Μουσολίνι - Ερντογάν: Βίοι παράλληλοι

Άραγε και το τέλος τους θα είναι παρόμοιο;

Του Άγγελου Ζαχαρόπουλου

Πολλά τα κοινά τους χαρακτηριστικά και παράλληλες απειλές.

Πρώτον: Δικτάτορες και οι δύο. Και, ναι μεν, ο Ερντογάν εξελέγη με δημοκρατικές διαδικασίες, στη μακρά όμως πορεία που παραμένει στην εξουσία κατέληξε να κυβερνά ως δικτάτορας. Όσο για τον Μουσολίνι, εκείνος κατέλαβε την εξουσία με την "πορεία προς τη Ρώμη" το 1922, ίδρυσε το γνωστό φασιστικό καθεστώς και κυβέρνησε ως στυγνός δικτάτορας.
Δεύτερον: Αμφότεροι παραμένουν ή παρέμειναν στην εξουσία μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο Μουσολίνι επί 23 χρόνια, ο δε Ερντογάν έκλεισε ήδη 17 χρόνια ως Πρωθυπουργός και Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ποιός ξέρει πόσο θα μείνει ακόμα.

Τρίτον: Όνειρο αμφοτέρων να επανιδρύσουν τις αυτοκρατορίες του παρελθόντος, τη Ρωμαϊκή ο πρώτος και την Οθωμανική ο δεύτερος. Ανιστόρητοι, αγνόησαν το γεγονός ότι όλες οι αυτοκρατορίες του παρελθόντος πέρασαν νομοτελειακά από την ακμή στην παρακμή για να καταλήξουν στη διάλυση. Καμία δε δεν επανιδρύθηκε. Ο Μουσολίνι ξεκίνησε από την Αφρική όπου είχε ήδη τρεις αποικίες: τη Λιβύη, την Ερυθραία και τη Σομαλία. Το 1935 εισέβαλε και κατέλαβε και την Αιθιοπία. Η αμετροέπεια που τον χαρακτήριζε τον οδήγησε στο σημείο να διακηρύττει ότι ολόκληρη η Μεσόγειος είναι δική του θάλασσα (mare nostrum). Το 1939 κατέλαβε την Αλβανία με σκοπό να καταλάβει και την Ελλάδα και να προχωρήσει και προς άλλες βαλκανικές χώρες. Όμως, στην Ελλάδα υπέστη ταπεινωτική ήττα και αυτό αποτέλεσε την αρχή του τέλους των αυτοκρατορικών ονείρων του. Η τελική κατάληξη του Μουσολίνι ήταν να χάσει όλες τις αποικίες στην Αφρική και τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα. Ο ίδιος τουφεκίστηκε από τους ίδιους τους Ιταλούς. Το πτώμα του το είδαμε οι παλαιοί να κρέμεται ανάποδα στα κινηματογραφικά επίκαιρα της εποχής. Ο Ερντογάν, εκτός από τις φραστικές του αναφορές στο όνειρο, πάτησε πόδι στη Συρία, έστειλε στρατό στη Λιβύη, συνεχίζει να αποστέλλει πολεμικό υλικό παρά τη σχετική συμφωνία, μιλάει για "γαλάζιες πατρίδες" και σχεδιάζει χάρτες που περικλείουν εδάφη της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Δεν γνωρίζουμε ως πού θα τον τραβήξει η ματαιοδοξία του και ποια τελικά θα είναι η τύχη της χώρας του και του ιδίου. Οι εξελίξεις θα το δείξουν. Προσωπικά, δεν προβλέπω για τον ίδιο αίσιο τέλος.

Τέταρτον: Αμφότεροι διακατέχονται ή διακατέχονταν από το "Σύνδρομο της Ύβρεως". Τον όρο αυτό εισήγαγε ο Sir David Owen, Άγγλος Νευρολόγος με μακρά και επιτυχή πολιτική θητεία. "Ύβρις" στην αρχαία τραγωδία σημαίνει αλαζονική συμπεριφορά η οποία οδηγεί σε υπέρβαση του ηθικού και του θεϊκού νόμου και επιφέρει την ανάλογη τιμωρία του. Διακατεχόμενοι λοιπόν από το εν λόγω σύνδρομο, οι δύο δικτάτορες εμφανίζουν ή εμφάνιζαν συμπεριφορά που απορρέει από τη μέθη της εξουσίας, μεγάλη οίηση, αλαζονεία, αυθάδεια και περιφρόνηση προς τους άλλους. Οι παλαιότεροι θυμούνται την εμφάνιση του Μουσολίνι στo "Παλάτσιο Βενέτσια" να εξαπολύει μύδρους προς πάσαν κατεύθυνση με το χαρακτηριστικό "μουσολίνιο" ύφος του. Με παρόμοιο ύφος και ο Ερντογάν εξαπολύει τους μύδρους του με κατεύθυνση, κατά προτίμηση, την Ελλάδα και τους Έλληνες. Και αυτό δεν είναι τυχαίο. Απλούστατα, ο Ερντογάν εκφράζει τη γενικότερη τουρκική πολιτική αντίληψη για την Ελλάδα και τους Έλληνες που έχει διαχρονικά διαμορφωθεί επειδή:

- οι Έλληνες είναι εκείνοι που ξεκίνησαν τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με την Επανάσταση του 1821.

- οι Έλληνες απείλησαν ακόμα και την καρδιά της Τουρκίας προελαύνοντας μέχρι την Άγκυρα.

- οι Έλληνες, ενώ ήταν νικημένοι μετά τη μικρασιατική εκστρατεία, κατάφεραν, χάρις στην ευφυΐα τους και στη διπλωματική τους ικανότητα, να εξασφαλίσουν την κυριαρχία στο Αιγαίο με τη Συνθήκη της Λοζάνης. Η συνθήκη αυτή έχει γίνει καρφί στο μάτι των Τούρκων και γι’ αυτό προσπαθούν να την αλλάξουν και την παραβιάζουν κάθε μέρα. Αυτή η αντίληψη έχει τόσο βαθιά ριζώσει που πολύ δύσκολα θα ξεπερασθεί για να αλλάξει και την πολιτική συμπεριφορά των Τούρκων. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει ενισχυθεί επικίνδυνα αφότου οι Τούρκοι μυρίστηκαν τον ενεργειακό πλούτο που υπάρχει κάτω από τις ελληνικές θάλασσες. Κατά συνέπεια, η τουρκική απειλή για τη χώρα μας είναι και θα είναι πραγματική και διαρκής. Διαρκής επομένως θα πρέπει να είναι και η ετοιμότητά μας για την αντιμετώπισή της. Και μην ξεχνάμε ότι η Τουρκία έχει θεσμοθετήσει την "απειλή πολέμου" (casus belli) στην περίπτωση που η Ελλάδα, ασκούσα νόμιμο δικαίωμά της, επεκτείνει τα χωρικά της σύνορα κατά έξι μίλια. Μπροστά σε τέτοιες απειλές, οι πολιτικές ηγεσίες της χώρας όλων των αποχρώσεων πρέπει να συνειδητοποιήσουν τον κίνδυνο και να ευαισθητοποιήσουν τον ελληνικό λαό ώστε:

- να εξασφαλισθεί η απαραίτητη εθνική ομοψυχία

- να δεχτεί αγόγγυστα ο ελληνικός λαός το οικονομικό βάρος για τη διατήρηση και την ενίσχυση της αποτρεπτικής αμυντικής ισχύος των ενόπλων δυνάμεων.

- Παράλληλα, η Κυβέρνηση θα πρέπει να αξιοποιήσει τις υπάρχουσες και να δημιουργήσει νέες ισχυρές συμμαχίες. Είμαστε βέβαια μέλος του ΝΑΤΟ αλλά και η Τουρκία επίσης. Συνεπώς, όπως πάντα, αυτό που αναμένουμε σε περίπτωση σύγκρουσης είναι εκ μέρους του μία στάση Ποντίου Πιλάτου. Είμαστε, όμως, ευτυχώς, μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδιαίτερα της Ευρωζώνης. Το τμήμα 2 της Συνθήκης της Λισσαβόνας της ΕΕ, που ισχύει από 1.12.2009, περιλαμβάνει "Διατάξεις σχετικά με την Κοινή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας". Ιδιαίτερα, το άρθρο 42 παρ.7 του Τμήματος αυτού αναφέρει: "Σε περίπτωση κατά την οποία κράτος μέλος δεχθεί ένοπλη επίθεση στο έδαφός του, τα άλλα κράτη μέλη οφείλουν να του παράσχουν βοήθεια και συνδρομή με όλα τα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους." Δεν υπάρχει όμως ευρωπαϊκός στρατός έτοιμος να αντιμετωπίσει άμεσα μία ένοπλη επίθεση και ώσπου να αποφασίσουν τα κράτη μέλη πώς θα αντιδράσουν, θα έχουν εν τω μεταξύ δημιουργηθεί τετελεσμένα. Και μην ξεχνάμε ότι, μεταξύ των 27 μελών της ΕΕ, υπάρχουν μερικά επίορκα που αθετούν συστηματικά την υποχρέωσή τους περί αλληλεγγύης. Ωστόσο, υπάρχουν άλλες διατάξεις στη Συνθήκη της Λισσαβόνας οι οποίες παρέχουν τη δυνατότητα σε κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν κοινούς κινδύνους ή έχουν τις ίδιες αντιλήψεις περί ασφάλειας και άμυνας στο πλαίσιο της ΕΕ, να συμπήξουν ένα είδος συμμαχίας. Μίας συμμαχίας που μπορεί να αποτελέσει μία ισχυρότατη αποτρεπτική- αμυντική δύναμη. Πιστεύω πως η Κυβέρνηση ενεργεί προς αυτή την κατεύθυνση.

Capital