Ο Μέγας Αλέξανδρος στην Οξφόρδη

550 αντικείμενα, κάποια από αυτά στην πρώτη τους εμφάνιση, διηγούνται την ιστορία του βασιλείου των Μακεδόνων που οδήγησε στη λαμπρή ελληνιστική οικουμένη

Το βασίλειο των Μακεδόνων δεν ήταν τίποτε άλλο παρά ένα από τα πολλά φυλετικά κρατίδια της γεωμετρικής εποχής που, όπως συνέβη και με άλλα αντίστοιχα μορφώματα που βρέθηκαν στην περιφέρεια των μεγάλων πολιτικοκοινωνικών εξελίξεων του ελλαδικού Νότου, διατήρησε δομές και παραδόσεις της ομηρικής εποχής, ενώ στην Αθήνα και σε πολλές άλλες πόλεις-κράτη εγκαθιδρυόταν και εδραιωνόταν η Δημοκρατία.

Το παραπάνω συμπέρασμα, φυσικά, δεν είναι αυθαίρετο, αλλά γεγονός που στηρίζεται από τα αρχαιολογικά ευρήματα και τη διαλλακτική τους με τις πηγές. Τέτοια ευρήματα παρουσιάζει η έκθεση «From Heracles to Alexander: The Legend of Macedon, an Hellenic Kingdom in the Age of Democracy» («Από τον Ηρακλή στον Αλέξανδρο: Ο θρύλος της Μακεδονίας ενός ελληνικού βασιλείου την εποχή της Δημοκρατίας»), με υπότιτλο: «Treasures from Aegae, the royal Metropolis of Macedon» («Θησαυρός από τις Αιγές, τη βασιλική μητρόπολη της Μακεδονίας»). Η διοργάνωσή της εγκρίθηκε προχθές από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, για να ταξιδέψει στην Οξφόρδη και συγκεκριμένα στο (πανεπιστημιακό) μουσείο Ασμόλιαν, από τις 7 Απριλίου έως τις 29 Αυγούστου 2011.

Τα κοσμήματα και τα χρυσά ελάσματα από το φόρεμα της «Δέσποινας των Αιγών» θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά στο κοινό

Αντίθετα με ό,τι συμβαίνει στις εκθέσεις που διοργανώθηκαν παλιότερα με μακεδονικές αρχαιότητες, στην προκειμένη έκθεση η Μακεδονία δεν ορίζεται ως γεωγραφική ενότητα που αντιστοιχεί με τη σύγχρονη διοικητική περιφέρεια, τα αντικείμενα που παρουσιάζονται δεν προέρχονται από διαφορετικές περιοχές, ανεξάρτητα από την κρατική ή φυλετική τους οντότητα, δεν παρουσιάζεται το ελληνιστικό βασίλειο της Μακεδονίας και, βέβαια, ούτε η αντίστοιχη ρωμαϊκή επαρχία.

Επιλέγοντας συγκεκριμένες ομάδες αντικειμένων (σύνολο 550 αντικείμενα) παρουσιάζει την ιστορική εξέλιξη, δίνοντας έμφαση στις έως τώρα, όχι και τόσο καλά γνωστές πτυχές της και εστιάζει στα πρόσωπα και στις λειτουργίες των βασιλέων, των βασιλισσών και του άμεσου περιβάλλοντός τους που γίνονται άμεσα προσιτά, σχεδόν χειροπιαστά, από τα ευρήματα των τάφων τους, αλλά και μέσα από τα βασιλικά αναθήματα και το ίδιο το ανάκτορο των Αιγών. «Η κυρίαρχη επιλογή της έκθεσης είναι περισσότερο ιστορική παρά αρχαιολογική», τονίζει η Αγγελική Κοτταρίδη, προϊσταμένη του τμήματος Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων της ΙΖ’ ΕΠΚΑ. «Με εξαίρεση το πορτρέτο του Αλέξανδρου από την Πέλλα, τα αντικείμενα προέρχονται όλα από τις Αιγές και τη χώρα των Αιγών, από τον τόπο δηλαδή που αδιαφιλονίκητα υπήρξε το λίκνο της βασιλικής δυναστείας και συγχρόνως το πατροπαράδοτο κέντρο των Μακεδόνων από τον καιρό της εγκατάστασής τους στα βόρεια του Ολύμπου». Εκτός των 24 αντικειμένων που προέρχονται από την έκθεση των θησαυρών, όλα τα υπόλοιπα βρίσκονται τώρα στα θησαυροφυλάκια και στις αποθήκες του μουσείου και με εξαίρεση τα κοσμήματα και τα χρυσά ελάσματα από το φόρεμα της «Δέσποινας των Αιγών» δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ στο κοινό. Πολλά από αυτά είναι προϊόν των ανασκαφών της τελευταίας εικοσαετίας.

Αλλαξαν τον αρχαίο κόσμο

Χρονολογικά η «From Heracles to Alexander: The Legend of Macedon, an Hellenic Kingdom in the Age of Democracy» αρχίζει από το τέλος των μυκηναϊκών χρόνων δίνεται αρκετή έμφαση στα γεωμετρικά χρόνια «εποχή του μύθου» και με άξονα τους Τημενίδες ηγεμόνες παρακολουθεί τις εξελίξεις των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων, φτάνοντας έως τον γιο του Μεγαλέξανδρου, Αλέξανδρο Δ’, που ήταν ο τελευταίος της γενιάς του.

Συντηρητικό και εσωστρεφές, το μακεδονικό βασίλειο, με την καθοδήγηση του Φιλίππου και του Μεγαλέξανδρου, δύο μεγαλοφυών βασιλέων, τη στιγμή μιας βαθιάς κρίσης για τον ελλαδικό κόσμο, θα γίνει ο ριζοσπαστικός μοχλός που θα οδηγήσει στη μετάλλαξη του αρχαίου κόσμου, δημιουργώντας τη λαμπρή ελληνιστική οικουμένη.

• Ο κατάλογοςΟ κατάλογος θα περιέχει δοκίμια γενικότερου χαρακτήρα, ώστε να αποτελέσει ένα ενδιαφέρον βιβλίο με ζωή ανεξάρτητη από το εκθεσιακό γεγονός, θα είναι συγχρόνως και μια πρώτη δημοσίευση για αρκετά από τα αντικείμενα.

Αντιγόνη Καράλη
akarali@pegasus.gr