Περί εξωτερικής πολιτικής

Σχόλιο φίλου του ιστολογίου στην ανάρτηση "Mε αφορμή τις πτήσεις των Heron πάνω από τα ελληνικά νησιά"

Ως γνωστόν, ο κύριος στόχος άσκησης της εξωτερικής πολιτικής ενός κράτους είναι η εξασφάλιση της επιβίωσής του και, ενδεχομένως, της αύξησης της διεθνούς του επιρροής. Η κύρια επιδίωξη της νέας εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, από την πλευρά της, αλλά και ο τελικός της στόχος, είναι η αναβίωση του ηγεμονικού της ρόλου, ως πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έστω στο περιορισμένο τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο.

Ωστόσο, η πολυπόθητη αναβάθμιση του γεωπολιτικού ρόλου της Τουρκίας είναι αδύνατη χωρίς τη βελτίωση της οικονομικής της κατάστασης. Στις σημερινές συνθήκες της παγκοσμιοποίησης των κυριότερων αγορών αγαθών και κεφαλαίων, η όποια οικονομική ανάπτυξη δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη στενή συνεργασία ή θεσμική εκπροσώπηση μιας «αναπτυσσόμενης» οικονομίας στα κυριότερα διεθνή οικονομικά fora.
Από την άλλη πλευρά, η τουρκική εξωτερική πολιτική απέναντι στο Ισραήλ διακρίνεται από σαφήνεια και ακρίβεια απαιτήσεων και στόχων. Οι διαμορφωτές αποφάσεων της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, αξιοποιούν την ορθή κατανοήση εκ μέρους τους της πραγματικότητας στην Μέση Ανατολή για να αποκομίσουν οικονομικά αλλά και πολιτικά οφέλη. Δεδομένης και της γεωγραφικής εγγύτητας της Τουρκίας με τη Μέση Ανατολή προστίθεται άλλος ένας σημαντικός λόγος ενδιαφέροντος της Άγκυρας, μιας και η ευρύτερη περιοχή θεωρείται, από τους ιθύνοντες του τουρκικού ΥΠΕΞ, ως η πλέον πρόσφορη, λόγω της εγγενούς της αστάθειας, για μελλοντικές οικονομικές, αλλά και πολιτικές «επενδύσεις». Επιπλέον, η αναθέρμανση των τουρκοισραηλινών σχέσεων έρχεται να «καλύψει τα νώτα» της τουρκικής ηγεσίας, κουρασμένης από τις πολυετείς άκαρπες διαπραγματεύσεις για την ένταξη της χώρας της στην ΕΕ. Σε περίπτωση που, μακροχρόνια, η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας αποβεί ατελέσφορη, η ειδική στρατηγική σχέση με το Ισραήλ, πιθανόν θα μπορέσει να καλύψει τα κενά ισχύος, που θα δημιουργηθούν από την ενδεχόμενη απόσυρση της Άγκυρας από τον ευρωπαϊκό «προθάλαμο».
Ταυτόχρονα, το βραχυχρόνιο αποτέλεσμα του τουρκικού ανοίγματος προς τα υπόλοιπα γειτονικά κράτη πλην Ελλάδος (η περίφημη zero problem policy του κ. Νταβούτογλου), μπορεί να μεταφραστεί σε αύξηση της διαπραγματευτικής ικανότητας της Άγκυρας, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αντίθετα, η θέση και ο ρόλος της Ελλάδας στη νέα γεωπολιτική θεώρηση των ΗΠΑ βαίνουν μειούμενοι, λόγω της γενικότερης αναπροσαρμογής της στάσης της υπερδύναμης απέναντι στα Βαλκάνια. Επιπλέον, ο «ευρω-ατλαντικός» προσανατολισμός της εξωτερικής πολιτικής της Αθήνας δεν καθιστά ιδιαίτερα διακριτά τα περιθώρια χειρισμών ώστε να διαμορφωθεί μια «ειδική σχέση» με άλλους «μεγάλους παίκτες» όπως είναι η Ρωσία. Η εγκλωβισμένη εξωτερική πολιτική της Ελλάδος αδυνατεί να εκμεταλλευτεί τις φιλοδοξίες της σημερινής ηγεσίας του Κρεμλίνου να διαδραματίσει κάποιο σημαντικό ρόλο στην περιοχή της Χερσονήσου του Αίμου και αποδυναμώνει με το στείρο φιλοατλαντισμό της κάθε προσπάθεια της Ρωσίας όσον αφορά στους μακροχρόνιους στόχους της συνεργασίας της με την Ελλάδα. Η Ρωσία, λοιπόν, υπό το φως των σύγχρονων πολιτικών εξελίξεων στα Βαλκάνια, στο μόνο που μπορεί να προσδοκά στην περιοχή είναι ο ρόλος ενός δευτερεύοντος εμπορικού εταίρου.
Έτσι, η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να συνεχίσει να ζει και να αντιμετωπίζει κυρίως, τη συμβατική συγκεκριμένη απειλή όπως διαμορφώθηκε και αναπτύχθηκε τα τελευταία πενήντα χρόνια από τη γείτονα Τουρκία, η οποία εξακολουθεί κατά τρόπο επεκτατικά ηγεμονικό επιχειρώντας να «φινλανδοποιήσει» τον διεθνή της περίγυρο, σε σχέση, κυρίως με το Αιγαίο και την Ανατολική Λεκάνη της Μεσογείου ειδικότερα την Κύπρο. Η «φινλανδοποίηση» σημαίνει εν προκειμένω την υπαγωγή πολιτικών συστημάτων και κρατών στην ηγεμονική πολιτική βούληση υπέρτερης γειτονικής ή περιφερειακής δύναμης. Για να πετύχει αυτό χρησιμοποιεί την απειλή του «στρατιωτικού πειθαναγκασμού» επιστρατεύοντας τη στρατιωτική ισχύ για να υποχρεώσει την Ελλάδα και την Κύπρο σε ουσιαστικές και μειωτικές για το δικό τους εθνικό συμφέρον υποχωρήσεις. Η Αθήνα και η Λευκωσία πέραν της απαραίτητης στρατιωτικής αποτρεπτικής ισχύος έναντι της Τουρκίας (οποία και χρησιμοποιούν με φειδώ) βάζουν στο παιχνίδι και το Ευρωπαϊκό χαρτί, δηλαδή το δρομολόγιο της Άγκυρας προς την Ευρώπη με την ΕΛΠΙΔΑ (εκεί φτάσαμε) αυτή η δέσμη των μέτρων να «εξημερώσει» το θηρίο δηλαδή να εκσυγχρονιστεί πολιτικά και δικαιικά ως σύστημα και συμπεριφορά η γειτονική μας χώρα.
ΝΚΛ