Ελληνική Τραγωδία

Wolfgang Munchau

Μετά το Ντουμπάι η Ελλάδα θα είναι η επόμενη; Τεχνικά πρόκειται για μία λάθος ερώτηση, καθώς η Dubai World δεν είναι κράτος, είναι μία κρατική εταιρία. Όμως αρκετοί επενδυτές, ορθώς, δεν ασχολούνται με τη διαφορά αυτή. Την περασμένη εβδομάδα οι επενδυτές άρχισαν να ασχολούνται με τη στάση πληρωμών εμπεριστατωμένα. Τι συμβαίνει με την Ελλάδα;


Αρχίσαμε να αναρωτιόμαστε για το ενδεχόμενο στάσης πληρωμών από την Ελλάδα στις αρχές του χρόνου, όταν τα spreads στα ομόλογα της ευρωζώνης άρχισαν να διευρύνονται. Τον Φεβρουάριο ο κ. Peer Steinbruck, πρώην υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, σταμάτησε τη φημολογία τονίζοντας ότι η ευρωζώνη θα παρέμβει εάν κάποια χώρα αντιμετωπίζει πρόβλημα. Δεν υπήρχε σχέδιο δράσης. Καμία κίνηση δεν έγινε προκειμένου να τροποποιηθούν οι κανονισμοί της Ε.Ε. Δεν υπήρξε κάποιο κονδύλι στον προϋπολογισμό. Ήταν απλώς μία δήλωση. Οι επενδυτές τον πίστεψαν και όλα ήταν καλά, για ένα διάστημα.

Η φημολογία επιστρέφει, αλλά υπάρχει μία διαφορά. Η ευρωζώνη δεν θα καταφθάσει για να διασώσει την Ελλάδα, εκτός εάν η χώρα εφαρμόσει μία σειρά κανόνων τους οποίους θα επιβάλει η Ένωση τους επόμενους μήνες.

Οι αρχές της Ε.Ε. φοβούνται, λάθος ή σωστά, περισσότερο τους ηθικούς κινδύνους της διάσωσης παρά τη διάσπαση που μπορεί να προκαλέσει στις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης ενδεχόμενη στάση πληρωμών της Ελλάδας. Εάν βρεθούν αντιμέτωποι με το δίλημμα να διατηρήσουν την ακεραιότητα του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης ή την ακεραιότητα της Ελλάδας, μάλλον θα επιλέξουν το πρώτο. Προκειμένου να διασφαλίσουν το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, είναι πρόθυμοι να παράσχουν βοήθεια, εάν, όμως, κάποια χώρα είναι αποφασισμένη να προσαρμοστεί σε κάποιους κανόνες. Σε αντίθετη περίπτωση υπάρχει ο φόβος ότι θα χαθεί η «ισορροπία» των προϋπολογισμών και σε άλλες πλευρές της ευρωζώνης. Καμία, δε, χώρα της ευρωζώνης δεν έχει παραβιάσει τόσο πολύ το Σύμφωνο όσο η Ελλάδα.

Ας δούμε τους αριθμούς. Φέτος το έλλειμμα θα φτάσει στο 12,7% του ΑΕΠ, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα ανακαλύψουμε και νέα στατιστικά «κόλπα». Η Deutsche Bank υποστήριξε σε έκθεσή της ότι το χρέος της χώρας θα φτάσει στο 135% του ΑΕΠ. Το εξωτερικό χρέος -τα κεφάλαια που οφείλουν ο ιδιωτικός και ο δημόσιος τομέας σε ξένους- ήταν στο 149,2% του ΑΕΠ πέρυσι. Η πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία έχει ενισχυθεί κατά 17% σε σύγκριση με το 2006, δηλαδή η ανταγωνιστικότητα της χώρας διολισθαίνει με ταχύτητα. Εάν η Ελλάδα δεν ήταν στην ευρωζώνη θα πήγαινε κατευθείαν προς την πτώχευση.

Ο προϋπολογισμός της κυβέρνησης για το 2010 προβλέπει μείωση του ελλείμματος στο 9,1% του ΑΕΠ. Όμως πρόκειται για παραπλανητικό αριθμό. Η μερίδα του λέοντος της μείωσης αναμένεται ότι θα προέλθει από φορολογικά μέτρα και κυρίως από μέτρα για την πάταξη της φοροδιαφυγής. Η φοροδιαφυγή είναι πάντα το πρώτο θέμα που βρίσκεται στο στόχαστρο των απελπισμένων κυβερνήσεων. Η Κομισιόν αλλά και οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρώπης, οι οποίοι έχουν ξανακούσει την ίδια ιστορία, ζητούν περισσότερο «έξυπνα» μέτρα μείωσης του ελλείμματος.

Το ίδιο και ο κ. Γιώργος Προβόπουλος, επικεφαλής της Τραπέζης της Ελλάδας, ο οποίος ζήτησε τα 2/3 της μείωσης του ελλείμματος να προέλθουν από περικοπές στις δαπάνες. Εάν το ελληνικό κοινοβούλιο ψηφίσει τον προϋπολογισμό εντός του επόμενου μήνα, είναι σχεδόν βέβαιο ότι η Κομισιόν θα θεωρήσει την όλη προσπάθεια μη ικανοποιητική και θα ζητήσει συμπληρωματικό προϋπολογισμό. Πιθανώς να ζητήσει και διαρθρωτικές αλλαγές, κυρίως στο συνταξιοδοτικό.

Εάν η ελληνική κυβέρνηση αρνηθεί να συμμορφωθεί, κάτι το οποίο είναι εξαιρετικά πιθανό, τότε θα ξεκινήσει διαδικασία penalty, βάσει των κανόνων του Συμφώνου. Έτσι αντί να βοηθήσει την Ελλάδα, η Ε.Ε. θα της ζητήσει να της καταβάλει πρόστιμο. Κάτι τέτοιο θα δυσχεράνει ακόμη περισσότερο την οικονομία της χώρας, με δεδομένο, βέβαια, ότι η κυβέρνησή της θα δεχτεί να πληρώσει το πρόστιμο.

Η τρέχουσα στρατηγική της Ε.Ε. έγκειται στην ενίσχυση της πολιτικής πίεσης -ακόμη και στη δημιουργία πολιτικής κρίσης- υπό τη λογική ότι η ελληνική κυβέρνηση θα πιεστεί να συμμορφωθεί. Είναι μία επικίνδυνη στρατηγική, η οποία μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ. Ακόμη και εάν ο Έλληνας πρωθυπουργός, κ. Γιώργος Παπανδρέου, βλέπει με «συμπάθεια» τις απαιτήσεις της Ε.Ε., θα αντιμετωπίσει τεράστια πολιτική πίεση σε περίπτωση που αποφασίσει να εφαρμόσει μέτρα σκληρής λιτότητας. Άλλωστε, αυτό θα είναι το ακριβώς αντίθετο από όσα υποσχέθηκε προεκλογικά. Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι οι πολιτικοί τους δεν έχουν προετοιμάσει τους Έλληνες για το τι θα συμβεί στο μέλλον.

Τι θα συμβεί, λοιπόν, εάν η Ελλάδα δεν μπορέσει να αποπληρώσει τα ομόλογά της ή δεν κατορθώσει να μαζέψει το χρέος της; Σχεδόν τα 2/3 του ελληνικού χρέους βρίσκονται στην κατοχή ξένων. Βάσει της Deutsche Bank, η Ελλάδα αναζητά την άντληση 31 δισ. ευρώ σε νέο δανεισμό και 16 δισ. ευρώ για αναχρηματοδότηση χρέους το 2010. Εάν δεν υπάρξει βοήθεια από την ευρωζώνη, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να στραφεί στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), σε περίπτωση που αντιμετωπίσει προβλήματα χρηματοδότησης του χρέους της.

Σε αντίθεση με την Αργεντινή, η Ελλάδα δεν μπορεί να κηρύξει πτώχευση, ενώ το να εγκαταλείψει την ευρωζώνη δεν αποτελεί μία ρεαλιστική πολιτική λύση. Σκληρή λιτότητα αλά Λετονία είναι το μόνο που μπορεί να υπάρξει είτε με τον έναν είτε με τον άλλον τρόπο. Όμως ίσως είναι ευκολότερο για την κυβέρνηση να εφαρμόσει αυστηρή λιτότητα η οποία έχει διαταχθεί από το εξωτερικό και όχι από το εσωτερικό. Αυτός είναι ένας ακόμη λόγος για τον οποίο η Ε.Ε. θα ήταν ευτυχής εάν την όλη υπόθεση αναλάμβανε το ΔΝΤ.

Όπως ακριβώς οι Έλληνες δεν είναι προετοιμασμένοι για αυστηρή λιτότητα, έτσι και οι επενδυτές δεν είναι προετοιμασμένοι για το τι τους περιμένει. Θα στοιχημάτιζα ότι το ενδεχόμενο στάσης πληρωμών είναι απίθανο. Αλλά αναρωτιέμαι κατά πόσον τα τρέχοντα ελληνικά spreads αντικατοπτρίζουν τους πραγματικούς κινδύνους.

ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.

http://www.euro2day.gr/ftcom_gr/194/articles/558530/ArticleFTgr.aspx