακού προβλήματος.

Οπως καλά γνωρίζετε, ήδη μετά τα διαβήματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, σε συνεργασία με την Ελληνική Κυβέρνηση πετύχαμε μία ισχυρή στήριξη από την Ευρωπαϊκή Ενωση, ενώ και σημαντικά άλλα κράτη, πέραν της Ε.Ε., έχουν σαφέστατα δώσει στήριξη στην ενάσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας

Πέραν όμως των δηλώσεων στήριξης, η Κυπριακή Δημοκρατία προχωρεί με νομικά μέτρα κατά εταιρειών και ατόμων που συνεργάζονται εις την παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων μας. Οπως αντιλαμβάνεστε και από τη δήλωση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, η κατάσταση παρακολουθείται στενά.

Πρόθεσή μου είναι να εγείρω ξανά το θέμα τόσο στο άτυπο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στις 28 Μαΐου, αλλά και στο τακτικό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 20-21 Ιουνίου, οπότε και αναλόγως των εξελίξεων θα είναι και η διαμόρφωση τόσο των δικών μας θέσεων όσο και συλλογικά των εταίρων μας».

Νεφέλη Λυγερού
Πρώτο Θέμα