Πού πας, καημένε Πισσαρίδη!

Του Κώστα Στούπα

"Γιατί δεν ψάχνεις το θέμα της συνταξιοδότησης" μου έλεγε πριν από λίγο καιρό ένας καλός φίλος και γείτονας κατά τη διάρκεια της καθημερινής μας πεζοπορίας μας. "Ο ίδιος πήγα σε έναν καλό εργατολόγο που ειδικεύεται στα συνταξιοδοτικά και με διαβεβαίωσε πως στα 62 μπορώ να βγω σε σύνταξη. Σχεδόν συνομήλικοι είμαστε άρα κάπου κοντά θα είσαι και εσύ...".

Υπάρχουν δυο συγκεκριμένοι λόγοι που δεν σκοπεύω να συνταξιοδοτηθώ τουλάχιστον την επόμενη δεκαετία, του απάντησα...

α) Ο ένας είναι πως και να συνταξιοδοτηθώ, κάθε μέρα θα περνάω μερικές ώρες διαβάζοντας και μελετώντας τις εξελίξεις για να τις σχολιάζω μετά δωρεάν στα κοινωνικά δίκτυα ή σε κάποιο μπλογκ.

β) Ο άλλος αφορά τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος. Ασχέτως με το πότε κάποιος θα βγει σε σύνταξη, η γενιά είναι καταδικασμένη να δει τις συντάξεις να μειώνονται περίπου στο μισό (για τις υψηλότερες) πριν αρχίσει να αποδημεί από τον... μοναδικό τούτο κόσμο.

Αν μετά από 10 χρόνια συνεχίζω να εργάζομαι σαν ελεύθερος επαγγελματίας, θα μπορώ να διαπραγματευτώ με τον εκδότη μου ή αν δεν τα βρούμε με την αγορά για το ύψος των απολαβών, ανάλογα με τις συνθήκες που θα επικρατούν στην οικονομία.

Αν έχω βγει στη σύνταξη και μετά από 5 χρόνια οι συνθήκες της οικονομίας επιβάλλουν περικοπές κατά 50%, θα πρέπει να τα βγάλω πέρα με τη μισή σύνταξη ή όποια ελεημοσύνη θα μπορεί τότε να προσφέρει η οικονομία...

Δεν θα υπάρχει πεδίο καμιάς διαπραγμάτευσης καθώς ήδη έχουμε ένα χρεοκοπημένο συνταξιοδοτικό σύστημα το βάρος της λειτουργίας του οποίου έχει αναλάβει ένα χρεοκοπημένο κράτος.

Εξήγησα στον γείτονα αυτά που αναφέρω στη στήλη συχνά, δηλαδή πως οι συνταξιούχοι στην Ελλάδα είναι περισσότεροι από τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα που είναι και οι μοναδικοί αιμοδότες του συστήματος.

Εξήγησα πως η συνταξιοδοτική δαπάνη ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι η υψηλότερη στην Ευρώπη και τον κόσμο και πως για να έρθει κοντά στο μέσο όρο θα πρέπει να μειωθεί κατά περίπου 10 δισ. ευρώ.

Κάθε χρόνο στην Ελλάδα καταβάλουμε πάνω από 27 δισ. ευρώ για συντάξεις. Το ποσό αυτό με βάση το ΑΕΠ του 2019 στα 180 δισ. ευρώ ήταν περί το 16% του ΑΕΠ. Αν θέλουμε να πέσει κάτω από το 12% του ΑΕΠ που είναι ο μέσος όρος στη Δυτική Ευρώπη, δηλαδή περί το 10%, θα πρέπει η συνταξιοδοτική δαπάνη να μειωθεί στα 18 δισ. ετησίως. (Οι αριθμοί αυτοί είναι από μνήμης και ως εκ τούτου πρόχειροι και ενδεικτικοί των μεγεθών αλλά δεν απέχουν από τη ρεαλιστική περιγραφή της ουσίας του προβλήματος).

Η απάντηση που έλαβα ήταν πως θεωρεί απίθανο να μειωθούν οι συντάξεις ξανά στο μέλλον γιατί και στα σημερινά επίπεδα που βρίσκονται εξασφαλίζουν οριακά ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης.

Πιστεύω, μου είπε, πως ακόμη και να προκύψει πρόβλημα κάποια στιγμή θα βάλουν π.χ. έναν φόρο 10 λεπτών π.χ. σε κάθε συσκευασία μακαρονιών και θα βρουν τους απαραίτητους πόρους...

Του απάντησα εκείνη τη στιγμή πως με βάση την πρόχειρη εικόνα των οικονομικών μεγεθών είναι απίθανο να φτάσουν τα 10 λεπτά (ούτε 10 Ευρώ δεν είναι αρκετά) να καλύψουν την "τρύπα" και η συζήτηση τελείωσε κάπου εκεί...

Από περιέργεια πριν λίγες μέρες έψαξα να βρω την ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση ζυμαρικών για να συγκρίνω τα μεγέθη με τη διέξοδο που πιστεύει ο φίλος και οι περισσότεροι Έλληνες πως θα λύσει το ασφαλιστικό.

Στην Ελλάδα έχουμε τη δεύτερη κατά κεφαλήν μεγαλύτερη κατανάλωση ζυμαρικών στην Ευρώπη. Καταναλώνουμε κατ’ άτομο περίπου 9 κιλά ζυμαρικών τον χρόνο, τα περισσότερα των οποίων είναι σε συσκευασίες του μισού κιλού.

Αν βάλουμε μια συνταξιοδοτική επιβάρυνση 10 λεπτών σε κάθε συσκευασία του μισού κιλού που στοιχίζει στο σούπερ μάρκετ περί το 1 ευρώ θα αυξήσουμε την ετήσια κατά κεφαλή δαπάνη από 18 ευρώ στα 19,80 ευρώ. Το ασφαλιστικό θα εισπράξει από κάθε άτομο 1,8 ευρώ. Αν ο πληθυσμός είναι περί τα 10 εκατ. το ασφαλιστικό θα εισπράξει περί τα 18 εκατ. ευρώ τον χρόνο.

Αν η μέση σύνταξη είναι 900 ευρώ τον μήνα, είναι περί τα 10.880 ευρώ τον χρόνο. Με τα 18 εκατ. θα καλύψουμε τις συντάξεις 1.666 ατόμων. Μόνο οι συντάξεις που είναι σε καθυστέρηση, δηλ. έχουν υποβληθεί τα δικαιολογητικά και αναμένεται να ξεκινήσουν να καταβάλλονται, είναι περί τις 160 χιλ.

Αν αντιστρέψουμε τον συλλογισμό και υπολογίσουμε τι αύξηση χρειάζεται σε κάθε πακέτο μακαρόνια προκειμένου να καλυφθούν τα 10 δισ. ευρώ της συνταξιοδοτικής δαπάνης που είναι πάνω από τον μέσο όρο και τις δυνατότητες της οικονομίας, θα είχαμε τα εξής ενδιαφέροντα αποτελέσματα.

Αν διαιρέσουμε τα 10 δισ. ευρώ του υπερβάλλοντος συνταξιοδοτικού κόστους δια τις 180 εκατ. συσκευασίες του μισού κιλού ζυμαρικών κάθε συσκευασία θα κοστίζει τουλάχιστον 55 ευρώ.

Με τρία "χαρτιά" μακαρόνια θα έπρεπε να καλύψουμε τις διατροφικές ανάγκες κάθε ατόμου, περίπου όπως ιδίοις όμμασι έχω διαπιστώσει να συμβαίνει στην Κούβα.

Αν υποθέσουμε ότι κάθε άτομο ξοδεύει περί τα 100-150 ευρώ τον μήνα για βασική διατροφή, ετησίως δαπανά περί τα 1.200-1.800. Αυτό σημαίνει πως στην Ελλάδα δαπανούμε συνολικά περί τα 12 και 18 δισ. το χρόνο για τις βασικές διατροφικές μας ανάγκες.

Τα 10 δισ. ευρώ του υπερβάλλοντος συνταξιοδοτικού κόστους αν προστεθούν σημαίνει αύξηση του κόστους διατροφής κατά 60-90%. Με απλή αριθμητική, αυτό σημαίνει πως αν φορτώσουμε το υπερβάλλον συνταξιοδοτικό κόστος στο κόστος διατροφής αυτοί που θα πεινάσουν θα είναι περισσότεροι απ΄ όσους θα αποκτήσουν εισόδημα.

Τη λύση της επιβολής ενός φόρου στην κατανάλωση για την κάλυψη του συνταξιοδοτικού την εφαρμόζουμε ήδη εδώ και χρόνια. Αυτός είναι ένα βασικός λόγος που π.χ. το ίδιο προϊόν μιας πολυεθνικής στην Ελλάδα είναι ακριβότερο από τη Γερμανία, η οποία προσφέρει διπλάσιο και τριπλάσιο μέσο μισθό από την Ελλάδα. Αναφέρομαι σε προϊόντα πολυεθνικής γιατί είναι μεγέθη εύκολα συγκρίσιμα.

Παρ’ όλα αυτά, αν ο φίλος στην προσεχή συνταξιοδοτική κρίση βγει και γράψει την πρόταση λύσης του προβλήματος με την επιβάρυνση κάθε συσκευασίας ζυμαρικών με 10 λεπτά, είμαι σίγουρος πως μπορεί να εκλεγεί βουλευτής ή και να ηγηθεί κόμματος. Το έργο άλλωστε το έχουμε ξαναδεί...
Που πας καημένε Πισσαρίδη…

Τα παραπάνω τα θυμήθηκα διαβάζοντας την περίφημη έκθεση Πισσαρίδη, όπου μεταξύ άλλων υποστηρίζεται πως:

"… μισθωτός που λαμβάνει καθαρό μισθό 1000 ευρώ το μήνα (δηλαδή 14000 ευρώ ετησίως, καθώς δίνονται 14 μισθοί) κοστίζει περίπου 23000 ευρώ ετησίως στον εργοδότη του. Αν ο εργοδότης θέλει να δώσει καθαρή αύξηση στον εργαζόμενο 1000 ευρώ ετησίως, αυτό θα του κοστίσει περίπου 2000 ευρώ (με τα υπόλοιπα 1000 ευρώ να πηγαίνουν στο κράτος).

Μισθωτός που λαμβάνει καθαρό μισθό 2500 ευρώ το μήνα (δηλαδή 35000 ευρώ ετησίως) κοστίζει 76000 ευρώ ετησίως στον εργοδότη του, και το κόστος του εργοδότη για καθαρή αύξηση 1000 ευρώ στον εργαζόμενο είναι 3000 ευρώ (με τα υπόλοιπα 2000 ευρώ να πηγαίνουν στο κράτος).

Στην έκθεση τονίζεται ότι η υπέρμετρη επιβάρυνση της μισθωτής εργασίας από φόρους και εισφορές, ειδικά στη μεσαία εισοδηματική κλίμακα, έχει αρνητικές συνέπειες στη διεθνή ανταγωνιστικότητα, στην παραμονή εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού στη χώρα, και στα κίνητρα για επίσημη εργασία. Οι εργοδότες αντιμετωπίζουν δυσκολίες για να προσελκύσουν εργαζόμενους με ιδιαίτερες δεξιότητες, καθώς το μισθολογικό κόστος για να προσφέρουν έναν καθαρό μισθό που είναι ανταγωνιστικός διεθνώς είναι πολύ υψηλό…."

Φυσικά δεν είμαι αισιόδοξος πως ο βαθμός στρέβλωσης της ελληνικής οικονομίας μπορεί να "λειανθεί" χωρίς μια μεγάλη κρίση, κατά την οποία το κοντέρ θα μηδενιστεί και μαζί φυσικά και οι συντάξεις που ευθύνονται κατά 70-80% για τη χρεοκοπία του 2010...

kostas.stoupas@capital.gr