Το EU Med Group και η νέα «Ευρωπαϊκή Ένωση του Νότου»

Γράφει ο Αλέξανδρος Δρίβας

Η ιδεολογικοποίηση του ''ευρωπαϊσμού'' αποδείχθηκε οτι τελικά, ήταν ο επιθανάτιος βρόγχος μιας πλάνης η οποία χρειάστηκε μια υγειονομική κρίση για να γίνει στάχτη. Η Ε.Ε ξεκίνησε ουσιαστικά να φθίνει, πολύ πριν την κρίση της ΕΖ.

Πότε ξεκίνησε η Ε.Ε να παρακμάζει; Με την άρνηση του γαλλικού και του ολλανδικού λαού στα δημοψηφίσματα για το Ευρωσύνταγμα.

Πέντε έτη μετά, αφού μεσολάβησε η Συνθήκη της Λισαβόνας και η μη υλοποίηση της γαλλικής πρωτοβουλίας για μια ''Μεσογειακή Ένωση'' εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2008 (η Γερμανία αρνήθηκε να υλοποιηθεί το έργο της γαλλικής πρωτοβουλίας), η κρίση της ΕΖ ήταν η αρχή του τέλους της Ε.Ε και των αρχών πάνω στις οποίες οικοδομήθηκε.

Ποιο σενάριο είναι πλέον το πιθανότερο για την Ε.Ε;

Πρώτα από όλα, οφείλουμε να θέσουμε έναν περιορισμό. Η εξάπλωση της επιδημίας, δεν αλλάζει κάτι στον κόσμο. Εξελίσσει όλα όσα εδώ και καιρό συμβαίνουν, επιταχύνοντάς τα λόγω της άμεσης σχέσης της παρούσας κρίσης με την προστασία της ζωής των πολιτών. Η κατάρρευση της ΕΣΣΔ και η αλλαγή της δομής του διεθνούς συστήματος, αποκάλυψε την αδυναμία πολυμερών οργανισμών οι οποίοι έγιναν αρένες διακύβευσης ζωτικών συμφερόντων.


Το άλλοτε καμάρι των Φιλελεύθερων της Αλληλεξάρτησης και των Θεσμικών Φιλελεύθερων, έγινε ένας πολιτικός χώρος όπου η Γερμανία έπρεπε συνεχώς να κερδίζει και όλοι οι υπόλοιποι, να χάνουν. Το win-win έγινε win-loss και έτσι μια πανδημία, ολοκληρώνει αυτό που ήταν αναμενόμενο να γίνει σε μια Ε.Ε η οποία ούτε την οικονομική κρίση αντιμετώπισε, ποτέ ουσιαστικά (λόγω της υστερίας που επικράτησε για την υιοθέτηση της λιτότητας) ούτε την προσφυγική, ούτε ασφαλέστερη έγινε (από τα τρομοκρατικά χτυπήματα που έπληξαν κράτη-μέλη της).

Επίσης, το Brexit άνοιξε την κουβέντα της αποδόμησης της Ε.Ε όχι μόνο σε επίπεδο βάθους πολιτικών αλλά και σε εύρος, καθώς ένα μέλος αποχώρησε. Η διεύρυνση έφερε πολλά προβλήματα καθώς δεν είχε προηγηθεί εμβάθυνση και ομοιγένεια. Το γερμανικό πείραμα ήταν πέρα για πέρα αποτυχημένο γιατί στηρίχθηκε μόνο στο κομμάτι κοινοτικής πολιτικής που αφορά την Ενιαία Αγορά και εν τέλει, την προώθηση των γερμανικών εξαγωγών.

Η Ε.Ε δεν ήταν στην πραγματικότητα ποτέ ''Ένωση''. Ήταν ένα καθεστώς (θεσμός) το οποίο (όπως όλοι οι πολυμερείς οργανισμοί) πολλαπλασίαζε τα συμφέροντα των χωρών που ήταν ισχυρότερα. Σε περιόδους παχέων αγελάδων, μικρότερα κράτη παίρνουν κάποια απόλυτα κέρδη (αυτό που ικανοποιεί βραχυπρόθεσμα συμφέροντα) αλλά τα ισχυρότερα κράτη έχουν την πολυτέλεια των σχετικών κερδών (παίρνουν περισσότερα από τα άλλα κράτη). Στο τέλος, η ιστορία γράφεται μέσα από τον διαχωρισμό νικητών και ηττημένων, λόγω των σχετικών κερδών.

Η Ε.Ε δεν κράτησε καν τα προσχήματα. Η Γερμανία κερδίζει ό,τι χάνουν όλοι οι υπόλοιποι και πέφτουν για άλλη μια φορά στην παγίδα που έχουν πέσει όλες οι κατασταλτικές μεγάλες δυνάμεις, οι οποίες δεν αντιλαμβάνεται ότι ο χρόνος διάρκειας μιας ''αυτοκρατορίας'' ισούται με τον χρόνο παροχής συλλογικών αγαθών.
Όχι σε ''κόψιμο χρήματος'' παρά τις αμερικανικές πιέσεις και τις πιέσεις 200 εκατομμυρίων πολιτών του Νότου.
Όχι σε επιμερισμό της προσφυγικής κρίσης.
Όχι στο ευρωομόλογο για την αντιμετώπιση μιας πανδημίας η οποία θα αλλάξει ριζικά την οικονομική ζωή της επόμενης μέρας.
Πλέον δεν υπάρχει κάτι που να κρατάει την Ιστορία από το να κάνει αυτό που ξέρει πολύ καλά. Να παραμερίζει οτιδήποτε δεν μπορεί να εξελιχθεί.

Το 2016 στην Αθήνα υπεγράφη μια συμφωνία μεταξύ μεσογειακών κρατών της Ε.Ε. Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Κύπρος, Πορτογαλία, Μάλτα, υπέγραψαν την δημιουργία μιας πρωτοβουλίας η οποία θα προστάτευε τα ιδιαίτερα συμφέροντα των κρατών-μελών της Ε.Ε του Νότου. Το 2008 είχε ήδη η Γαλλία προσπαθήσει να ενεργοποιηθεί αυτή η συνεργασία, όμως η Γερμανία έκανε ό,τι μπορούσε να την ''σβήσει''. Ο Ευρωπαϊκός Νότος έχει άλλες οικονομικές ανάγκες από τον Βορρά και έχει την οικονομική δύναμη αθροιστικά, να αποτελέσει έναν ξεχωριστό πυλώνα. Επίσης, συνορεύει με άλλες περιοχές όπως η Βόρεια Αφρική και η Εγγύς και Μέση Ανατολή. Οι προκλήσεις ασφάλειας είναι πολύ διαφορετικές και όταν η Γερμανία δεν πληρώνει καν ''τακτικά'' τη ''συνδρομή'' της στο ΝΑΤΟ, τότε ας φανταστούμε τι κάνει για την άμυνα και την ασφάλεια της Ε.Ε. Όσα κάνει και για την πανδημία..

Οι εξελίξεις γύρω από την αντιμετώπιση της πανδημίας, αναγκάζουν τα κράτη του Νότου να μιλήσουν με βαριές λέξεις προκειμένου να περιγράψουν μια εξίσου ζοφερή πραγματικότητα. Λέξεις σαν αυτές που μεταχειρίζονται οι Ιταλοί, οι Γάλλοι, οι Ισπανοί και οι Πορτογάλοι ιθύνοντες. Ο κόσμος κυριολεκτικά πεθαίνει και οι Γερμανοί προτείνουν τόκους και δανεικά μαζί με τους Ολλανδούς. Με άλλα λόγια, προτείνουν μια επανάληψη της κρίσης της ΕΖ με τους ίδιους όρους μάλιστα, που έλαβε χώρα η προηγούμενη (που ποτέ δεν αντιμετωπίστηκε στη ρίζα της). Σε μια επόμενη μέρα που όλα θα είναι πιο ακριβά (και κυρίως τα τρόφιμα), η Ε.Ε κατά πάσα πιθανότητα θα έχει εξελίξεις που θα αφορούν τον τρόπο λειτουργίας της. Κοινότητες κρατών με κοινά συμφέροντα, θα προσπαθήσουν να πετύχουν σκοπούς που δεν μπορεί να πετύχει η Ε.Ε ως όλον.

Ίσως το EU Med Group να είναι μαζί με το Visegrad Group και με την Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών (Three Seas Initiative) ο πυρήνας μιας νέας Ε.Ε που θα έχει χωριστεί σε περιφέρειες. Η διείσδυση της Κίνας στον Ευρωπαϊκό Νότο είναι εμφανής. Τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ιταλία και στην Ισπανία (ιδιαίτερα στη Βαρκελώνη). Η Γαλλία όμως θα είναι αυτή που θα ηγηθεί της προσπάθειας μεσογειακής συνεννόησης. Οι ΗΠΑ επενδύουν πολύ στη Γαλλία για κάποιον ρόλο στη Μεσόγειο προκειμένου να κρατηθεί η πολύ κρίσιμη για τα αμερικανικά συμφέροντα ''αερογέφυρα'' της Μεσογείου. Η Κίνα έχει διεισδύσει στην ανατολική Ευρώπη με το China 17+1 που είναι δούρειος ίππος του One Belt-One Road Initiative. ΗΠΑ και Κίνα θα έχουν το δικό τους ποσοστό επιρροής στον Νότο της Ευρώπης και θα είχαν κάθε συμφέρον οι χώρες του EU Med Group να μην λογοδοτούν στις Βρυξέλλες. Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία είναι οι χώρες με το μεγαλύτερο ΑΕΠ της Ευρώπης. Αν προσθέσουμε και το Ηνωμένο Βασίλειο που είναι ήδη εκτός Ε.Ε, τότε αντιλαμβανόμαστε πως εκ των πραγμάτων, η ισορροπία ισχύος στην Ε.Ε αλλάζει δραματικά. Μένει να δούμε την πολιτική βούληση της Γαλλίας να έλθει σε ρήξη με την Γερμανία και την σχέση που θα έχουν οι χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου με ΗΠΑ και Κίνα. Με άλλα λόγια, τι μερίδια επιρροής θα έχουν οι δύο μεγάλες δυνάμεις στην Ε.Ε της Μεσογείου.

Liberal